«Andikokale (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

Hauxe da oraingo bertsioa, 20:30, 8 urria 2023 data duena

Kokapena

Zubi Nagusiaren beste aldean, Deba ibaiaren ezkerraldean.

izena Errabal kaleko zati bati dagokio.

Mapa kargatzen...

Argazkiak

(handitzeko, sakatu gainean)

Soraluze
(Florencio Lamot 1756)
Zubi nagusia Andikokaletik
Iturri zaharra

Historia

Alfonso XIk Soraluze sortzeko agindua eman zuenean, Andikokale esparru kanpoan geratu zen, ibaiaren beste aldean zegoelako. Bertako ibiatik herrira sartzen zen.

Hurrengo mendeetan Errabal, Baltegieta, Errekalde... bide bazterrean sortu ziren. XVI mendean zubi nagusia eraiki zutenean, etxeak egin zutuzten zubimuturraren bi aldeetan (ikus Lamoten mapa).

Gerora, erreka aldeko etxe haiek bota eta Errabal kalea zabaldu zuten, plaza modukoa sortuz. Izena Labaderogainen ingurutik jarriko zioten: Handiko kale, Elgoibar edota Debaren Urasandi parekoa^[1]. Garai batean Deba ibaiaren ezkerreko alde osoari Urasondo nahiz Urasandi esan zitzaion: Guk "Urasaundixa" esaten genduan ta. Lehen, ni entzunda nao Plazentzia lehenago bi zer ei zan, como Zumarraga y Villarreal ei zan. Handikaldia Urasondo eta hemendikaldia Soraluze. Errekian handikaldia Urasondo eta Handikaldeko partiari Urasondo esaten zotsen. Urasaundi. Errekian handikaldian, ba, Urasaundi^[2].

Zubiaren ondoan iturria zuen, ura Plaza Barriko banatzailetik hartzen zuela (Plaza Barriko iturri gainean dagoena). 1967 urtean zubi nagusia zabaldu zuten, Andikokale eta Labaderogain modu erosoan lotuz, eta orduan iturria zubiaren tajamarraren gainera eraman zuten. Mende aldaketarekin erreka aldetik Arane pasealekua egin zuten, Andikokalen hasten dela.

Kalearen izena ez da ofiziala, eta galtzeko arriskuan dago.

Etxeak eta atariak

Informazio zehatzagoa lortzeko, Errabal kalera jo zuzenean.

Zubitik begiratuta, eta ezkerretik hasita, hauek dira Andikokaleko etxeak, denak Errabal kalekoak:

22 zenbakia. Arraindegia edota Liberalekoa.
15 zenbakia. Armagingoa, Felipenekoa, Angelesenekoa edota Gilanekoa.
17 zenbakia. Aizgain, Ugonekoa edota Txarape.
18 zenbakia. Olaizolanekoa.
21 zenbakia. Garatenekoa.
26 zenbakia. Arabakoa.
24 zenbakia. Abarketerokoa edota Manuelenekoa.

Erreferentziak

↑ Soraluzen ere bazen Urasandi, Deba ibaiaren ezkerreko alde osoari esaten zitzaion, gaur egun Irure bailara dena.
↑ Obeko Bernardo Maiztegi Unzueta (ahotsak.eus).

[1] Soraluzen ere bazen Urasandi, Deba ibaiaren ezkerreko alde osoari esaten zitzaion, gaur egun Irure bailara dena.

[2] Obeko Bernardo Maiztegi Unzueta (ahotsak.eus).

[1]

