«Sumendi eta laben ibilbidea (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

Hauxe da oraingo bertsioa, 19:16, 6 abendua 2019 data duena

Berez, Kortazarreko Haitza ur-azpiko sumendia zen. Gerora, itsasorako bidean Deba ibaiak pare-parean topa zuen eta, mendia basaltozkoa izanik, ezin zuen jan; horregatik, Osintxu pasa eta gero, ibaiak mendiari ezkerretik buelta ematen dio.

Ibilbide honetan sumendiaren aztarnak ikusiko ditugu, petrologia aldetik oso interes zientifiko altukoa, eta geomorfologia aldetik interesekoa ere.

Ibilbidearen hasiera eta bukaera oinez egingo dugu, eta tartekoa, berriz, automobilez.

Hasiera geltokian emango diogu.

Mapa kargatzen...

Trenbidea: Kuxin-labak

LIG 37 kokapena

Pillow tutua

Ibilbidearen zati hau oinez egingo dugu. Automobila geltokiaren inguruan aparkatu ostean, Osintxurantz hartuko dugu.

Kuxin-laben ingurua Olea gainean hasten da (aintzineko trenbidea errepidetik banatzen den tokian), eta Keixeta errekaraino heltzen da.

Kuxin-labak dira laba koladak hozterakoan har daitekeen forma bat, kuxinena, alegia. Trenbidea egiterakoan mendia apurtu zutenean Soraluzeko paraje honetan kuxin mota guztiak agertu ziren, bai luzetarako sekzioetan (tubularretan), bai zeharkakoetan: azal leuneko eta azal zimurreko kuxinak, kuxin tubularrak, zirkularrak, pedunkulatuak... Gainera, kuxin asko apurtu zituztenez, hauek barruko egitura erakusten dute.

Bide osoan kuxinak agertzen dira, baina ba dira bi leku nabarmentzen direnak. Bata, Arkaitzeko tunelaren ibaialdeko aldea, oso kuxin-laba handiak eta garbiak erakusten dituela. Eta bestea Agarrebolun bidean dago, aurrekoaren gainean.

Behin kuxin-labak ikusi eta gero, atzera egingo dugu automobila hartzeko eta San Andresetik barrena Kortazarreko Haitzera joateko... baina beti dago oinez igotzeko aukera!

Kortazarreko igoera: sumendiaren ebaketa

Kortazarreko (Karakateko) bide osoan sumendiaren ebaketa garbi garbia ikusten da, modu bikainean.

Bertan Kretazeoko itsaspeko konplexu bolkanikoaren produktu ia guztiak agertzen dira:

Sill pikritikoak
Basalto kaiak
Buruko labak (pillow lavas) eta laba basaltikoak
Pillow-ebaketak
Biltegi piroklastikoak (ebaketak, lapilli, errautsak)
Arkaitz mikrosienitikoak

Sill pikritikoa

Barrenetxe: sill-a

Soraluzen dagoen sumendiaren ebakiduraren berezitasun garrantzitsuena sill pikritikoa da, ohizkoa ez dira eta.

Kortazarreko errepidean 25 metrotako lodiera duen sill-a ikus daiteke, Barrenetxe baserriaren inguruan hain zuzen. Arrokak, funtsean, olibinoaren kristal idiomorfikoz osatuta daude, eta espinela-inklusio ugari ditu, pikor fineko doleritikotik subofitikora bitarteko matrize batean sartuak.

Kortazarreko Haitza: trakitak

Behin Kortazarreko Haitzaren errepikagailura heltzerakoan, bertan utziko dugu automobila.

Kortazar Haitzaren eta Munetako gurutzearen artean dagoen arroka trakitikak oso gutxi agertzen baitira konplexu bolkanikoaren gordailuetan. Aukera ematen du Eusko-Kantauriar arroko Kretazeoko serie bolkaniko alkalinoaren polo azidoa osatzen duten laben eta bretxa trakitikoen ezaugarriak ikusteko.

Magma basaltikoen kristaltze frakzionatu bidez eratzen dira, eta agerian uzten dute magma basaltikoek sakonera txikiko uretako ganbera magmatikoetan duten gelditasuna eta bereizkuntza.

Eztandolmena: sumendiko tximinia (Soraluzeko Udala)

Mendigaina: azaleratzeak

Kortazarretik hasita Mendigainaren barrena jarraituko dugu, Dolmenen ibilbideari hasiera emanez.

Aurreneko trikuharrira heldu baino lehen (Gizaburua), bidean hainbat hainbat harkaitz eta arroka ikusiko ditugu, Kortazar sumendiaren tximiniak direla; hau da, aho zaharren aztarnak. Tartean Akelarregaña eta Pagomuneta tontorrak.

