Igarate etxea (eu)
| Igarate, Igerate (Yguerate) | |
|---|---|
 | |
| Izen formala | Igarate |
| Bailara | Irure |
| Altuera | 100 m |
| Hedadura | Ha |
| Kaletik | 0,9 km |
Bertako familia
Etxea aspaldi desagertu zen.
Irudiak
(handitzeko, sakatu gainean)
Antepara eta errota
Igarate txanala Igarate parean
Igarate gaur egun
(Google 2013)
Etxea egondako tokia
(Google 2013)
.jpg)
.jpg)
Kokapena
(Pantaila osoan ikusteko sakatu hemen)
Baserriaren inguruko kontuak [1]
Igarate inguruan, Igarate etxeaz gain, barrena, errota eta Sagar-erreka zeharkatzeko zubia izan dira, Deba ibaiarekin biltzen den tokian.
XVI. mendea
Igerate izena, seguruenik, bertako errotatik datorkio: Soraluzeko euskera zaharrean igera eta igerea berbak erabiltzen ziren errotak izendatzeko eta.
XV. mendearen bigarren erditik aurrera Igerate errota Juan Loiolaren familiak gobernatu zuen. Honen alaba Domenjak zioenez: 1471.ean Igerateko errotan jaio eta anai-arrebekin bizi zela, azken hauek errentan izan zutela orain dela zortzi urte arte[2].
1512.ean Igerate errotaren zati bat Eizagakoen eskutan agertzen da.
1515.ean Udalak hitzarmena sinatu zuen Sagarraga baserriko jabeekin, “Igerate errotatik Ernizketa elizarainoko” bidexka zabalik mantentzeko. Agiri berean beste bide bat ere aipatzen da, errota ondoan zegoen Igerate ibitik Mendiolaraino igozen zena, gero Ezoziaraino joan ahal izateko.
1530.ean Martin Ibañez Larriategi merkatariak eta Maria Martinez Aretxaga bere emazteak erosi zuten. Eta bost urte geroago (1535), agiri batean Igerateko errota agertzen da, Martin Gomes izenekoa omen zela jabea[3].
XVII. mendea (barrena zaarra)
1657.ean Ana de Armendiak, besteak beste, Ygarateko etxea hipotekatu zuen, Ana de Arteaga izekoak testamentuan lagatako etxea hain zuzen.
XVII. mendeko agirietan agertzen den arkabuz eta moskete kainoien barrena zaarra, Eitzako lurretako beheko aldean zegoena, Igaratekoa izango zen. Honetaz gain baziren inguruan beste barrenak: barrena nagusia Olabarrenan eta beste bat Barrena baserrian.
1689. urtean Udalak 60 erreal ordaindu zizkion Juan de Eyçagari, Ygarate erreka gaineko zubia egiteagatik.
XVIII. mendea
1728. urtean Soraluzeko Udalak Manuel de Mendiola sindiko prokuradorea ahalbidetu zuen 850 dukateko auzia hasteko. Berme gisa, 25 jauntxok (eta gainontzeko biztanleek) beren ondasunak bahian eman zituzten; tartean Juan de Horias de Solarte zen, Igarate etxea hipotekatu zuela[4].
1762.ean, berriz, Bañezcua maiorazgoari zegokion Igarateko errota konpondu zuten[5].
XIX. mendea
XVII. mendetik errota Villaalegre eta San Millan-go markesena zen. 1827. urtean Francisco Martin de Arangurenek, Luciano Porcel markesaren izenean, hamabi urterarako alokatu zion Jose Domingo de Urquiari Igarateko errota.
1860. urterako Villaalegre eta San Millán-go markesak fusilak egiteko lantegia eratuta zuen bertan. 1860.eko urriak 16an Luciano Porcel y Valdivia jaunak, orduko markesak, Jose de Ibarra e Iribecamposi saldu zion Igarate, Sagarragako barrenoa eta txarako lurrak La Euscalduna enpresa sortzeko. Eta ordutik aurrera Igarate lotuta egon zen La Euscalduna lantegiarekin.
XX. mendea
XX. mende hasieran Compañía Anónima Placencia de las Armas enpresak Igarate lantegi zaharra bota zuen, biltegiak eta zuzendarientzat etxea egiteko (hortik izena, zuzendariaren etxea edo casa del director[6]. Bertan bizi izan zen, besteak beste, Francisco Meléndez y Polo jauna, Paco Vargas, Colon vizcaino liburuaren egilea.
Etxearen atzekaldean, bidetik Sagar-errekara jaisteko eskilaretan, metal-ura zuen iturgorria egon zen. Bertako urak sendagarriak omen ziren.
1974. inguruan "zuzendariaren etxea" bota zuten. Arrazoia, haren parean istripu bat baino gehiago jazo izana, errepidea bertan estutzen zenelako. Gaur egun saihesbidearen hasiera eta autobusen geltokia daude bertan.
Gaur egun Igarate errotaren aztarnarik ez sa ia geratzen. Bakarrik errepidearen azpian bi arku, ibaiaren ondoan. Ezkerrekoa Sagar-errekari zegokion, era eskumakoa errotaren irteera estoldari. Barruan ezer gehiago duen… auskalo!
Erreferentziak
- ↑ Soraluze. Monografía histórica. (251 orrialdea)
- ↑ ...que en 1471 nació y vivió con sus hermanos en el molino de Yguerate, los cuales lo han tenido en renta hasta agora ocho años...
- ↑ (Soraluzeko Udal Artxibategia 1535/08/31).
- ↑ (Soraluzeko Udal Artxibategia. Eskritura Publikoen Erregistroa 1728/10/25).
- ↑ Almoneda pública y remate de las obras de reparación del molino de Igarate, perteneciente al vínculo y mayorazgo de Bañezcua, jurisdicción de la villa de Placencia (1762).
- ↑ Eli Lakuestaren argazkian, zuzendarien etxea agertzen da.