Sologoeneko zentralaren erosketa (eu)
Sologoeneko zentralak 2023. urtean 125 urte bete ditu. Ekimen pribatu moduan hasi bazen ere, aurki beste zentral bat erantsi zioten alboan: Ozuma. Multzoari Elektrika esaten zioten.
1964. urtean Soraluzeko Udalak erosi zituen, herriko hainbat premia asetzeko bidean. Horretarako Eibarko Udalaren laguntza izan zuen, elkarrekin bideratu zituzten erosketa prozesua eta.
Gero, Ozumako zentrala albo batera lagata, eta EVEren laguntzaz, Sologoeneko zentrala goitik behera zaharberritu zuten. Gaur egun martxan dago oraindik.
Aurrekariak (1898-1964)
Zabala, Unzurrunzaga y Cía
- Gehiago jakiteko, sakatu hemen.
Sortu zutenean (1898) Sologoeneko zentralak Deba ibaiaren urak erabiltzen zituen, baina 1911.ean Urruzti eta (Osuma erreketatik datorren ura ere ustiatzen hasi ziren.
Antonio Zabala jaunak 1913.ean erosi zituen zentral hauek, eta 1915.ean Irurak-Bat Sagar-Errekako zentrala ere. Ordurako Maltzagako zentralaren jabea ere zenez, emakida eta zentral guztiak enpresa bakarrean bildu zituen: Electra Irurak-Bat.
Gero, 1934. urtean, enpresak izena aldatu zuen, Zabala, Unzurrunzaga y Cía bihurtuz, Antonio Zabalaren familia politikoari lekua egiteko.
1960. hamarkadaren egoera
.jpg)
1960. hamarkadan herriko eta inguruko kontestu sozio-ekonomikoa erabat aldatu zen, garapena eta emigrazioaren eraginez batez ere.
Alde batetik, indar banatzaile handiak (Iberduero[1], Soraluzeren kasuan) gero eta bezero gehiago erakartzen zituzten, zentral txikien etorkizuna kolokan jartzen. Hurrengo urratsa zentral txikiak erostea zen: bezeroak beren sareetara pasatzen zituzten, eta zentralak itxi.
Honetaz gain, biztanleen gorakadak zekartzan arazoei, indarraren udal premiak edota edateko uraren hornikuntza esaterako, udalek aurre egiteko ezinean ari ziren. Uraren aldetik Soraluzen hain premia handiak ez baziren ere, Eibarren egoera larriagotzen ari zen,
Soraluze eta Eibarko Udalen elkargoa
Elkargoaren osaketa eta helburuak
Orduan Soraluze eta Eibarko udalek zera erabaki zuten, Zabala, Unzurrunzaga y Cía enpresaren hiru zentral elkarrekin erostea, eta bion artean banatzea.
Eibarko Udala Sagar-errekako zentralarekin geratuko zen (edateko ur emaria interesatzen zitzaion gehien bat) eta Soraluzekoak Sologoen eta Ozuma hartuko zituen (indarra erabili nahi zuen neguan, eta Ozumako ura udan).
Udal bakoitzak ordaindu beharrekoa kalkulatzeko bakoitzaren interesak hartu zituzten ardatz: zentralen ekoizpen elektrikoa eta edateko uraren emaria (udan).
Kalkuluak: ekoizpen elektrikoa
Ekoizpen elektrikorako 1958-1961 tarteko bataz bestekoa hartu zuten[2]:
Zentrala Ekoizpena Ehunekoa Sologoen eta Ozuma 1.127.294 kw %75,29 Sagar-erreka 369.964 kw %24,71 Guztira 1.497.258 kw
Kalkuluak: ur emariak (1964)
Edateko uren emariak Miner injeniari donostiarrak neurtu zituen, 1964/09/21an[3]. Helburua edateko ura moduan erabiltzea zenez, iraila propio aukeratu zuten neurketak egiteko, urteko hilabete lehorrena izanik.
