«Kalegoen (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

Hauxe da oraingo bertsioa, 16:32, 5 iraila 2022 data duena

Kokapena

Garai bateko Kalegoen gaur eguneko Santa Ana kaleko lehen tartea da, Labaderogainetik (Udaletxetik) 13. zenbakirainokoa (Kontulan aholkularitza). 50 metro luze eta 4 metro zabalekoa da.

Santa Ana kaleak aurrera egiten du, Errekaldeko zubiraino lehen eta Oleako zubiraino gaur egun.

Mapa kargatzen...

Argazkiak

(handitzeko, sakatu gainean)

Soraluze
(Florencio Lamot 1756)
Udaletxea
(Indalecio Ojanguren)
Ormaetxea jauregia
(J.C. Astiazarán 2017)
Herriko Etxea Ormaetxea jauregian

Historia

Kalegoen herriko kale zaharrenetakoa da, Placencia de Soraluce modu ofizialean sortu baino lehenagokoa. Izatez, 1343. urtean Alonso Jauna Erregeak Soraluze eta Herlaibiako biztanleak biltzeko agindu zuen, eta herriari harresiak emateko. Harresien barruan hiru kale geratu ziren: Kalegoen, Kalebarren eta Kalegurutze.

Hasieran Kalegoen Argate baserritik datorren errekaraino heltzen bazen ere, beste bi etxe erantsi zuten harresiz kanpo, Kalegoeneko atearen ostean (gaur egungo 11 eta 13 zenbakiak).

XVII. mendean Santa Ana komentua egin zuten, eta inguruari Santa Ana auzoa esaten zitzaion. XX mende hasieran oraindik ere Kalegoen izena erabiltzen zen^[1], baina 30. hamarkadatik aurrera Santa Ana izenak kale osoa hartu zuen.

Etxeak eta atariak. Zenbaki bakoitiak

Kalegoeneko etxe gehienek, Udaletxea kenduta, ezaugarri berberak dituzte: zabalera berekoak, Santa Ana kaletik Galipotera heltzen dira, eta lehengo pisuak Galipeterako irteera dauka. Gainera, lehengo solairua kalearen gainera etortzen zen, txapela moduan: alboko hormak aurera egiten zuten, eta bere artean arku moduko batzuen bidez lehengo pisua eraikitzen da. nahiz eta Kalebarrenen oraindik gorde, eraikuntza modu hau aspaldi galdu zen Kalegoenen, baina toki askotan alboko hormak aurreratuta daude: itxura denez, etxeak berregiterakoan ez ziren ausartu lehengo moduan egiten.

Jatorrizko etxe gehienek bi solairu zituzten, eta hormak harrizkoak. Hortik gorakoak geroago jaso ziren, egurrez eta adreiluz. Etxe batzuk harria bistan daukatenez, errez nabarmendu daiteke.

Etxeak eta atariak honako hauek dira:

1. zenbakia. Udaletxea.
3. zenbakia. Beiztegi-egotza eta Lazkanokoa.
5. zenbakia. Frantxotenekoa.
7. zenbakia. Taukiñekoa eta Txarandelgoa.
9. zenbakia.
11. zenbakia.
13. zenbakia. Kantoikoa, Eskolakoa eta Aiusonekoa.

Etxeak eta atariak. Zenbaki bikoitiak

Lurraren egitura dela eta, etxe guzti hauek sotoa daukate, eta erreka aldera terrazak (garai bateko ortuak). Hasiera batean solairu batekoak edo bikoak ziren, baina gerora hazi ziren: gehienak hiru, lau edo bost solairukoak dira, 14. eta 16. zenbakiak ezik. Erreka aldetik gehienak galeria dute: hasieran egurrezko balkoia, komuna albo batean zutela, gero balkoia zabaldu eta itxi, eta azkenik etxe barrura ekarri.