Ezagunena, duda barik, Gizaburuaren ondoko Eztandolmena da, urte luzeetan trikuharritzat hartutakoa,

Erreferentziak

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
-{{Argitaratzen}}
+Berez, Kortazarreko Haitza ur-azpiko sumendia zen. Gerora, itsasorako bidean Deba ibaiak pare-parean topa zuen eta, mendia basaltozkoa izanik, ezin zuen jan; horregatik, Osintxu pasa eta gero, ibaiak mendiari ezkerretik buelta ematen dio.
-Ibilbide honek Soraluze hiribilduaren barruara eramango gaitu, XV mende arteko hondarren bila. Ez dira monumenturik geratzen, ezra etxeik, harresirik, aterik... baina ondo begiratu eta gero uste baino aztarna gehiago topatuko ditugu.
+Ibilbide honetan sumendiaren aztarnak ikusiko ditugu, petrologia aldetik oso interes zientifiko altukoa, eta geomorfologia aldetik interesekoa ere.
- Hasiera [[Labaderogain (eu)|Labaderogainean]] emango diogu, [[Kontzupea (eu)|Kontzupearen]] parean.
+Ibilbidearen hasiera eta bukaera oinez egingo dugu, eta tartekoa, berriz, automobilez.
+Hasiera [[Tren geltokia (eu)|geltokian]] emango diogu.
 {{#display_map:
-.174220,-2.413591 ~1. gunea. Ibaizabalen ibia;
+.170201,-2.407008 ~Kuxin-labak: Arkaitzeko tunela;
-.174277,-2.413220 ~2. gunea. Bidegurutzea;
+.169905,-2.406402 ~Kuxin-labak: Agarreboluko bidea;
-.173938,-2.413040 ~3. gunea. Kalegoeneko atea;
+.178300,-2.404832 ~Barrenetxe ondoko sill-a;
-.174478,-2.413274 ~4. gunea. Etxe "gotikoak";
+.191616,-2.417790 ~Kortazarreko trakitak;
-.174683,-2.413339 ~5. gunea. Kalebarrengo atea;
+.186355,-2.395819 ~''Eztandolmena'' azaleratzea
-.175446,-2.413431 ~6. gunea. Hiribildu kanpoko jauntxoak;
+  |centre = 43.185046,-2,415049
-.174740,-2.413067 ~7. gunea. Iparraldeko mugak;
+  |lines  = 43.174808,-2.412030: 43.174205,-2.411762: 43.173830,-2.411735: 43.173681,-2.411687: 43.173153,-2.411295:
-.174437,-2.412918 ~8. gunea. Etxaburueta;
+.172981,-2.411000: 43.172852,-2.410641: 43.172852,-2.410485: 43.172613,-2.409370: 43.172488,-2.409010:
-.174404,-2.412631 ~9. gunea. Soraluzeko monastegia
+.171925,-2.408168: 43.171486,-2.407728: 43.170684,-2.407213: 43.170500,-2.407202: 43.170086,-2.406999:
-  |centre = 43.174478,-2.413274
+.169957,-2.406843: 43.169800,-2.406602: 43.169464,-2.406355
-  |lines  = 43.174220,-2.413591: 43.174277,-2.413220: 43.173938,-2.413040: 43.174478,-2.413274: 43.174683,-2.413339:
+            ~ ~ ~yellow~ ~4;
-.175446,-2.413431: 43.174740,-2.413067: 43.174437,-2.412918: 43.174404,-2.412631
+.171486,-2.407728: 43.171216,-2.407444: 43.170720,-2.407111: 43.170528,-2.406961: 43.170270,-2.406988:
+.170176,-2.406907: 43.170070,-2.406602: 43.169886,-2.406435: 43.169777,-2.406226: 43.169788,-2.405920
+            ~ ~ ~yellow~ ~4;
+.174808,-2.412030: 43.174769,-2.412240: 43.174546,-2.412207: 43.174104,-2.411971: 43.173861,-2.411607:
+.173259,-2.411092: 43.173067,-2.410566: 43.172903,-2.409032: 43.173043,-2.408753: 43.173822,-2.408082:
+.173779,-2.407873: 43.173435,-2.407803: 43.173227,-2.407594: 43.172586,-2.407417: 43.172288,-2.407047:
+.170594,-2.405765: 43.170641,-2.405609: 43.170915,-2.405824: 43.172124,-2.406355: 43.172617,-2.406414:
+.173098,-2.406693: 43.174561,-2.406934: 43.174835,-2.407138: 43.175668,-2.406891: 43.175860,-2.406382:
