Olak, errotak eta zentralak (eu)

Azalpen orokorrak

Beste toki askoren moduan, Soraluzen ere ura ustiatzeko hainbat errota eraiki zituzten. Lurra lantzerakoan orografiak asko laguntzen ez badu ere (ikus Soroetako mugak Soraluzen), herriko aldapek berebiziko indarra ematen diote urari, beren ustiaketa lagunduz.

Errota izena latinezko rota berbatik dator; hau da, errobera. Soraluzeko kasuan urak eragindako erroberak ziren, ur-errotak. Aintzinean beste bi izen ere erabili izan dira Soraluzen: bolua edo boluna (Agirre boluna, esateko) eta igera, iparraldeko ehieraren parekoa ( Igareta).

Aspaldiko izen horietaz gain, errotek beste izenak hartu dituzte ustiatzeko moduaren arabera: ogi errotak (errotarriak mugiaraztzen laboreak apurtzeko), olak, burdinolak, barrenak, sutegiak (mailuak gora eta behera erabiltzen), pilak edo batanak (mailuak lihoa estuzeko erabiliz), zentralak (turbinak mugitzen indarra sortzeko)...

Soraluzeko errota askok erabilera bat baino gehiago izan dituzte, batetik bestera pasatzen garaiko interesen arabera. Gainera, izen aldaketak direla eta, ezin daiteke baztertu sarrera honetan jasotako errota batzuk bi aldiz agertzea, baina izena aldatuta.

Ogi errota zaharrak

Soraluzeko Artxibo Historikoaren agiri zaharrenak XVI. mende hasierakoa izanik, gutxi dira aurreko mendeetako berriak. Hala ere, bertan agertzen diren aipamenei kasu eginda, ogi errota batzuen aztarnak topa daitezke.

Udalak Igareta errotaren erdia 1476. urtean saldu zuen. Beraz, errota zaharragoa da, XV. edo XIV. mendekoa seguruena.

Bost urte lehenago Domenja Loiolakoa Igaraten jaio zen, epailearen aurrean aitortu zuen moduan: 1471.ean Igerateko errotan jaio eta anai-arrebekin bizi zela, azken hauek errentan izan zutela orain dela zortzi urte arte.

Arkaitzeko errotari XVI. mende hasieran Igueraçaarraga esaten zioten (Iguera = errota + çaarra = zaharra + aga). Beraz, hau ere XV. edo XIV. mendekoa izango zen, zaharragoa ez bazen.

Agirreboluna ere 1515.eko Soraluzeko bideen azalpenean agertzen da: ...Agirre errekara doana, erreka horreran dagoen errota ondoan.... Pentsatzekoa da aurreko mendetakoa izatea.

Azkenik, Alzubiagaren berriak 1543.ekoak dira, jabeek alokatu zutenekoa bertan barrena jartzeko. Baina izen zaharrek (Aurteingo-Yguerea eta Aurtengo-bolua) askoz zaharragoa dela adierazten dute.

Honek ez du esan nahi besterik ez zirenik, baina bai hemen jasotakoak.

Mapa kargatzen...

