Irukurutzeta mendia (eu)

Irukurutzeta
Altuera	898 m
Buzoia	Bai
Mendilerroa	Mazelaegi mendilerroa
Bailara/ Herria	San Andres / Bergara / Elgoibar
Soraluzetik	Ordu t'erdi

Irudiak

(handitzeko, sakatu gainean)

• 

  Tontorra
  (Enezubi)

• 

  Hiru gurutzeak eta buzoia
  (Xabier Aramburu)

• 

  Erpin geodesikoa
  (Enezubi)

Kokapena

Mapa kargatzen...

{"type":"ROADMAP","minzoom":false,"maxzoom":false,"types":["ROADMAP","SATELLITE","HYBRID","TERRAIN"],"mappingservice":"googlemaps3","width":"auto","height":"600px","centre":{"text":"","title":"","link":"","lat":43.182119,"lon":-2.430843,"icon":""},"title":"","label":"","icon":"","lines":[],"polygons":[{"text":"","title":"","link":"","strokeColor":"lime","strokeOpacity":"1","strokeWeight":"2","pos":[{"lat":43.162174,"lon":-2.399235},{"lat":43.171063,"lon":-2.372113},{"lat":43.176321,"lon":-2.372113},{"lat":43.189464,"lon":-2.395631},{"lat":43.197974,"lon":-2.414513},{"lat":43.193093,"lon":-2.436658},{"lat":43.175276,"lon":-2.441508},{"lat":43.161422,"lon":-2.423783}],"onlyVisibleOnHover":false,"fillColor":"lime","fillOpacity":"0.0"}],"circles":[],"rectangles":[],"copycoords":false,"static":false,"visitedicon":"","wmsoverlay":false,"zoom":13,"layers":[],"controls":["pan","zoom","type","scale","streetview","rotate"],"zoomstyle":"DEFAULT","typestyle":"DEFAULT","autoinfowindows":false,"resizable":false,"kmlrezoom":false,"poi":true,"cluster":false,"clustergridsize":60,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clusteraveragecenter":true,"clusterminsize":2,"imageoverlays":[],"kml":[],"gkml":[],"searchmarkers":"","fullscreen":false,"scrollwheelzoom":false,"locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Munetako_Gurutzea_(eu)\" title=\"Munetako Gurutzea (eu)\"\u003E Munetako Gurutzea\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EArantzazuko Haitzak\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Munetako Gurutzea\n","link":"","lat":43.191584,"lon":-2.417563,"icon":"/images/c/ce/Green_marker.png"},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Kortazarreko_Haitza_(eu)\" title=\"Kortazarreko Haitza (eu)\"\u003E Kortazarreko Haitza\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EMunetako Haitza/ Karakate\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Kortazarreko Haitza\n","link":"","lat":43.192525,"lon":-2.414567,"icon":"/images/c/ce/Green_marker.png"},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Akelarre_mendia_(eu)\" class=\"mw-redirect\" title=\"Akelarre mendia (eu)\"\u003E Akelarre\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EAkelarko Haitza\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Akelarre\n","link":"","lat":43.191511,"lon":-2.407089,"icon":"/images/c/ce/Green_marker.png"},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Pagomuneta_mendia_(eu)\" title=\"Pagomuneta mendia (eu)\"\u003E Pagomuneta\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Pagomuneta\n","link":"","lat":43.18729,"lon":-2.399322,"icon":"/images/c/ce/Green_marker.png"},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Atxolin_mendia_(eu)\" class=\"mw-redirect\" title=\"Atxolin mendia (eu)\"\u003E Atxolin\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Atxolin\n","link":"","lat":43.182377,"lon":-2.385492,"icon":"/images/c/ce/Green_marker.png"},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Atxolin_Txiki_mendia_(eu)\" title=\"Atxolin Txiki mendia (eu)\"\u003E Atxolin Txiki\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Atxolin Txiki\n","link":"","lat":43.181532,"lon":-2.384011,"icon":"/images/c/ce/Green_marker.png"},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Kurutzebakar_mendia_(eu)\" title=\"Kurutzebakar mendia (eu)\"\u003E Kurutzebakar\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Kurutzebakar\n","link":"","lat":43.176079,"lon":-2.373373,"icon":"/images/c/ce/Green_marker.png"},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca class=\"mw-selflink selflink\"\u003E Irukurutzeta\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Irukurutzeta\n","link":"","lat":43.176521,"lon":-2.368326,"icon":""},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Aizpuruko_Zabala_mendia_(eu)\" title=\"Aizpuruko Zabala mendia (eu)\"\u003E Aizpuruko Zabala\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EAizkonako Haitzak\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Aizpuruko Zabala\n","link":"","lat":43.170141,"lon":-2.376105,"icon":"/images/c/ce/Green_marker.png"},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Mazelaegi_mendilerroa_(eu)\" class=\"mw-redirect\" title=\"Mazelaegi mendilerroa (eu)\"\u003E Leiopago\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Leiopago\n","link":"","lat":43.165665,"lon":-2.360988,"icon":"/images/6/6f/Blue_marker.png"},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Mazelaegi_mendilerroa_(eu)\" class=\"mw-redirect\" title=\"Mazelaegi mendilerroa (eu)\"\u003E