+.176005,-2.406349: 43.176114,-2.406848: 43.175966,-2.407616: 43.175727,-2.407986: 43.175786,-2.408232:
+.176897,-2.408817: 43.178466,-2.410244: 43.178911,-2.410131: 43.179342,-2.409740: 43.179780,-2.409751:
+.179792,-2.409509: 43.179232,-2.409531: 43.178904,-2.409702: 43.178692,-2.409627: 43.177648,-2.408018:
+.177394,-2.406907: 43.177394,-2.406103: 43.177570,-2.405598: 43.178254,-2.404847: 43.178317,-2.404531:
+.178266,-2.404150: 43.178563,-2.401881: 43.178450,-2.401715: 43.177965,-2.401715: 43.177198,-2.402471:
+.176787,-2.402670: 43.175704,-2.402777: 43.175406,-2.403142: 43.175258,-2.403088
              ~ ~ ~lime~ ~4;
-   |zoom = 18 | height = 600 | type = earth
+.175258,-2.403088: 43.175133,-2.402696: 43.176779,-2.402042: 43.177401,-2.401361: 43.177617,-2.400905:
+.177867,-2.400706: 43.178595,-2.400502: 43.178943,-2.400030: 43.179197,-2.399977: 43.179663,-2.400470:
+.179686,-2.400701: 43.179588,-2.401023: 43.179647,-2.401699: 43.180026,-2.403002: 43.180648,-2.403882:
+.180950,-2.404268: 43.180914,-2.405105: 43.179858,-2.406269: 43.179854,-2.406478: 43.180065,-2.406527:
+.180863,-2.406414: 43.181290,-2.406596: 43.181880,-2.407031: 43.182362,-2.407079: 43.182694,-2.407514:
+.182741,-2.407894: 43.183152,-2.408710: 43.183496,-2.409810: 43.183602,-2.410582: 43.183793,-2.410603:
+.184106,-2.409820: 43.184169,-2.409359: 43.184020,-2.408597: 43.184090,-2.408361: 43.184474,-2.408350:
+.185139,-2.407964: 43.185045,-2.407717: 43.184732,-2.407841: 43.184501,-2.407717: 43.183699,-2.405502:
+.183801,-2.405400: 43.184153,-2.406065: 43.184513,-2.406156: 43.185182,-2.405818: 43.185788,-2.404895:
+.186099,-2.404670: 43.186468,-2.404799: 43.186850,-2.404729: 43.187006,-2.404869: 43.187347,-2.405738:
+.188657,-2.406081: 43.189306,-2.406746: 43.190127,-2.407615: 43.190096,-2.408474: 43.190339,-2.409525:
+.190847,-2.410555: 43.190949,-2.411628: 43.191191,-2.412132: 43.191207,-2.413162: 43.191700,-2.413602:
+.192052,-2.415158: 43.192490,-2.415458: 43.192889,-2.415061
+            ~ ~ ~lime~ ~4;
+.192490,-2.415458: 43.192079,-2.416767: 43.191610,-2.417362: 43.191164,-2.417942
+            ~ ~ ~yellow~ ~4;
+.192889,-2.415061: 43.191778,-2.411145: 43.191848,-2.410399: 43.191465,-2.408425: 43.191203,-2.407497:
+.190917,-2.406129: 43.190198,-2.405078: 43.189783,-2.403796: 43.188234,-2.401119: 43.187749,-2.400293:
+.187601,-2.399563: 43.187108,-2.398260: 43.186791,-2.397401: 43.186236,-2.396173
+            ~ ~ ~yellow~ ~4;
+   |zoom = 14 | height = 600 | type = earth
 }}
 ==Trenbidea: Kuxin-labak==
+[[Fitxategi: LIG_37_Pillow_lavas_de_Soraluze._Kokapena_(Eusko_Jaurlaritza_2014).jpg     | thumb | 250px | left  | LIG 37 kokapena]]
+[[Fitxategi: LIG_37_Pillow_lavas_de_Soraluze._Pillow_tutua_(Eusko_Jaurlaritza_2014).jpg | thumb | 250px | rihtrt|''Pillow'' tutua]]
+Ibilbidearen zati hau oinez egingo dugu. Automobila geltokiaren inguruan aparkatu ostean, [[Osintxu (eu)|Osintxurantz]] hartuko dugu.
+Kuxin-laben ingurua [[Olea baserria (eu)|Olea]] gainean hasten da (aintzineko trenbidea errepidetik banatzen den tokian), eta [[Keixeta erreka (eu)|Keixeta]] errekaraino heltzen da.