{"type":"ROADMAP","minzoom":false,"maxzoom":false,"types":["ROADMAP","SATELLITE","HYBRID","TERRAIN"],"mappingservice":"googlemaps3","width":"1000px","height":"800px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"copycoords":false,"static":false,"visitedicon":"","wmsoverlay":false,"zoom":false,"layers":[],"controls":["pan","zoom","type","scale","streetview","rotate"],"zoomstyle":"DEFAULT","typestyle":"DEFAULT","autoinfowindows":false,"resizable":false,"kmlrezoom":false,"poi":true,"cluster":false,"clustergridsize":60,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clusteraveragecenter":true,"clusterminsize":2,"imageoverlays":[],"kml":[],"gkml":[],"searchmarkers":"","fullscreen":false,"scrollwheelzoom":false,"locations":[{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Agarreburu_baserria_(eu)\" title=\"Agarreburu baserria (eu)\"\u003E Agirre boluna\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Agirre boluna\n","link":"","lat":43.169944,"lon":-2.404555,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Errotabarri_baserria_(eu)\" title=\"Errotabarri baserria (eu)\"\u003E Aurteingo Yguerea\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Aurteingo Yguerea\n","link":"","lat":43.176556,"lon":-2.420567,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Igarate_etxea_(eu)\" title=\"Igarate etxea (eu)\"\u003E Igarate\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Igarate\n","link":"","lat":43.17797,"lon":-2.420517,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Igareta_errota_(eu)\" class=\"mw-redirect\" title=\"Igareta errota (eu)\"\u003E Igareta\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Igareta\n","link":"","lat":43.176083,"lon":-2.414286,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Olea_baserria_(eu)\" title=\"Olea baserria (eu)\"\u003E Olea\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Olea\n","link":"","lat":43.172019,"lon":-2.408774,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Arkaitz_baserria_(eu)\" title=\"Arkaitz baserria (eu)\"\u003E Yguera\u00e7aarraga\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Yguera\u00e7aarraga\n","link":"","lat":43.169131,"lon":-2.406169,"icon":""}]}

Olak

Alboko herriekin konparatuz, Soraluzek badu alde honetatik berezitasuna. Esandako moduan, nekazaritzandako aukera larregi ematen ez zuenez, bertakoek industriari ekin zioten. Eta industriak ezer behar badu, indarra da.

XV. mende bukaeran hasi eta XVI. mendean burdingintza eta, batez ere, armagintzaren loraldia izan zen Soraluzen. Hasiera batean bigarren urratseko burdinolak eta sutegiak sortuz, eta gero barrenak eraikitzen.

Hauek mugitzeko, batzuetan aurreko errotak erabili zituzten, bi erabilera uztartuz: arkabuzak eta mosketeak zulatzeaz gain (barrenak), laboreak apurtzeko ere erabiltzen zituzten (ogi-errotak); esateko, Igareta errota. Baina orokorrean berriak egin zituzten, hauetako bakarren batek, Ybaiçabal/ Olabarrena, lan bikoitza ere egiten zuela.

Batez ere bi ingurutan agertu ziren olak, Sagar-errekan ( Sagarraga, barrena zaarra, Arçubiaga/ Ertaingo Yguerea, Igarate, Ybaiçabal/ Olabarrena) eta Olean ( Olea bera, Ygueraçaarraga/ Arkaitz, Agirre boluna, Txitxirriketa eta Bolu/ Egotza). Herriko erdigunean, berriz, Igareta errota ferreria sotil bihurutu zuten lehen, eta aurki barrena erantsi zioten; eta oso gertu Etxaburueta errota.

Gainera, Sagar-erreka bailaran baina Soraluze udalerritik kanpo Olakorta, Bolinegi eta Gastandola izeneko errekak badira, eta Ibarrola baserria ere. Izenengatik olak edota errotak izandakoak aurretik.

Mapa kargatzen...

