«Txurruka bailara (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak
No edit summary |
No edit summary |
||
| 6. lerroa: | 6. lerroa: | ||
==Geografia <ref>[[Soraluzeko baserriak (eu) | Soraluzeko baserriak]]. ''(96. orrialdea)''</ref>== | ==Geografia <ref>[[Soraluzeko baserriak (eu) | Soraluzeko baserriak]]. ''(96. orrialdea)''</ref>== | ||
Karakate mendiaren hego-mendebaldeko malda malkartsuan dago kokatua Txurrukako auzoa. Lur hedaduraz eta baserri kopuruz Soraluzeko mendi auzoetan txikiena da. Mendebaldetik, Bergarako Osintxu auzoarekin egiten du muga; Edurdungo, Egotza eta Egotza-Etxeko baserrien lurretan. Iparraldetik berriz, Irukurutzetako mendi tontorreraino heltzen dira Txurrukako lurrak, eta bertan, Elgoibar eta Azkoitiko lurrekin egiten du topo. Ekialdetik, Agirrebeiztegi baserritik harantzago joanez gero, San Andres auzoa dago eta hegoaldetik Deba ibaia, Artea-pea eta Zuloaga baserrien ondo ondoan. | Karakate mendiaren hego-mendebaldeko malda malkartsuan dago kokatua Txurrukako auzoa. Lur hedaduraz eta baserri kopuruz Soraluzeko mendi auzoetan txikiena da. Mendebaldetik, Bergarako Osintxu auzoarekin egiten du muga; Edurdungo, Egotza eta Egotza-Etxeko baserrien lurretan. Iparraldetik berriz, Irukurutzetako mendi tontorreraino heltzen dira Txurrukako lurrak, eta bertan, Elgoibar eta Azkoitiko lurrekin egiten du topo. Ekialdetik, Agirrebeiztegi baserritik harantzago joanez gero, San Andres auzoa dago eta hegoaldetik Deba ibaia, Artea-pea eta Zuloaga baserrien ondo ondoan. | ||
Gainerako auzoetan bezela 70. hamarkadan egindako bide berriak izugarrizko iraultza suposatu zuen garraio eta komunikazio alorrean auzoko baserritarrentzat. Ohitturrira ezik, gainontzeko baserri guztietara heltzen da bide nagusia, Txurruka baserriraino galipotez estalitako bide erosoa dena. | Gainerako auzoetan bezela 70. hamarkadan egindako bide berriak izugarrizko iraultza suposatu zuen garraio eta komunikazio alorrean auzoko baserritarrentzat. Ohitturrira ezik, gainontzeko baserri guztietara heltzen da bide nagusia, Txurruka baserriraino galipotez estalitako bide erosoa dena. | ||
Txurruka auzoko lurrak oso aldapatsuak dira eta ez oso egokiak nekazaritzarako eta abeltazntzarako ere. Azken urteotan baserri askok utzi diote nekazal eta abeltzantzako produkzioari eta lehenago soro izan ziren eta azken urteotan zelai bihurtuak zeuden hainbat lur eremutan pinua landatu da. Joera honek jarraitzen badu, laster Txurruka auzoa pinu baso izango da bere eremuaren ia osotasunean. | Txurruka auzoko lurrak oso aldapatsuak dira eta ez oso egokiak nekazaritzarako eta abeltazntzarako ere. Azken urteotan baserri askok utzi diote nekazal eta abeltzantzako produkzioari eta lehenago soro izan ziren eta azken urteotan zelai bihurtuak zeuden hainbat lur eremutan pinua landatu da. Joera honek jarraitzen badu, laster Txurruka auzoa pinu baso izango da bere eremuaren ia osotasunean. | ||
===San Inazio Ermita eta elkartea=== | ===San Inazio Ermita eta elkartea=== | ||
