Ezoziako plaza (eu)

Ezoziako plaza goitik ikusita (Kontrargi 2002)

Azalpen orokorrak

Ezozia bailarako bihotza da. Herritik gertu dago, Ipintza errekaren ondoan eta Sagar-erreka bailararen aurre aurrean.

Izena modu desberdinetan agertu izan da agiritean: Ozeiza, Ozeita, Oceiti, Ozeitu... Esan nahia ez du argi: batzuk ihi tokia dela diote; Justo Gáratek, aldiz, essox berba latinarekin lotzen du, izen honek amuarrainak izatearekin zerikusia duena.

Bertako toponimoak, Ezoziak, izena eman zion: Ezoziako plaza, edo Ezozia, besterik gabe. Azkenean izen bera bailara osoa izendatzeko erabiltzen da, baina izen osoa beti: Ezozia bailara.

Soraluzeko gune zaharrenetakoa da, Goi Erdi Aroan sortua. Bertan Ezoziako santutegia dago, eta hiru gune: goiko plaza (elizarena omen), beheko plaza (herriarena) eta atseden lekua. Honetaz gain, hiru baserri: Espilla berria, Armendia eta Ezozia, azken hau santutegiaren serorategia izandakoa. Desagertuta daude Espilla zaharra eta Armendiako errota.

Badira beste baserri batzuk oso gertu, Iribe eta Artia azpian, Irigoin eta Aldasoro gainean eta Legarda eta Mendotz Ipintzaren bestekaldean, baina ez daude Ezoziako plazan bertan.

Kokapena

Mapa kargatzen...

{"type":"ROADMAP","minzoom":false,"maxzoom":false,"types":["ROADMAP","SATELLITE","HYBRID","TERRAIN"],"mappingservice":"googlemaps3","width":"1000px","height":"800px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"copycoords":false,"static":false,"visitedicon":"","wmsoverlay":false,"zoom":false,"layers":[],"controls":["pan","zoom","type","scale","streetview","rotate"],"zoomstyle":"DEFAULT","typestyle":"DEFAULT","autoinfowindows":false,"resizable":false,"kmlrezoom":false,"poi":true,"cluster":false,"clustergridsize":60,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clusteraveragecenter":true,"clusterminsize":2,"imageoverlays":[],"kml":[],"gkml":[],"searchmarkers":"","fullscreen":false,"scrollwheelzoom":false,"locations":[{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Ezoziako_santutegia_(eu)\" title=\"Ezoziako santutegia (eu)\"\u003E Ezoziako santutegia\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Ezoziako santutegia\n","link":"","lat":43.182607,"lon":-2.420516,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Aldasoro_baserria_(eu)\" title=\"Aldasoro baserria (eu)\"\u003E Aldasoro\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Aldasoro\n","link":"","lat":43.1837,"lon":-2.4199,"icon":"/images/6/6f/Blue_marker.png"},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Armendia_baserria_(eu)\" title=\"Armendia baserria (eu)\"\u003E Armendia\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Armendia\n","link":"","lat":43.1829,"lon":-2.4196,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Artia_baserria_(eu)\" title=\"Artia baserria (eu)\"\u003E Artia\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Artia\n","link":"","lat":43.1819,"lon":-2.4233,"icon":"/images/6/6f/Blue_marker.png"},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Espilla_baserria_(eu)\" title=\"Espilla baserria (eu)\"\u003E Espilla zaharra\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Espilla zaharra\n","link":"","lat":43.182303,"lon":-2.420538,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Espilla_baserria_(eu)\" title=\"Espilla baserria (eu)\"\u003E Espilla berria\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Espilla berria\n","link":"","lat":43.1825,"lon":-2.4212,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Ezozia_baserria_(eu)\" title=\"Ezozia baserria (eu)\"\u003E Ezozia\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Ezozia\n","link":"","lat":43.1826,"lon":-2.4203,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Iribe_baserria_(eu)\" title=\"Iribe baserria (eu)\"\u003E Iribe\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Iribe\n","link":"","lat":43.1808,"lon":-2.4227,"icon":"/images/6/6f/Blue_marker.png"},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Irigoin_baserria_(eu)\" title=\"Irigoin baserria (eu)\"\u003E Irigoin\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Irigoin\n","link":"","lat":43.1831,"lon":-2.4217,"icon":"/images/6/6f/Blue_marker.png"},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Legarda_baserria_(eu)\" title=\"Legarda baserria (eu)\"\u003E Legarda\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Legarda\n","link":"","lat":43.1808,"lon":-2.4175,"icon":"/images/6/6f/Blue_marker.png"},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Mendotz_baserria_(eu)\" title=\"Mendotz baserria (eu)\"\u003E Mendotz\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Mendotz\n","link":"","lat":43.1825,"lon":-2.4154,"icon":"/images/6/6f/Blue_marker.png"}]}

Sorrera

Gehiago jakiteko, sakatu hemen.

Historialariek esaten dutenez, IX. mendetik aurrera bizigune berriak (hiriak) mendi magaletan sortu zituzten: toki eguzkitsuetan, goiko zelaien gertu, abereak bazkatzeko, eta aldiberean ibaitik hurbil, nekazaritzako lur egokienak eskura izateko. Hiri hauek, benetako herrixkak ziren, bizpahiru etxek osatuak, nekazaritzarako esparruak eta basoak inguruan, eta eliza batekin, askotan herrixka baino geroago jasoa.