[2]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
-{{Osatu barik}}
 ==Kokapena==
-Zubi nagusiaren beste aldea, Deba errekako ezkerraldean.
+[[Zubi Nagusia (eu)|Zubi Nagusiaren]] beste aldean, Deba ibaiaren ezkerraldean.
+izena [[Errabal kalea (eu)|Errabal kaleko]] zati bati dagokio.
 {{#display_map:
@@ 10. lerroa: / 9. lerroa: @@
 .174266,-2.414178: 43.174197,-2.414137: 43.174223,-2.414042: 43.174147,-2.414025
               ~Andikokale~ ~yellow~ ~4~yellow
-   |zoom =    18 | height = 600 | type = earth
+   |zoom =    19 | height = 600 | type = earth
 }}
 ==Argazkiak==
@@ 18. lerroa: / 16. lerroa: @@
 <gallery>
     Soraluzeko_ikuspegia_(Joseph_Lamot_1756).jpg | Soraluze <br> (Florencio Lamot 1756)
-    Plaza_Barria._Iturria.jpg                    | Iturria
+    Zubi_Nagusia._Andikokale.jpg                 | Zubi nagusia Andikokaletik
+   Zubi_Nagusia._Iturri_zaharra.jpg             | Iturri zaharra
 </gallery>
 ==Historia==
-Plaza berria 1831 urtean egin zuten, eta horretarako Kalebarreneko eskumako hiru etxeak bota zituzten. Oraindik ikus daiteke arkuen hasiera, Kalebarreneko 1. zenbakidun etxean, plaza ertzeko horman.
+Alfonso XIk Soraluze sortzeko agindua eman zuenean, Andikokale esparru kanpoan geratu zen, ibaiaren beste aldean zegoelako. Bertako ibiatik herrira sartzen zen.
-Plazarekin batera [[Plaza barriko iturria (eu)|iturria]] egin zuten, ura Ipiñarrietatik ekarri zutela. Iturriak hiru turrusta ditu, eta erabiltzen ez den ura alboetako bi askatara bideratzen da.
-Plazak aldaketa bat baino gehiago jasan ditu:
-* Lehenik, atzeko eskumako ertza ''borobildu'' zioten, kotxe eta kamioien trafikoa errazteko.
-* Gero, errekarrizko zorua berriztu zuten. Orduan galdu ziren zituen irudi borobilak. Harlauzak ere aldatu zizkioten, berriak harearrizkoak dira eta (beraz, bigunagoak).
-* Udaletxeko aldapa zabaltzeko metro t'erdi kendu zioten plazari, hau ere kotxe eta kamioien trafikoa errazteko.
-* Azkenik, Kalebarren aldetik metro bateko arrapala egin zioten. Herritarrak kexu agertu zirenez, aurreko ituxrarekin jarri zuten... baina harearria erabiltzen.
-Gerra garaian, [[Udalbatzaren erabakiak. Gerra denborak 2 (eu)#1937/09/15 | 1937ko irailak 15ean]], orduko Udalak izena aldatu zion: ''Erabateko adostasunez erabaki zen Irailak 22, Arrateko martiriak eta Montejurrako Terzioa izendatzea gaur eguneko Elizburu kalea, Barrenkale (sic) eta Plaza Berria, hurrenez hurren gogoratzeko herri honetan indar askatzaileak sartu ziren data, Arraten eraildako Serafin Atxotegi eta Manuel Lersundi (g.b.) gazteak eta Soraluze askatu zuen Terzioa.''
+Hurrengo mendeetan [[Errabal kalea (eu)|Errabal]], [[Baltegieta kalea (eu)|Baltegieta]], [[Errekalde kalea (eu)|Errekalde]]... bide bazterrean sortu ziren. XVI mendean [[Zubi Nagusia (eu)|zubi nagusia]] eraiki zutenean, etxeak egin zutuzten zubimuturraren bi aldeetan (ikus [[Mapa Topographica de Plasencia (eu)|Lamoten mapa]]).
-Franco hil eta gero, demokraziarekin plazak jatorrizko izena berreskuratu zuen.
+Gerora, erreka aldeko etxe haiek bota eta Errabal kalea zabaldu zuten, plaza modukoa sortuz. Izena [[Labaderogain (eu)|Labaderogainen]] ingurutik jarriko zioten: ''Handiko kale'', Elgoibar edota Debaren ''Urasandi'' parekoa<ref>Soraluzen ere bazen Urasandi, Deba ibaiaren ezkerreko alde osoari esaten zitzaion, gaur egun [[Irure bailara (eu)|Irure bailara]] dena.</ref>. Garai batean Deba ibaiaren ezkerreko alde osoari ''Urasondo'' nahiz ''Urasandi'' esan zitzaion: ''Guk "Urasaundixa" esaten genduan ta. Lehen, ni entzunda nao Plazentzia lehenago bi zer ei zan, como Zumarraga y Villarreal ei zan. Handikaldia Urasondo eta hemendikaldia Soraluze. Errekian handikaldia Urasondo'' eta ''Handikaldeko partiari Urasondo esaten zotsen. Urasaundi. Errekian handikaldian, ba, Urasaundi''<ref>[https://ahotsak.eus/soraluze/pasarteak/sor-048-012/ Obeko Bernardo Maiztegi Unzueta] (ahotsak.eus).</ref>.
+Zubiaren ondoan iturria zuen, ura Plaza Barriko banatzailetik hartzen zuela (Plaza Barriko iturri gainean dagoena). 1967 urtean zubi nagusia zabaldu zuten, Andikokale eta Labaderogain modu erosoan lotuz, eta orduan iturria zubiaren tajamarraren gainera eraman zuten. Mende aldaketarekin erreka aldetik Arane pasealekua egin zuten, Andikokalen hasten dela.
-==Jolasak==
+Kalearen izena ez da ofiziala, eta galtzeko arriskuan dago.
-Plaza zorua duen irudia aprobetxatuz, bertan [[Txokolate lapurreta (eu)|txokolate lapurretatan]] jolasten dute umeak.
-Kalebarren eta plazako harmaila aprobetxatuz, kooperatiba parean, [[Mariatrebolinaka (eu)|Mariatrebolinaka]] egiten zen. Jolas hau herriko beste lekutan ere egin izan da, [[Goikokaleta (eu)|Goikokaleta]] eta [[Etxaburueta kalea (eu)|Etxaburueta]] erteko harmaila erabiliz.
+==Etxeak eta atariak==
+::<small>''Informazio zehatzagoa lortzeko, [[Errabal kalea (eu)|Errabal kalera]] jo zuzenean''.</small>
-==Artikuluak==
+Zubitik begiratuta, eta ezkerretik hasita, hauek dira Andikokaleko etxeak, denak Errabal kalekoak:
-Plazari buruz pare bat srtikulu idatzi izan dira:
+* '''22 zenbakia'''. ''Arraindegia'' edota ''Liberalekoa''.
-* (1968) [[Plaza del Tercio de Montejurra (eu)|En la plaza del Tercio de Montejurra, existe un escudo y una fuente que tiene su historia]]. Marcelina ''Pope'' Arluziaga
+* '''15 zenbakia'''. ''Armagingoa'', ''Felipenekoa'', ''Angelesenekoa'' edota ''Gilanekoa''.
-* (19xx) [[Una fuente, una plaza (eu)|Una fuente, una plaza]]. [[Ramiro Larrañaga (eu)|Ramiro Larrañaga]], Javier Elorza
+* '''17 zenbakia'''. ''Aizgain'', ''Ugonekoa'' edota ''Txarape''.
+* '''18 zenbakia'''. ''Olaizolanekoa''.
+* '''21 zenbakia'''. ''Garatenekoa''.
+* '''26 zenbakia'''. ''Arabakoa''.
+* '''24 zenbakia'''. ''Abarketerokoa'' edota ''Manuelenekoa''.