Txurruka auzoan dagoen ermita bakarra San Ignazio Santuaren omenez auzolanean eraikitakoa da. Herriko ermitarik berriena da, 1957an egina. Txurrukako auzotarren artean egin zuten, beste auzoetan bezela, Txurrukan ere, erreferentzia izango zen ermita izan nahi zutelako. Txurruka baserriko Jose Aizpiri Arrieta baserritarrak osatu zuen baserritar talde batek egin zuen ermita eta 205.571 pezetako aurrekontua izan zuen. Gainera ermitari atxikita, pelotan egiteko frontoi txiki bat ere eraiki zuten. 1984 Urtetik, Txurruka-tarren armarriaren irudi bat dago ermita barruan jarrita, Campo | Txurruka auzoan dagoen ermita bakarra San Ignazio Santuaren omenez auzolanean eraikitakoa da. Herriko ermitarik berriena da, 1957an egina. Txurrukako auzotarren artean egin zuten, beste auzoetan bezela, Txurrukan ere, erreferentzia izango zen ermita izan nahi zutelako. | ||
Txurruka baserriko Jose Aizpiri Arrieta baserritarrak osatu zuen baserritar talde batek egin zuen ermita eta 205.571 pezetako aurrekontua izan zuen. Gainera ermitari atxikita, pelotan egiteko frontoi txiki bat ere eraiki zuten. 1984 Urtetik, Txurruka-tarren armarriaren irudi bat dago ermita barruan jarrita, Campo Rey-ko Santiago de Churruca kondeak oparitutakoa, bere aitak, Aycicena-ko Alfonso de Churruca markesak (Txurruka baserrian jaiotakoak), emandako hitza betez. | |||
Aintzineko garaian auzoan beste ermita bat izan zenaren zurrumurruak ere jasotzen ditu Ramiro Larrañagak [[Placencia de las Armas monografía (eu)|''Soraluze-Placencia de las Armas'']] liburuan. Hala dio berak jasotako testigantza bitxi batek: ''garai baten izan zuten ermita baina galdu egin zuten beronek zeukan irudia aldatu zutenean… hirugiharrea jarrita''. | |||
San Inazio ermitaren ondoan, 1978an eraikitako elkartea ere badago, San Inazio Elkartea. Gaur egun 10 bat bazkide ditu elkarteak eta asteburuetan batzen dira jatorduren bat egin eta lagunarte goxoan egotera. | |||
===Txurruka Jatetxea | ===Txurruka Jatetxea=== | ||
Baserriez gain, bada Txurrukan izen bereko jatetxe bat ere. 1.972an zabaldu zuten Txurruka jatetxea, baserriko lanei utzi eta otorduak eskeintzen hastea erabaki zutenean. Ordutik hona ibilbide luzea egin du jatetxeak, eta gaur egun ezaguna da Deba bailaran eta baita bailaratik kanpo ere, eskeintzen dituen jaki eta zerbitzuaren kalitateagatik. | Baserriez gain, bada Txurrukan izen bereko jatetxe bat ere. 1.972an zabaldu zuten Txurruka jatetxea, baserriko lanei utzi eta otorduak eskeintzen hastea erabaki zutenean. Ordutik hona ibilbide luzea egin du jatetxeak, eta gaur egun ezaguna da Deba bailaran eta baita bailaratik kanpo ere, eskeintzen dituen jaki eta zerbitzuaren kalitateagatik. | ||
| 25. lerroa: | 30. lerroa: | ||
==Jaiak== | ==Jaiak== | ||
Urte askoan, Txurruka jatetxekoak izan dira San Ignazio eguneko erromeria antolatu dutenak. Bi eguneko erromeria antolatu izan dute, uztailaren 30ean Kintanilla soinujole plaentxiarraren saioa eta 31an, Meza eta | Urte askoan, Txurruka jatetxekoak izan dira San Ignazio eguneko erromeria antolatu dutenak. | ||
Bi eguneko erromeria antolatu izan dute, uztailaren 30ean Kintanilla soinujole plaentxiarraren saioa eta 31an, auzokoen bazkaria antolatzeaz gain, Meza eta bertsolariak jarri izan dituzte, Egileor eta Narbaiza gehienetan. | |||
2000. urte ingurian, gero eta jende gutxiago zetorrela eta, utzi egin zioten San Inazioetako erromeria antolatzeari. | |||