{"type":"ROADMAP","minzoom":false,"maxzoom":false,"types":["ROADMAP","SATELLITE","HYBRID","TERRAIN"],"mappingservice":"googlemaps3","width":"1000px","height":"800px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"copycoords":false,"static":false,"visitedicon":"","wmsoverlay":false,"zoom":false,"layers":[],"controls":["pan","zoom","type","scale","streetview","rotate"],"zoomstyle":"DEFAULT","typestyle":"DEFAULT","autoinfowindows":false,"resizable":false,"kmlrezoom":false,"poi":true,"cluster":false,"clustergridsize":60,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clusteraveragecenter":true,"clusterminsize":2,"imageoverlays":[],"kml":[],"gkml":[],"searchmarkers":"","fullscreen":false,"scrollwheelzoom":false,"locations":[{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Agarreburu_baserria_(eu)\" title=\"Agarreburu baserria (eu)\"\u003E Agarreburu\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Agarreburu\n","link":"","lat":43.169944,"lon":-2.404555,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Arkaitz_baserria_(eu)\" title=\"Arkaitz baserria (eu)\"\u003E Arkaitz\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Arkaitz\n","link":"","lat":43.169131,"lon":-2.406169,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Barrena_baserria_(eu)\" title=\"Barrena baserria (eu)\"\u003E Barrena zaarra\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Barrena zaarra\n","link":"","lat":43.174978,"lon":-2.421945,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Bolu_errota_(eu)\" title=\"Bolu errota (eu)\"\u003E Bolu/ Egotza\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Bolu/ Egotza\n","link":"","lat":43.161751,"lon":-2.399542,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Errotabarri_baserria_(eu)\" title=\"Errotabarri baserria (eu)\"\u003E Alzubiaga\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Alzubiaga\n","link":"","lat":43.176556,"lon":-2.420567,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Igarate_etxea_(eu)\" title=\"Igarate etxea (eu)\"\u003E Igarate\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Igarate\n","link":"","lat":43.17797,"lon":-2.420517,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Igareta_errota_(eu)\" class=\"mw-redirect\" title=\"Igareta errota (eu)\"\u003E Igareta\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Igareta\n","link":"","lat":43.176083,"lon":-2.414286,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Mutxaneko_etxe_zarra_(eu)\" title=\"Mutxaneko etxe zarra (eu)\"\u003E Sagarraga\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Sagarraga\n","link":"","lat":43.171784,"lon":-2.42614,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Olabarrena_(eu)\" title=\"Olabarrena (eu)\"\u003E Ybaizabal\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Ybaizabal\n","link":"","lat":43.177672,"lon":-2.418547,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Olea_baserria_(eu)\" title=\"Olea baserria (eu)\"\u003E Olea\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Olea\n","link":"","lat":43.172019,"lon":-2.408774,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Txitxirriketa_ola_(eu)\" title=\"Txitxirriketa ola (eu)\"\u003E Txitxirriketa\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Txitxirriketa\n","link":"","lat":43.169582,"lon":-2.405172,"icon":""}]}

Ogi errotak

XVIII. mendean artoa erabat zabaldu zen kantauri isurialdean. Garia era arto txikia baino askoz emankorragoa, nekazaritza garai oparoak izan zituen: baserri berriak sortu ziren, eta zaharretan bizilagun gehiago bizi ziren, emigratzeko premia jeitsi zela. Baina orduko errotak honenbeste arto apurtzeko gauza ez zirenez, errota berriak egin behar izan zituzten.

Garai honetakoak izango dira, segururena Armendia errota, Errotazar, Atziolatza Barri, Iraolabeitako errota, Beko errota...

Hurrengo mendean, armagintzaren beherakadarekin batera, hainbat ola errota bihurtu zituzten, bere lana nekazaritzara bideratuz: Errotabarri, Olea eta Bolu/ Egotza esate baterako.

XX. mendean ere Ozuma eta Iturbe Zar errotak sortu zituzten.

Mapa kargatzen...