Kalearen beste aldeko etxeekin alderatuz, zenbatik bikoitia dutenak askoz estuagoak dira. Eraikitzeko orduan ere osagai arruntak erabili zituzten: egurra eta adreiluak; harria, izatekotan, sotoetan eta behe solairuan bakarrik. Ormaetxea jauregiaren etxaurrea kenduta, etxe eskasagoak dira.

Etxeak eta atariak honako hauek dira:

4. zenbakia. Intxaustikoa, Pintorekoa, Lakuestanekoa eta Pasiegokoa.
6. zenbakia. Trebiñonekoa.
8. zenbakia.
10. zenbakia. Amañakoa.
12. zenbakia. Ormaetxea jauregia, Ybañezkoa, Bañezkoa, Argaratenekoa, Ezekielanekoa edota Amañakoa.

Etxe hauetaz gain, Mendarokoa eta Orduñaenekoa ere baziren Kalegoenen.

Etorkizuna

2016 urtean Hiri Antolamenduko Plan Orokorra (Plan General de Ordenación Urbana) onartu zen. Bertan planifikatutakoa gauzatzen bada, Galipotera dauden irteerak desagertu beharko lirateke.

Erreferentziak

↑ Ikus garaiko elkarteak nola erregistratu zituzten.

[1] Ikus garaiko elkarteak nola erregistratu zituzten.