| 31. lerroa: | 40. lerroa: | ||
[[Fitxategi: Irure_Hamengua_baserria._Armarria_01_(Kontrargi_2002).jpg | thumb | right | 250px | Irure Hamenguako armarria <br> (Kontrargi 2002)]] | [[Fitxategi: Irure_Hamengua_baserria._Armarria_01_(Kontrargi_2002).jpg | thumb | right | 250px | Irure Hamenguako armarria <br> (Kontrargi 2002)]] | ||
===Irukurutzeta Eguna=== | ===Irukurutzeta Eguna=== | ||
Garai batean, eguraldiak laguntzen zuenean (uda partean beti ere), Azkoitia, Elgoibar, Bergara eta Soraluzeko baserritarrak batzen ziren Irukurutzetako mendi tontorrera. Naturaren erdian eta soinujolearen laguntzaz, erromeria eder eta jendetsuak egin ohi ziren gerra osteko urteetan. Makina bat neska mutilek bertan ezagutu omen zuten elkar, | Garai batean, eguraldiak laguntzen zuenean (uda partean beti ere), Azkoitia, Elgoibar, Bergara eta Soraluzeko baserritarrak batzen ziren Irukurutzetako mendi tontorrera. Naturaren erdian eta soinujolearen laguntzaz, erromeria eder eta jendetsuak egin ohi ziren gerra osteko urteetan. Makina bat neska mutilek bertan ezagutu omen zuten elkar, herri ezberdinetako baserrien eta sendien arteko loturak sortuz. | ||
Gaur egun, orduko jendetzarik batzen ez bada ere, maiatzeko lehenengo igandean, Irukurutzeta Eguna egiten da oraindik ere. Osintxuar, bergarar, elgoibartar, azkoitiar eta plazentziarrak batzen dira, goizean meza entzun eta arratsaldean, Irukurutzetako zelaian erromeria goxo bat egiteko. Bergarako Kapirixo eta Soraluzeko Atseden Txaboleta Elkartekoak dira, urtero urtero erromeri egun honi eusten diotenak. | Gaur egun, orduko jendetzarik batzen ez bada ere, maiatzeko lehenengo igandean, Irukurutzeta Eguna egiten da oraindik ere. Osintxuar, bergarar, elgoibartar, azkoitiar eta plazentziarrak batzen dira, goizean meza entzun eta arratsaldean, Irukurutzetako zelaian erromeria goxo bat egiteko. Bergarako Kapirixo eta Soraluzeko Atseden Txaboleta Elkartekoak dira, urtero urtero erromeri egun honi eusten diotenak. | ||
Atseden-Txaboleta 1974. | Atseden-Txaboleta 1974. urtean soraluzetar gazte batzuk Soraluzeko lekurik ederrenetako batean, Txurrukako Edurdungo baserria baino gorago dagoen tontor batean. Gaur egun 8 bazkide dira. | ||
| 41. lerroa: | 51. lerroa: | ||
== | ==Ermita== | ||
Irure bailarak hiru ermita ditu; horietatik bi pribatuak: | Irure bailarak hiru ermita ditu; horietatik bi pribatuak: | ||
| 47. lerroa: | 57. lerroa: | ||
|- | |- | ||
| [[Fitxategi: Santa_Ageda_ermita._Ikuspegi_orokorra_01_(Gure_Gipuzkoa).jpg | 200px]] | | [[Fitxategi: Santa_Ageda_ermita._Ikuspegi_orokorra_01_(Gure_Gipuzkoa).jpg | 200px]] | ||
|- | |- | ||
| [[ | | [[San Ignazio ermita (eu)|San Ignazio ermita]] | ||
|} | |} | ||
| 61. lerroa: | 65. lerroa: | ||
===Mapa=== | ===Mapa=== | ||
{{#display_map: | {{#display_map: | ||
43.179851, -2.427568~ | 43.179851, -2.427568~San Ignazio ermita; | ||
43.179933, -2.427833~Zabale baserria| type=earth |height=800px |width=1000px | 43.179933, -2.427833~Zabale baserria| type=earth |height=800px |width=1000px | ||
}} | }} | ||
21:19, 15 maiatza 2016(e)ko berrikuspena
Adi! Artikulu hau oraindik osatu barik dago. Osatzeko informazioa edo materiala baldin badaukazu, animatu eta aurrera!