{"type":"ROADMAP","minzoom":false,"maxzoom":false,"types":["ROADMAP","SATELLITE","HYBRID","TERRAIN"],"mappingservice":"googlemaps3","width":"1000px","height":"800px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"copycoords":false,"static":false,"visitedicon":"","wmsoverlay":false,"zoom":false,"layers":[],"controls":["pan","zoom","type","scale","streetview","rotate"],"zoomstyle":"DEFAULT","typestyle":"DEFAULT","autoinfowindows":false,"resizable":false,"kmlrezoom":false,"poi":true,"cluster":false,"clustergridsize":60,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clusteraveragecenter":true,"clusterminsize":2,"imageoverlays":[],"kml":[],"gkml":[],"searchmarkers":"","fullscreen":false,"scrollwheelzoom":false,"locations":[{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Agarreburu_baserria_(eu)\" title=\"Agarreburu baserria (eu)\"\u003E Agarreburu\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Agarreburu\n","link":"","lat":43.169944,"lon":-2.404555,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Armendia_errota_(eu)\" title=\"Armendia errota (eu)\"\u003E Armendiako errota\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Armendiako errota\n","link":"","lat":43.182799,"lon":-2.418974,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Atziolatza_Barri_baserria_(eu)\" title=\"Atziolatza Barri baserria (eu)\"\u003E Atziolatza Barri\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Atziolatza Barri\n","link":"","lat":43.176778,"lon":-2.392333,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Barrena_baserria_(eu)\" title=\"Barrena baserria (eu)\"\u003E Barrena\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Barrena\n","link":"","lat":43.174978,"lon":-2.421945,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Agarrebeko_errota_(eu)\" title=\"Agarrebeko errota (eu)\"\u003E Agarrebeko errota\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Agarrebeko errota\n","link":"","lat":43.169647,"lon":-2.404807,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Bolu_errota_(eu)\" title=\"Bolu errota (eu)\"\u003E Bolu mugarria\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Bolu mugarria\n","link":"","lat":43.161751,"lon":-2.399542,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Errotabarri_baserria_(eu)\" title=\"Errotabarri baserria (eu)\"\u003E Errotabarri\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Errotabarri\n","link":"","lat":43.176556,"lon":-2.420567,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Errotazar_baserria_(eu)\" title=\"Errotazar baserria (eu)\"\u003E Errotazar\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Errotazar\n","link":"","lat":43.175065,"lon":-2.407668,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Igarate_baserria_(eu)\" class=\"mw-redirect\" title=\"Igarate baserria (eu)\"\u003E Igarate\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Igarate\n","link":"","lat":43.17797,"lon":-2.420517,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Iraolabeitia_baserria_(eu)\" title=\"Iraolabeitia baserria (eu)\"\u003E Iraolabeitia\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Iraolabeitia\n","link":"","lat":43.18212,"lon":-2.429683,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Malmero_zentrala_(eu)\" title=\"Malmero zentrala (eu)\"\u003E Igareta/ Malmero\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Igareta/ Malmero\n","link":"","lat":43.176083,"lon":-2.414286,"icon":""},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Iturbe_Zar_errota_(eu)\" title=\"Iturbe Zar errota (eu)\"\u003E Iturbe Zar errota\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\n\u003Cpre\u003E 43.172019, -2.408774\n\u003C/pre\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Olea_baserria_(eu)\" title=\"Olea baserria (eu)\"\u003E Olea\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Iturbe Zar errota\n\n 43.172019, -2.408774\n","link":"","lat":43.19465,"lon":-2.427766,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Ozuma_errota_(eu)\" title=\"Ozuma errota (eu)\"\u003E Ozuma errota\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Ozuma errota\n","link":"","lat":43.173911,"lon":-2.391031,"icon":""}]}

Zentralak

Ur ustiaketen bigarren loraldia elektrizitateak ekarri zuen. Gaur eguneko sare elektrikoak hedatu gabe zirenez, hainbat tokitan elektretxeak sortu ziren. Batzuk publikoak, herri osoari indarra ematen zienak; eta beste batzuk lantegiek eta baserri taldeek autokontsumorako sortuak.

Garai honetan hainbat errota izandakoak indarra sortzeari egin zion: Errotazar, Malmero...

Mapa kargatzen...