+Kuxin-labak dira laba koladak hozterakoan har daitekeen forma bat, kuxinena, alegia. Trenbidea egiterakoan mendia apurtu zutenean Soraluzeko paraje honetan kuxin mota guztiak agertu ziren, bai luzetarako sekzioetan (tubularretan), bai zeharkakoetan: azal leuneko eta azal zimurreko kuxinak, kuxin tubularrak, zirkularrak, pedunkulatuak... Gainera, kuxin asko apurtu zituztenez, hauek barruko egitura erakusten dute.
+Bide osoan kuxinak agertzen dira, baina ba dira bi leku nabarmentzen direnak. Bata, [[Arkaitzeko tunela (eu)|Arkaitzeko tunelaren]] ibaialdeko aldea, oso kuxin-laba handiak eta garbiak erakusten dituela. Eta bestea [[Agarrebolu baserria (eu)|Agarrebolun]] bidean dago, aurrekoaren gainean.
+Behin kuxin-labak ikusi eta gero, atzera egingo dugu automobila hartzeko eta San Andresetik barrena Kortazarreko Haitzera joateko... baina beti dago oinez igotzeko aukera!
-==Kortazarreko igoera: sumendia==
+==Kortazarreko igoera: sumendiaren ebaketa==
+[[Kortazarreko Haitza (eu)|Kortazarreko]] (Karakateko) bide osoan sumendiaren ebaketa garbi garbia ikusten da, modu bikainean.
-==Barrenetxea: lissa==
+Bertan Kretazeoko itsaspeko konplexu bolkanikoaren produktu ia guztiak agertzen dira:
+* Sill pikritikoak
+* Basalto kaiak
+* Buruko labak (''pillow lavas'') eta laba basaltikoak
+* Pillow-ebaketak
+* Biltegi piroklastikoak (ebaketak, lapilli, errautsak)
+* Arkaitz mikrosienitikoak
-==Kortazarreko Haitza: tirita==
+[[Fitxategi: LIG_41_Corte_volcánico_de_Karakate._Sill_pikritikoa_(Eusko_Jaurlaritza_2014).jpg | thumb | right | 300px | ''Sill pikritikoa'']]
+==Barrenetxe: sill-a==
+Soraluzen dagoen sumendiaren ebakiduraren berezitasun garrantzitsuena sill pikritikoa da, ohizkoa ez dira eta.
+Kortazarreko errepidean 25 metrotako lodiera duen sill-a ikus daiteke, [[Barrenetxe baserria (eu)|Barrenetxe]] baserriaren inguruan hain zuzen. Arrokak, funtsean, olibinoaren kristal idiomorfikoz osatuta daude, eta espinela-inklusio ugari ditu, pikor fineko doleritikotik subofitikora bitarteko matrize batean sartuak.
+==Kortazarreko Haitza: trakitak==
+Behin [[Kortazarreko Haitza (eu)|Kortazarreko Haitzaren]] errepikagailura heltzerakoan, bertan utziko dugu automobila.
+Kortazar Haitzaren eta [[Munetako gurutzea (eu)|Munetako gurutzearen]] artean dagoen arroka trakitikak oso gutxi agertzen baitira konplexu bolkanikoaren gordailuetan. Aukera ematen du Eusko-Kantauriar arroko Kretazeoko serie bolkaniko alkalinoaren polo azidoa osatzen duten laben eta bretxa trakitikoen ezaugarriak ikusteko.
+Magma basaltikoen kristaltze frakzionatu bidez eratzen dira, eta agerian uzten dute magma basaltikoek sakonera txikiko uretako ganbera magmatikoetan duten gelditasuna eta bereizkuntza.
+[[Fitxategi: Eztandolmena._Ikuspegi_orokorra_(Soraluzeko_Udala).jpg | thumb | 300 px | left | ''Eztandolmena'': sumendiko tximinia (Soraluzeko Udala)]]
 ==Mendigaina: azaleratzeak==
+Kortazarretik hasita [[Mendigain (eu)|Mendigainaren]] barrena jarraituko dugu, [[Dolmenen ibilbidea (eu)|Dolmenen ibilbideari]] hasiera emanez.
+Aurreneko trikuharrira heldu baino lehen ([[Gizaburua trikuharria (eu)|Gizaburua]]), bidean hainbat hainbat harkaitz eta arroka ikusiko ditugu, Kortazar sumendiaren tximiniak direla; hau da, aho zaharren aztarnak. Tartean [[Akelarregaña (eu)|Akelarregaña]] eta [[Pagomuneta mendia (eu)|Pagomuneta]] tontorrak.
+Ezagunena, duda barik, Gizaburuaren ondoko ''Eztandolmena'' da, urte luzeetan trikuharritzat hartutakoa,