.jpg)
Geografia [1]
Karakate mendiaren hego-mendebaldeko malda malkartsuan dago kokatua Txurrukako auzoa. Lur hedaduraz eta baserri kopuruz Soraluzeko mendi auzoetan txikiena da. Mendebaldetik, Bergarako Osintxu auzoarekin egiten du muga; Edurdungo, Egotza eta Egotza-Etxeko baserrien lurretan. Iparraldetik berriz, Irukurutzetako mendi tontorreraino heltzen dira Txurrukako lurrak, eta bertan, Elgoibar eta Azkoitiko lurrekin egiten du topo. Ekialdetik, Agirrebeiztegi baserritik harantzago joanez gero, San Andres auzoa dago eta hegoaldetik Deba ibaia, Artea-pea eta Zuloaga baserrien ondo ondoan.
Gainerako auzoetan bezela 70. hamarkadan egindako bide berriak izugarrizko iraultza suposatu zuen garraio eta komunikazio alorrean auzoko baserritarrentzat. Ohitturrira ezik, gainontzeko baserri guztietara heltzen da bide nagusia, Txurruka baserriraino galipotez estalitako bide erosoa dena.
Txurruka auzoko lurrak oso aldapatsuak dira eta ez oso egokiak nekazaritzarako eta abeltazntzarako ere. Azken urteotan baserri askok utzi diote nekazal eta abeltzantzako produkzioari eta lehenago soro izan ziren eta azken urteotan zelai bihurtuak zeuden hainbat lur eremutan pinua landatu da. Joera honek jarraitzen badu, laster Txurruka auzoa pinu baso izango da bere eremuaren ia osotasunean.
San Inazio Ermita eta elkartea
Txurruka auzoan dagoen ermita bakarra San Ignazio Santuaren omenez auzolanean eraikitakoa da. Herriko ermitarik berriena da, 1957an egina. Txurrukako auzotarren artean egin zuten, beste auzoetan bezela, Txurrukan ere, erreferentzia izango zen ermita izan nahi zutelako.
Txurruka baserriko Jose Aizpiri Arrieta baserritarrak osatu zuen baserritar talde batek egin zuen ermita eta 205.571 pezetako aurrekontua izan zuen. Gainera ermitari atxikita, pelotan egiteko frontoi txiki bat ere eraiki zuten. 1984 Urtetik, Txurruka-tarren armarriaren irudi bat dago ermita barruan jarrita, Campo Rey-ko Santiago de Churruca kondeak oparitutakoa, bere aitak, Aycicena-ko Alfonso de Churruca markesak (Txurruka baserrian jaiotakoak), emandako hitza betez.
Aintzineko garaian auzoan beste ermita bat izan zenaren zurrumurruak ere jasotzen ditu Ramiro Larrañagak Soraluze-Placencia de las Armas liburuan. Hala dio berak jasotako testigantza bitxi batek: garai baten izan zuten ermita baina galdu egin zuten beronek zeukan irudia aldatu zutenean… hirugiharrea jarrita.
San Inazio ermitaren ondoan, 1978an eraikitako elkartea ere badago, San Inazio Elkartea. Gaur egun 10 bat bazkide ditu elkarteak eta asteburuetan batzen dira jatorduren bat egin eta lagunarte goxoan egotera.
Txurruka Jatetxea
Baserriez gain, bada Txurrukan izen bereko jatetxe bat ere. 1.972an zabaldu zuten Txurruka jatetxea, baserriko lanei utzi eta otorduak eskeintzen hastea erabaki zutenean. Ordutik hona ibilbide luzea egin du jatetxeak, eta gaur egun ezaguna da Deba bailaran eta baita bailaratik kanpo ere, eskeintzen dituen jaki eta zerbitzuaren kalitateagatik.
.jpg)
Jaiak
Urte askoan, Txurruka jatetxekoak izan dira San Ignazio eguneko erromeria antolatu dutenak.