[1]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
-{{Osatu barik}}
 ==Kokapena==
 Garai bateko Kalegoen gaur eguneko [[Santa Ana kalea (eu)|Santa Ana kaleko]] lehen tartea da, Labaderogainetik ([[Udaletxea (eu)|Udaletxetik]]) 13. zenbakirainokoa (Kontulan aholkularitza). 50 metro luze eta 4 metro zabalekoa da.
-[[Ormaetxea jauregia (eu)|Ormaetxea jauregirainokoa]].
-Santa Ana kaleak aurrera egiten du, [[Errekaldeko zubia (eu)|Errekaldeko zubiraino]] lehen eta [[Oleako zubia (eu)|Oleako zubiraino]] gero.
+Santa Ana kaleak aurrera egiten du, [[Errekaldeko zubia (eu)|Errekaldeko zubiraino]] lehen eta [[Oleako zubia (eu)|Oleako zubiraino]] gaur egun.
 {{#display_map:
    |centre = 43.174052,-2.413108
    |lines  = 43.174271,-2.413203: 43.173957,-2.413048: 43.173861,-2.412995~Kalegoen~(Santa Ana)~yellow~ ~10;
-   |zoom   = 17 | height = 600 | type = earth
+   |zoom   = 18 | height = 600 | type = earth
 }}
@@ 17. lerroa: / 14. lerroa: @@
 ''(handitzeko, sakatu gainean)''
 <gallery>
-    Soraluzeko_ikuspegia_(Joseph_Lamot_1756).jpg                    | Soraluze <br> (Florencio Lamot 1756)
+    Soraluzeko_ikuspegia_(Joseph_Lamot_1756).jpg   | Soraluze <br> (Florencio Lamot 1756)
+   Kaleak._Udaletxea_01_(Indalecio_Ojanguren).jpg | Udaletxea <br> (Indalecio Ojanguren)
+   Ormaetxea_jauregia._Ikuspegi_orokorra_(Juan_Carlos_Astiazarán_2017).jpg | Ormaetxea jauregia <br> (J.C. Astiazarán 2017)
+   Ormaetxea_jauregia._Herriko_Etxea.jpg          | Herriko Etxea Ormaetxea jauregian
 </gallery>
 ==Historia==
-Kalegoen herriko kale zaharrenetakoa da, ''Placencia de Soraluce'' modu ofizialean sortu baino lehenagokoa. Izatez, 1343. urtean Alonso Jauna Erregeak Soraluze eta Herlaibiako biztanleak biltzeko agindu zuen, eta herriari harresiak emateko. Kalegoen harresi barruan geratu zen.
+Kalegoen herriko kale zaharrenetakoa da, ''Placencia de Soraluce'' modu ofizialean sortu baino lehenagokoa. Izatez, 1343. urtean Alonso Jauna Erregeak Soraluze eta Herlaibiako biztanleak biltzeko agindu zuen, eta herriari harresiak emateko. Harresien barruan hiru kale geratu ziren: Kalegoen, [[Kalebarren (eu)|Kalebarren]] eta [[Kalegurutze (eu)|Kalegurutze]].
-Hasieran Kalegoen [[Argate baserria (eu)|Argate]] baserritik datorren errekaraino heltzen bazen ere, ostera Santa Ana komentua egin zuten, eta inguruari Santa Ana auzoa esaten zitzaion. Denborarekin, XIX menderaino Santa Ana izenak kale osoa hartu zuen, Kalegoen aipamenak bakarrik eskrituretan agertzen zirela (eskriturak ''kopiatu/ itsatsi'' direnez...)
+Hasieran Kalegoen [[Argate baserria (eu)|Argate]] baserritik datorren errekaraino heltzen bazen ere, beste bi etxe erantsi zuten harresiz kanpo, Kalegoeneko atearen ostean (gaur egungo 11 eta 13 zenbakiak).
+XVII. mendean Santa Ana komentua egin zuten, eta inguruari Santa Ana auzoa esaten zitzaion. XX mende hasieran oraindik ere Kalegoen izena erabiltzen zen<ref>Ikus [[Gerraurreko elkarteak (eu) | garaiko elkarteak]] nola erregistratu zituzten.</ref>, baina 30. hamarkadatik aurrera Santa Ana izenak kale osoa hartu zuen.
-==Zenbaki bakoitiak==
+==Etxeak eta atariak. Zenbaki bakoitiak==
 Kalegoeneko etxe gehienek, Udaletxea kenduta, ezaugarri berberak dituzte: zabalera berekoak, Santa Ana kaletik Galipotera heltzen dira, eta lehengo pisuak Galipeterako irteera dauka. Gainera, lehengo solairua kalearen gainera etortzen zen, txapela moduan: alboko hormak aurera egiten zuten, eta bere artean arku moduko batzuen bidez lehengo pisua eraikitzen da. nahiz eta Kalebarrenen oraindik gorde, eraikuntza modu hau aspaldi galdu zen Kalegoenen, baina toki askotan alboko hormak aurreratuta daude: itxura denez, etxeak berregiterakoan ez ziren ausartu lehengo moduan egiten.
 Jatorrizko etxe gehienek bi solairu zituzten, eta hormak harrizkoak. Hortik gorakoak geroago jaso ziren, egurrez eta adreiluz. Etxe batzuk harria bistan daukatenez, errez nabarmendu daiteke.