Ozuma zentralaren emaria hiru puntutan neurtu zituen: Ozuma errotaren biltegian, Ozuma errekan bertan eta Oiturri errekan. Sagar-erreka zentralaren emaria, berriz, Ibarrola errotaren biltegian, Gastandola errekan eta ibarrola errekan.
Zentrala Emaria Ehunekoa Ozuma 11,49 l/s %39,48 Sagar-erreka 17,61 l/s %60,52 Guztira 29,10 l/s
Ordainketak banatzen: lehen ebazpena (1964)
Helburuaren arabera (indarra edota edateko ura) zentralen emaitzak desberdinak zirenez, Eibarko Udalak ebazpena egiteko eskatu zion Miner injeniariari.
Honek lau eszenategi aurreikusi zituen (1964/10/20)[4]:
Egoera Indarra Ura Soraluze Eibar Gaur egungoa 12 h 0 h %74,97 %25,03 Behereala 9 h 3 h %66,10 %33,90 Etorkizun hurbila 3 h 9 h %48,35 %51,65 Etorkizun urruna 0 h 12 h %39,48 %60,52
Epailearen arabera, banaketa zuzenena etorkizun hurbila izenekoa zen. Hau da, Ozuma eta Sagar-Erreka zentralak neguko hiru hilabeteetan indarra ekoizteko ustiatu, eta gainontzeko bederazi hilabeteetan haien urak edateko erabili. Sologoeneko zentrala indarra sortzeko erabiliko zen 12 hilabeteetan, Deba ibaiaren urak ez ziren edangarriak eta.
Beraz, elkargoa desegiterakoan, eta bakoitzak berea hartzerakoan, Soraluzek eroste prezioaren %48,35a ordaindu beharko zuen, eta Eibarrek, berriz, %51,65a.
Erosketa eta banaketa[5]
Zentralen erosketa (1966)
1966.eko maiatzak 20an, Jose Luis Larrañaga Soraluzeko alkatea zela, Udalak erosketa-proiektua onartu zuen.
Handik bi hilabetetara (1966/07/04) Udalak erosketa gauzatzeko ordainketa onartu zuen. Horretarako aparteko aurrekontua onartu zuen (8.983.400 pta).
Azkenik, urte hartako uztailak 13an Soraluzeko eta Eibarko Udalek Zabala, Unzurrunzaga y Cía enpresari Sologoen, Ozuma eta Sagar-erreka zentralak erosi zizkioten, pro indiviso moduan[6].
Ordainketak banatzen: bigarren ebazpena (1967)
Eibarko Udala ez zen oso konforme geratu lehen ebazpenarekin, eta bigarren ebazpena eskatu zion Jose Ramón Amantegui Echezarreta jaunari. Honek modu honetan baloratu zituen ondarea (1967/01/30):
Zentrala Multzoa Balioa Udala Sagar-erreka Zentrala bera 5.278.837,61 pta Eibar Sagar-erreka Berezkoak 1.402.060,00 pta Eibar Sagar-erreka Bertako makinaria 260.000,00 pta Eibar Sagar-erreka Kanpoko makinaria 307.238,00 pta Eibar Sologoen Zentrala bera 4.224.116,16 pta Soraluze Sologoen Bertako makinaria 195.000,00 pta Soraluze Ozuma Zentrala bera 2.884.783,93 pta Soraluze Ozuma Bertako makinaria 115.000,00 pta Soraluze Ozuma Kanpoko makinaria 283.725,00 pta Soraluze Guztira 14.950.760,70 pta Soraluze
Ebazpen honen arabera, Soraluzek 7.702.625,09 pta ordaindu beharko zituen (%51,52a, eta ez %48,35a). Eibarrek, berriz, 7.248.135,61 pta (%48,48a, eta ez %51,65a).
Elkargoaren banaketa (1967-1970)
Behin José Ramon Amanteguiren ebazpena lortuta, lehena onartzen Eibarko Udala izan zen (1967/02/22).
Handik lau hilabetetara (1967/06/14) Soraluze Udalak ere onartu zuen Amanteguiiren ebazlena; hau da, banaketaren baldintzak.