Elosumendi\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Elosumendi\n","link":"","lat":43.15879,"lon":-2.364292,"icon":"/images/6/6f/Blue_marker.png"},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/index.php?title=Kurutzeko_Ga%C3%B1a_(eu)\u0026amp;action=edit\u0026amp;redlink=1\" class=\"new\" title=\"Kurutzeko Ga\u00f1a (eu) (orria ez da existitzen)\"\u003E Kurutzeko Ga\u00f1a\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Kurutzeko Ga\u00f1a\n","link":"","lat":43.162431,"lon":-2.414112,"icon":"/images/c/ce/Green_marker.png"},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Krabeli%C3%B1atx_(eu)\" title=\"Krabeli\u00f1atx (eu)\"\u003E Krabeli\u00f1atx\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EKrabelin/ Krabelinaitz/ Untzetako mendia\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Krabeli\u00f1atx\n","link":"","lat":43.160876,"lon":-2.420984,"icon":"/images/c/ce/Green_marker.png"},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Sagar-errekako_mendiak_(eu)\" title=\"Sagar-errekako mendiak (eu)\"\u003E Garbe\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Garbe\n","link":"","lat":43.14901,"lon":-2.440853,"icon":"/images/6/6f/Blue_marker.png"},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Sagar-errekako_mendiak_(eu)\" title=\"Sagar-errekako mendiak (eu)\"\u003E Tranku\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EAgarremendi\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Tranku\n","link":"","lat":43.151421,"lon":-2.456174,"icon":"/images/6/6f/Blue_marker.png"},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Sagar-errekako_mendiak_(eu)\" title=\"Sagar-errekako mendiak (eu)\"\u003E Azkonabieta\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Azkonabieta\n","link":"","lat":43.155426,"lon":-2.470286,"icon":"/images/6/6f/Blue_marker.png"},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Sagar-errekako_mendiak_(eu)\" title=\"Sagar-errekako mendiak (eu)\"\u003E Galdarami\u00f1o\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EGaldaramu\u00f1o\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Galdarami\u00f1o\n","link":"","lat":43.166187,"lon":-2.47516,"icon":"/images/6/6f/Blue_marker.png"},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Sagar-errekako_mendiak_(eu)\" title=\"Sagar-errekako mendiak (eu)\"\u003E Azurtzamendi\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Azurtzamendi\n","link":"","lat":43.16363,"lon":-2.465616,"icon":"/images/6/6f/Blue_marker.png"},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Sagar-errekako_mendiak_(eu)\" title=\"Sagar-errekako mendiak (eu)\"\u003E Topinburu\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Topinburu\n","link":"","lat":43.16901,"lon":-2.451218,"icon":"/images/6/6f/Blue_marker.png"},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Aingeruguarda_mendia_(eu)\" title=\"Aingeruguarda mendia (eu)\"\u003E Aingeruguarda\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EAingeru Guarda/ Aingeru-guardakoa\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Aingeruguarda\n","link":"","lat":43.169139,"lon":-2.444372,"icon":"/images/6/6f/Blue_marker.png"},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/index.php?title=Illordoko_Ga%C3%B1a_(eu)\u0026amp;action=edit\u0026amp;redlink=1\" class=\"new\" title=\"Illordoko Ga\u00f1a (eu) (orria ez da existitzen)\"\u003E Illordoko Ga\u00f1a\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EIllordo/ Iruregain\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Illordoko Ga\u00f1a\n","link":"","lat":43.176285,"lon":-2.439906,"icon":"/images/c/ce/Green_marker.png"},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Arrateko_mendiak_(eu)\" title=\"Arrateko mendiak (eu)\"\u003E Arrate\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Arrate\n","link":"","lat":43.205276,"lon":-2.446636,"icon":"/images/6/6f/Blue_marker.png"},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Arrateko_mendiak_(eu)\" title=\"Arrateko mendiak (eu)\"\u003E Akondia\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EArrikurutz\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Akondia\n","link":"","lat":43.214658,"lon":-2.462565,"icon":"/images/6/6f/Blue_marker.png"},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Arrateko_mendiak_(eu)\" title=\"Arrateko mendiak (eu)\"\u003E Kalamua\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Kalamua\n","link":"","lat":43.2262,"lon":-2.45974,"icon":"/images/6/6f/Blue_marker.png"},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Arrateko_mendiak_(eu)\" title=\"Arrateko mendiak (eu)\"\u003E Urko\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EMax\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Urko\n","link":"","lat":43.201431,"lon":-2.48693,"icon":"/images/6/6f/Blue_marker.png"}]}

Azalpenak

Mazelaegi mendilerroko tontorrik altuenetakoa. Berez, Mazelaegiko tokirik altuenean hiru tontor daude elkarren ondoan: Kurutzebakar (902 m), Kurutzezaarra (897 m, Arribiribilleta zutarria dagoen tokia) eta Irukurutzeta.