+Etxeak eta atariak honako hauek dira:
-===1. zenbakia===
+* '''1. zenbakia'''. [[Udaletxea (eu)|Udaletxea]].
-Hemen [[Udaletxea (eu)|Udaletxea]] dago. Goitik behera harri landuzko etxea, 1.722 urtean bukatua, kaleko onena duda barik.
+* '''3. zenbakia'''. ''Beiztegi-egotza'' eta ''Lazkanokoa''.
+* '''5. zenbakia'''. ''Frantxotenekoa''.
-===3. zenbakia===
+* '''7. zenbakia'''. ''Taukiñekoa'' eta ''Txarandelgoa''.
-Etxe honen beheko plantan sasoi batean Arzabalaga denda egon zen. Gaur egun, Udaleko zein epaitegiko bulegoak erabiltzen dute.
+* '''9. zenbakia'''.
+* '''11. zenbakia'''.
-===5. zenbakia===
+* '''13. zenbakia'''. ''Kantoikoa'', ''Eskolakoa'' eta ''Aiusonekoa''.
-Garai batean herriko lehen estankoa hemen zegoen, ''Maria Cochero''-rena. Gaur egun Partidu Sozialistaren egoitza dago (''Casa del Pueblo''), aurrekaldean taberna dutela.
-===7. zenbakia===
-Aspaldian denda bat egon zen, baina urteetan hutsik. gerora ileapaindegia zabaltzeko prestatu zuten, baina ezin.
-Urte askotan ''Gogortuz'' fisioterapia zentroa egon da, 2.016 urtean Baltegietara aldatu zuten arte. Gaur egun hutsik dago.
-===9. zenbakia===
-Uste asko eta askotan ''Osuma'' denda biltegia egon zen, baserrirako horniduratan aritzen zirenak. Gaur egun ''Negabi'' ileapaindegia dago bertan.
-===11. zenbakia===
-Gaur egun hutsik, urte askotan ''Salon'' janari denda egon da bertan.
-===13. zenbakia===
-''Kontulan'' aholkularitza bertan dago azken urteetan. Aurretik Ayuso ahizpak denda zuten.
-==Zenbaki bikoitiak==
+==Etxeak eta atariak. Zenbaki bikoitiak==
 Lurraren egitura dela eta, etxe guzti hauek sotoa daukate, eta erreka aldera terrazak (garai bateko ortuak). Hasiera batean solairu batekoak edo bikoak ziren, baina gerora hazi ziren: gehienak hiru, lau edo bost solairukoak dira, 14. eta 16. zenbakiak ezik. Erreka aldetik gehienak galeria dute: hasieran egurrezko balkoia, komuna albo batean zutela, gero balkoia zabaldu eta itxi, eta azkenik etxe barrura ekarri.
-Kalearen beste aldeko etxeekin alderatuz, zenbatik bikoitia dutenak askoz estuagoak dira. Eraikitzeko orduan ere osagai arruntak erabili zituzten: egurra eta adreiluak; harria, izatekotan, sotoetan eta behe solairuan bakarrik. [[Jauregi etxea (eu)|Jauregi etxea]] kenduta (gaur eguneko Abadetxea), etxe eskasagoak dira.
+Kalearen beste aldeko etxeekin alderatuz, zenbatik bikoitia dutenak askoz estuagoak dira. Eraikitzeko orduan ere osagai arruntak erabili zituzten: egurra eta adreiluak; harria, izatekotan, sotoetan eta behe solairuan bakarrik. [[Ormaetxea jauregia (eu)|Ormaetxea jauregia]]ren etxaurrea kenduta, etxe eskasagoak dira.
-===2. zenbakia===
-Etxe honek [[Labaderogain (eu)|Labaderogain]] aldera ere ematen du, bertan dauka sarrera.
-Sarreratik ezkerraldea Alejo Artolazabalen harategia egon zen. Gaur egun marimar harategia dago. Eskuman, aldiz, Marcial Txurrukaren (''Muneta'') drogeria, eta gero Bergarako Bolintxok okindegia zabaldu zuen.
+Etxeak eta atariak honako hauek dira:
+* '''4. zenbakia'''. ''Intxaustikoa'', ''Pintorekoa'', ''Lakuestanekoa'' eta ''Pasiegokoa''.
+* '''6. zenbakia'''. ''Trebiñonekoa''.
+* '''8. zenbakia'''.
+* '''10. zenbakia'''. ''Amañakoa''.
+* '''12. zenbakia'''. [[Ormaetxea jauregia (eu) | ''Ormaetxea jauregia'']], ''Ybañezkoa'', ''Bañezkoa'', ''Argaratenekoa'', ''Ezekielanekoa'' edota ''Amañakoa''.
-===4. zenbakia===
+Etxe hauetaz gain, ''Mendarokoa'' eta ''Orduñaenekoa'' ere baziren Kalegoenen.
-...
 ==Etorkizuna==
-urtean Hiri Antolamenduko Plan Orokorra (''Plan General de Ordenación Urbana'') onartu zen. Bertan planifikatutakoa gauzatzen bada, Galipotera dauden irteerak desagertu beharko litrateke.
+urtean Hiri Antolamenduko Plan Orokorra (''Plan General de Ordenación Urbana'') onartu zen. Bertan planifikatutakoa gauzatzen bada, [[Galipota (eu)|Galipotera]] dauden irteerak desagertu beharko lirateke.