Azkenik, udaren bueltan (1967/09/18) bi Udalek pro indiviso zuten ondarea banatu zituzten[7]. Soraluze Udala Sologoen eta Ozuma zentralekin (eta beren emakidekin) geratu zen, eta Eibarko Udalak Sagar-errekako zentrala eskuratu zuen.
Hiru urte geroago banaketa oraindik gauzatu gabe zegoenez, Soraluzeko Udalak erabakia berretsi zuen (1970/01/09), eta alkate berria, Alberto Lersundi, ahaldundu zuen prozesua amaitzeko.
Hurrengo urteak
.jpg)
Soraluzeko Udalak zentralak ustiatu zituen 1973 arte. Baina abonatuen sarea gero eta txikiagoa izanik, eta Iberdueroren konkurrentziarengatik (praktikan, monopolioa zuen), azkenean amore eman eta indarra sortzeari uko egin zion.
Handik aurrera Elektrika geldirik egon zen. Azken makinista, Oñate, bertan geratu zen bizitzen bere familiarekin. Eraikinaren mantentze lanak bere esku zeuden.
1976 edo 1977. urtean Guardia Zibilen konboia Elektrika paretik pasatzen ari zela ETAk bonba lehertarazi zuen. Kalte pertsonalak ez ziren izan, baina eraikin zaharra zeharo hondatu zuten.
1978.ean Sologoen eta Ozuma zentralak zaharberritzeko lehen saioa izan zen. Proiketua bikoitza zen, herrian kolektore sistema ezarri nahi izan zuten eta. Baina azkenean proiektua bertan behera laga zuten eta zentralak ez ziren zaharberritu.
Eusko Jaurlaritza eratu zenean, Energiaren Euskal Erakundea sortu zuen[8]. Energia esparruan kanpoko mendekotasuna arindu nahian, erakunde honek zentral zaharren berrizteak bultzatu zituen, tartean Soraluzekoa.
Sologoeneko Zentral Hidroelektrikoa (Central Hidroelectrica Sologoen S.A sozietate publikoa) 1989ko abenduaren 28an eratu zen eta, azpiegitura lanak egin eta sistema elektriko berriak ezarri eta gero, 1991ko irailaren 19an ipini zen martxan Sologoeneko zentrala, orduko alkatea Luis Felipe Galarraga zela. Ozumako zentrala zaharberritze honen kanpo geratu zen.
EEE (Energiaren Euskal Erakundea) kudeaketaz arduratzen zen. Sortutako indarra Iberdrolari saltzen zioten.
- Gehiago jakiteko, sakatu hemen.
Erreferentziak
- ↑ Iberduero (1944-1998) energia ekoiztu eta banatzen zuen euskal enpresa izan zen. Bilbon sortu zen, Sociedad General de Transportes Eléctricos-Saltos del Duero eta Hidroeléctrica Ibérica enpresek bat egitean. 1992. urtean, berriz, OPA baten bidez Hidroeléctrica del Cantábrico eskuratu zuen eta Iberdrola izena hartu.
- ↑ Sologoen, Ozuma eta Sagar-erreka. Ekoizpena (1959-1961).
- ↑ Gastandola, Ibarrola, Ozuma eta Oiturri. Aforoak (1964/09/21).
- ↑ Sologoen, Ozuma eta Sagar-erreka. Ebazpena (1964/10/20).
- ↑ Sologoen, Ozuma eta Sagar-erreka. Erosketa, balioespena eta banaketa agiriak.
- ↑ Pro indiviso. Dena denona. Latinezko adierazpen juridikoa, batena baino gehiagorena den gauza edo eskubide baten egoera aipatzeko, jabe bakoitzarekiko zati bereizirik ez dagoenean.
- ↑ Eskrituretan aipatzen da banaketa Eibarko Udalaren kaltetan egin zela (473.932,58 pta), baina hala ere Eibarko Udalak ontzat eman zuela banaketa hori.
- ↑ EVE, Ente Vasco de la Energía.