Ezoziako "hiria", bizitokiak eta bidea nagusia

Itxura guztien arabera, hauetako toki bat Ezoziako plaza ingurua izango zen. Aintzinako eliza zegoen bertan, bere kanposantuaz, nahiz eta oso altu ez egon eguzkiak jotzen du Sagar-erreka aldetik; gertuko bi baserriak ere aintzinakoak dira, Espilla eta Armendia; azkenik, gaineko eta azpiko bi baserrien izenek bertan hiria zegoela salatzen dute: Irigoin dauka gainean, eta Iribe azpian.

Eraikinak

Izena	1979	2002
Ezoziako santutegia
Armendia
Espilla
Ezozia
Armendia errota

Ezozia auzoa (J.C. Astiazarán 1979)

Kontuak

Ezoziako Andramaria
(Arantza Cuesta Ezeiza)

Ezoziako Santutegiaren kondaira

Ezoziko ermita haitz malkartsu baten gainean dago eraikia, horma altu eta sendoak ditu eta harri losez eta galtzadaz egindako elizaurre eder bat dauka. Ermitak, Espillako dorretxearekin (Soraluzeko lehenengo baserria dela esaten da) eta berriztutako Ezozi eta Armendiko baserriekin batera etxe multzo bat osatzen du, Ezozi auzoko erdigune edo auzotarren bilgune moduan izendatu genezakeena. Ermitaren inguruko erreferentziarik zaharrena XVI. mendea baino lehenagokoa da.

Bada, gaurko egunotararte belaunaldiz belaunaldi transmititu den Ezoziko ermitaren inguruko kondaira ezagun bat. Kontatzen denez, hasiera baten, ermita eraikitzeko lanak Arrieta izeneko goragoko lursail baten hasi omen ziren (gaur egun ermita dagoen baino goragoko lur sail baten). Asmo horrekin, ermita bertan eraikitzeko beharrezko ziren harriak batu omen zituzten leku horretara.

Hara non, inork ezer somatu gabe, gauetik goizera harriak Ezozi baserriaren ondoko haitzetara aldatuta azaltzen omen ziren. Gertatzen zena ezin sinistuta, Irigoien baserriko andreak bere begiz ikusi nahi izan zuen lan hauen egilea zein zen eta gau batez zelatan gelditu zen.

Zelatan zela, bapatean argi zuri bat inguruan zuela Amabirjiña bera ikusi omen zuen idi eta gurdiarekin harriak Ezozi baserrirantz garraiatzen. Irigoieneko andreak baina, Amabirjinak begiratu zionean begi bat galdu zuen bere jakinmin eta ausardiagatik.

Ezoziko Amabirjina, kristautasun garaietan oso maitatua izan da Soraluzen, Gipuzkoa osoan eta Bizkaiko leku batzuetan. Garai batean, jendea tropelka etortzen omen zen santua ikusi eta berari errezu egitera. Duela gutxi, konponketa eta eraberritze lanak egin dira ermitan eta barrukaldea, ataria eta teilatua berri berri jarri zaizkio. Azkenaldian Soraluzetar askok aukeratzen dute ermita hau, euren ezkontza ospakizuna egiteko.

Serorategia

Sasoi batean Ezozia baserria santutegiaren seroretxea zen: bada agiri bat, 1745. urtekoa, la casilla de la hermita de Ntra. Sra. de Ezocia aipatzen duena.

1750. urtean etxea osorik erre zen, eta Udalak berriro eraikitzea erabaki zuen. Bost urte geroago, 1755.ean, Ezoziako etxe berria eraikitzeko kontuak aurkeztu ziren. XIX mende hasieran María Francisca de Aldasoro zen Ezoziko serora (1801).

Oraingo jabeak XIX mende bukaeran etorri ziren bertara bizi izatera, errentero. Ordurako baserria Armendia familiarena zen, izen bereko baserrian bizi zena.

Jaiak

Gehiago jakiteko, sakatu hemen.

Sasoi batean izugarrizko jendetza batzen zen Ezoziko jaietan, harrijasotze, bertsolari, ahari joku eta abar egiten ziren. Azken urteotan, indar asko galdu dute jaiek, batez ere, auzoan jende gutxiago bizi delako eta inguruko herrietan ere jaiak izaten direlako.

Orain urte gutxirarte, abuztuaren azken asteburuan egiten ziren jaiak Ezozin baina auzotarrek jai eguna aldatu eta ekainaren bigarren asteburura aldatzea erabaki zuten, jendea erakarri eta behar bezelako jaiak egiteko garai aproposagoa zelakoan.

Gaur egun ostiraleko musika kontzertuarekin hasi eta igandean mendizaleen finalista egunarekin bat eginez amaitzen diren hiru eguneko jaiak antolatzen dituzte. Tartean bola txapelketa, herri afaria, bertsolari eta herri kirolak ere izaten dira.

Apezpikuak kale

Ezoziarainoko errepidea egiteko asmoa gerra aurretik zegoen, baina diru faltaz ez zen egin.

1950. hamarkadan Jaume Font i Andreu jaunak, orduko Donostiako apezpikuak, Gipuzkoako hainbat Andra Mari koroatu zituen baina, Ezoziaraino errepiderik ez zegoela esan ziotenean, zerrendatik kanpo laga omen zuen.

Errepidea 1972. urtean eraiki zen.

Atseden lekua

Eibar-Gasteiz autopistako zulaketa lan handietan ateratako harri eta lurrekin eraiki zen Ezoziako atsedenlekua. Ezoziako beheko plazaren atzekaldeko ingurua errekazuloraino bete eta jolastokia, aparkalekua eta bolatoki berri berria egin ziren.

Ezoziako santutegia eta Ezozia baserriak inguratzen duten plaza bere horretan utzi da, zuhaitz handien gerizpe eta inguruko harmaila ederrarekin. Beheko plaza azpian zegoen iturria, berriz, desagertu zen zeharo estalita.