{"type":"ROADMAP","minzoom":false,"maxzoom":false,"types":["ROADMAP","SATELLITE","HYBRID","TERRAIN"],"mappingservice":"googlemaps3","width":"1000px","height":"800px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"copycoords":false,"static":false,"visitedicon":"","wmsoverlay":false,"zoom":false,"layers":[],"controls":["pan","zoom","type","scale","streetview","rotate"],"zoomstyle":"DEFAULT","typestyle":"DEFAULT","autoinfowindows":false,"resizable":false,"kmlrezoom":false,"poi":true,"cluster":false,"clustergridsize":60,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clusteraveragecenter":true,"clusterminsize":2,"imageoverlays":[],"kml":[],"gkml":[],"searchmarkers":"","fullscreen":false,"scrollwheelzoom":false,"locations":[{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Alberdi_zentrala_(eu)\" title=\"Alberdi zentrala (eu)\"\u003E Alberdi\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Alberdi\n","link":"","lat":43.171724,"lon":-2.409958,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Erleiko_zentrala_(eu)\" title=\"Erleiko zentrala (eu)\"\u003E Erlei\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Erlei\n","link":"","lat":43.171255,"lon":-2.412768,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Errotazar_baserria_(eu)\" title=\"Errotazar baserria (eu)\"\u003E Errotazar\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Errotazar\n","link":"","lat":43.175065,"lon":-2.407668,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Iraolabeitia_baserria_(eu)\" title=\"Iraolabeitia baserria (eu)\"\u003E Iraolabeitia\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Iraolabeitia\n","link":"","lat":43.18212,"lon":-2.429683,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Irurak-Bat_zentrala_(eu)\" title=\"Irurak-Bat zentrala (eu)\"\u003E Irurak-Bat zentrala\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Irurak-Bat zentrala\n","link":"","lat":43.17747,"lon":-2.420288,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Malmero_zentrala_(eu)\" title=\"Malmero zentrala (eu)\"\u003E Malmero\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Malmero\n","link":"","lat":43.176083,"lon":-2.414286,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Maltzagako_zentrala_(eu)\" title=\"Maltzagako zentrala (eu)\"\u003E Maltzagako zentrala\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Maltzagako zentrala\n","link":"","lat":43.192079,"lon":-2.43496,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Olabarrena_(eu)\" title=\"Olabarrena (eu)\"\u003E Olabarrena\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Olabarrena\n","link":"","lat":43.177672,"lon":-2.418547,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Orbea_zentrala_(eu)\" title=\"Orbea zentrala (eu)\"\u003E Orbea zentrala\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Orbea zentrala\n","link":"","lat":43.185468,"lon":-2.430211,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Sologoeneko_zentrala_(eu)\" title=\"Sologoeneko zentrala (eu)\"\u003E Sologoeneko zentrala\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Sologoeneko zentrala\n","link":"","lat":43.16694,"lon":-2.405726,"icon":""}]}

1960-70 inguruan, Iberduerok (orduko Iberdrolak) zentralak erosi eta itxi zituen, bezeroak bereganatzeko eta konkurrentzia desagertarazteko. Eta lortu ere: banaka banaka herriko zentralak itxi zituzten, eta hondatzen hasi ziren. Erori ala bota, gaur egun ez da bakar bat geratzen.

Salbuespen bakarra Sologoeneko zentrala da, Elektrika. EVEren laguntzaz Udalak erosi eta martxan jarri zuen, gaur egun oraindik polito dabil eta martxan.

Ur ustiaketen zerrenda

Izena	Argazkia	Ola	Errota	Zentrala
Agarrebeko errota		¿?	Bai	Ez
Agirre boluna/ Agarreburu		Bai	Bai	Ez
Alberdi		Ez	Ez	Bai
Arkaitz/ Ygueraçaarraga		Bai	Ez	Ez
Armendia errota		Ez	Bai	Ez
Atziolatza Barri		Ez	Bai	Ez
Barrena		Bai	Bai	Ez
Bolu/ Egotza	(argazkirik ez)	Bai	Bai	Ez
Erlei		Ez	Ez	Bai
Aurteingo-Yguerea/ Alzubiaga/ Errotabarri		Bai	Bai	Ez
Errotazar		Ez	Bai	Bai
Etxaburueta errota	(argazkirik ez)	Bai	Ez	Ez
Igarate		Bai	Bai	Ez
Iraolabeitia		Ez	¿?	Bai
Irurak-Bat zentrala		Ez	Ez	Bai
Iturbe Zar errota	(argazkirik ez)	Ez	Bai	Ez
Igareta/ Malmero		Bai	Bai	Bai
Maltzagako zentrala		Ez	Ez	Bai
Sagarraga/ Mutxaneko etxe zarra		Bai	Ez	Ez
Ybaiçabal/ Olabarrena		Bai	Ez	Bai
Olea		Bai	Bai	Ez
Orbea zentrala	(argazkirik ez)	Ez	Ez	Bai
Ozuma errota	(argazkirik ez)	Ez	Bai	Ez
Sologoeneko zentrala		Ez	Ez	Bai
Txitxirriketa	(argazkirik ez)	Bai	Ez	Ez
Guztira		12..13	13..14	10

Erreferentziak

• Tratado de molinología. Antxon Aguirre. (Eusko Ikaskuntza, Donostia 1988)