Agian garbi garbi egoteagatik, betidanik inguruari Irukurutzeta esan zaio (Irucurucheta 1944 urteko mapa geodesikoan). Altura lehengo aldiz kalkulatu zutenean, 1920 hamarkadan, mendigoizaleek 840 metro neurtu zuten; barometro aneroidea erabili zuten eta hortik akatsa. Baina 1944 urteko mapa geodesikoa egiterakoan zuzendu zuten.

Iparraldean Atxolin dauka, Hegoaldean Elosumendi eta mendebaldean Aizpuruko Zabala.

Tontorrean mugarria dago, eta gainean izena ematen dioten hiru gurutzeak.

Tontorretik (Enezubi)

Igoera

Soraluzetik bide zuzenena San Andresetik pasatzen da, Nebera izeneko atakara igotzen (745 m, Kurutzebakarraren mendebaldeko hegian). Hemendik, Aizpuru tontorretik (830 m) Aizpuruko Zabalera igotzen da (810) eta, Aizpuruko Zabala trikuharria (870 m) albo batean utzita, Kurutzebakarrera heltzen da. Aurrera segi 500 metro eta Kurutzezarra (897 m) albo batean utziz Irukurutzeta helduko gara (899 m).

Beste bide bat, asko erabilia, Kortazarreko Haitzekoa da. Bertara oinez edo kotxez igo, eta ordubete eskasean Irukurutzetaraino heldu daiteke, Mendigain osoa zeharkatuz.

Elosutik, berriz, Sorusaitza tontorreko antenarutz hartu (859 m) eta Atxabaso atakan (824 m) Kerexeta Goiegira igo (878 m); ostean, Maurketa atakara jeitsi (811 m) eta Kerexetako atakara gero (748 m); hemendik zuzenean Irukurutzetara igoko gara (898 m). Pare bat ordu eskaseko ibilaldia guztira.

Azkenik, Azkarateko mendatetik (ordubete 15 m) eta Azkoitiatik (ordubete 45 m) ere igo daiteke.

Irukurutzetako erromeria (Plaentxia.com 2013)

Kontuak

Irukurutzeta hiru udalerrien mugan dago: Azkoitia, Elgoibar eta Bergara. Tontorrean mugarria dago, eta gainean hiru gurutzeak. Bostehun metrotara Kurutzebakar dago, hau ere hiru herrien mugarria: Soraluze, Elgoibar eta Bergara (Osintxu).

Maiatzaren lehen igandean erromeria ospatzen da, trikuharri ondoko zelaian. Aspaldiko sasoian jende asko erakartzen zuen, baina gero apaltzen joan zen desagertu arte. Azken urteetan Bergarako Kapirixo eta Soraluzeko Artzai Txaboleta Elkartekoek berpiztu dute.

Trikuharria industua (J.C. Astiazarán 2018)

Irukurutzeta tontorrean izen bereko trikuharria dago. Tumuluak 19 metrotako diametroa eta 180 zentimetrotako altuera ditu. Luzeran 7 metro eta zabaleran 2 metro dituen lubaki bat dauka iparraldeko arkuaren erditik hegoaldeko muturreraino. Eraikuntzan erabilitako materialak bertako basaltoak dira. Erdialdean 5,5 x 4 metrotako diametroa eta 65 zentimetro arteko sakonera duen kraterra dauka, eta bertan 1,5 x 1,1 x 0,3 metrotako harlauza zutik, ekialde-mendebalde norabidean. Monumentuaren eraikuntzan erabilitako materialak bertako basaltoak dira.

Tontorretik gertu erpin geodesikoa dago.

Irukurutzeta lokomotora Durangon

1928 urtean, Ferrocarriles Vascongados enpresak Bilbao-Donostia (eta Zumarragarako adarra) elektrifikatzea erabaki zuen. 14 lokomotora eskatu zizkion Suitzako Brown Boveri etxeari, eta mendien izenak jarri zieten, horietako batzuk Soraluze ingurukoak: Arrate, Kalamua, Galdaramiño... eta Irukurutzeta!. Azken hau lanean egon zen 1999 arte; orduan Mallorcako Sollereko trenbideari saldu zioten, baina inoiz ez zuten martxan jarri eta, azkenean, desegin zuten. Azpeitiako Trenaren Euskal Museoa antzeko hiru lokomotora gordetzen ditu.

Informazio osagarria

Kurutzebakar mendiari buruzko informazio gehiago hainbat web gunetan topa daiteke:

• Irukurutzeta. www.mendiak.eus (euskaraz)
• Irukurutzeta. www.luberri.net (euskaraz)
• Irukurutzeta. Wikipedia (euskaraz)

• Irukurutzeta. www.mendikat.net (Javier Urrutia, gazteleraz).

Eta bertatik pasatzen diren ibilbideak:

• Soraluzeko San Andresetik zirkularra, zazpi tontor. www.mendikat.net (Santi Usabiaga, gazteleraz).
• Soraluze-Kortazar-Alkelarre-Atxolin-Gurutzebakar-Irukuruzeta-Kortazar. www.mendikat.net (Fernando Zabaleta).
• Wikiloc. eu.wikiloc.com (321 ibilbide).