Bi eguneko erromeria antolatu izan dute, uztailaren 30ean Kintanilla soinujole plaentxiarraren saioa eta 31an, auzokoen bazkaria antolatzeaz gain, Meza eta bertsolariak jarri izan dituzte, Egileor eta Narbaiza gehienetan.
2000. urte ingurian, gero eta jende gutxiago zetorrela eta, utzi egin zioten San Inazioetako erromeria antolatzeari.
Bitxikeriak [2]
.jpg)
Irukurutzeta Eguna
Garai batean, eguraldiak laguntzen zuenean (uda partean beti ere), Azkoitia, Elgoibar, Bergara eta Soraluzeko baserritarrak batzen ziren Irukurutzetako mendi tontorrera. Naturaren erdian eta soinujolearen laguntzaz, erromeria eder eta jendetsuak egin ohi ziren gerra osteko urteetan. Makina bat neska mutilek bertan ezagutu omen zuten elkar, herri ezberdinetako baserrien eta sendien arteko loturak sortuz.
Gaur egun, orduko jendetzarik batzen ez bada ere, maiatzeko lehenengo igandean, Irukurutzeta Eguna egiten da oraindik ere. Osintxuar, bergarar, elgoibartar, azkoitiar eta plazentziarrak batzen dira, goizean meza entzun eta arratsaldean, Irukurutzetako zelaian erromeria goxo bat egiteko. Bergarako Kapirixo eta Soraluzeko Atseden Txaboleta Elkartekoak dira, urtero urtero erromeri egun honi eusten diotenak. Atseden-Txaboleta 1974. urtean soraluzetar gazte batzuk Soraluzeko lekurik ederrenetako batean, Txurrukako Edurdungo baserria baino gorago dagoen tontor batean. Gaur egun 8 bazkide dira.
Mendigaineko tumuloak
Inguruotan gizakia aspalditik bizi denaren agergarri, hamazazpi dira Plazentzia-Elosuako mendigaineko eremu megalitiko osoan zehar aurkitu diren dolmen eta tumuluak. Gizaburua, Sabua, Iruiya, Atxolin, Atxolintxiki, Aizkoin, Pagobedeinkatu eta Nahasiko-Goena dira Soraluzeko lurretan aurkitu direnak. Arbasoek egindako harrizko monumentu hauek, Eneotito-Brontze aroko (oraindela 5.000 urte inguru) hilobi kolektiboak dira. Hilobi hauen balore arkeologikoa oso handia da eta historiaurreko bizimoduaren gaineko hainbat xehetasun eskeini dute bertan aurkitu diren objetu eta hezur ugariek. 1920an Joxe Migel Barandiaranen zuzendaritzapean, eta Soraluzeko baserritarrek lagunduta egin ziren indusketak izan dira eremu honetan egin diren ia bakarrak. Bergarako Kapirixok eta Aranzadi Zientzia Elkarteak ere seinalizazio, zainketa eta azterketa lanak egin dituzte azken hamarkadan.
Ermita
Irure bailarak hiru ermita ditu; horietatik bi pribatuak:
.jpg)
|
| San Ignazio ermita |
Baserriak
Mapa
2002eko datuak
| Kopurua | 15 |
| Desagertuak | x |
| Hutsik | 10 |
| Bizitzak | 25 |
| Bizilagunak | 19 |
| Bataz besteko adina | 57 urte |
Zerrenda
| Izena | 1979 | 2002 |
|---|---|---|
| Arribaso | .jpg)
|
.jpg)
|
Desagertutako beste baserriak
Desagertutako baserriak: Urrusti, Azaoleaga-Etxetxo, Aseginolaza Berria eta Unamuno (II).
Gorago aipatutako Errotabarri, Igarate, Mutxaneko etxe zarra eta Sagarragaz gain, beste baserri batzuk ere desagertu izan dira.
Borda Izenak adierazten duenez, nekazari etxea zen. Sagarraga-erreka ondoan zegoen.
Erreferentziak
- ↑ Soraluzeko baserriak. (96. orrialdea)
- ↑ Soraluzeko baserriak. (97. orrialdea)