«Santa Maria la Real eliza (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

20:28, 19 iraila 2016(e)ko berrikuspena

Santa María la Real

Estiloa	Gotikoa-Berpizkundea-Barrokoa
Mendea	XVI-XVIII
Kokapena	Herri kaskoan
Mota	Eraikina

Ramon Leturiondo historialari soraluzetarraren hitzetan: Gaur egun Soraluzen ezagutzen dugun Andre Maria Jasokundearen parrokia-eliza XVI. mendean hasi zen eraikitzen, eta atalez atal joan zen osatzen XVIII mendera arte. Hori dela eta, gaurko elizak Moderno Aroan zehar jorratu ziren estilo desberdinak barnebiltzen ditu: gotiko gardun berantiarra, euskal gotikoa edo kolumnarioa, barrokoa eta neoklasikoa; horrek guztiak, ordea, ez du oztopatu gure garaietaraino heldu zaigun elizak batasun estetiko taxuzko eta ederra lortzea.

Kanpo aldeko irudiak

(handitzeko, sakatu gainean)

Udaletxea eta eliza
Dorrea frontoitik
Dorrea frontoitik
(Garikoitz Estornés 1997)
Akuarela zaharra
Buztina pasabidea
Alboko atea
(Arantza Ezeiza Cuesta)
Elizataria
(Arantza Ezeiza Cuesta)
Elizataria
(Arantza Ezeiza Cuesta)
Elizataria
(Juan San Martin)
Elizataria
(Juan San Martin)
Kanpaia
(Arantza Ezeiza Cuesta)
Ikuspegi orokorra
(Indalecio Ojanguren)
Zeleta bidetik
(Indalecio Ojanguren)
Zeleta bidetik
(Indalecio Ojanguren)
Zeleta bidetik
(Indalecio Ojanguren)

Barrualdeko irudiak

(handitzeko, sakatu gainean)

Erretaula nagusia
(Indalecio Ojanguren)
Erretaula zaharberritu aurretik
(Arantza Cuesta Ezeiza)
Erretaula berritua
Koruko arkua
Koruko arkua
Organoa
(Arantza Cuesta Ezeiza)
Bataio harri zaharra
(Arantza Cuesta Ezeiza)
Fazistola
(Arantza Cuesta Ezeiza)
Kandelategia
(Arantza Cuesta Ezeiza)
Sakristia. Kajoneria
(Arantza Cuesta Ezeiza)
Sakristia. Ur beindikatuko harria
(Arantza Cuesta Ezeiza)

Alboko kaperak

(handitzeko, sakatu gainean)

Dolorosaren kapera
(Arantza Ezeiza Cuesta)
Nazarenoaren kapera
(Arantza Ezeiza Cuesta)
Animen kapera
(Arantza Ezeiza Cuesta)
Santa Barbararen kapera (1953)
(Indalecio Ojanguren)
Santa Barbararen kapera
(Arantza Ezeiza Cuesta)
Kalbarioaren kapera
(Arantza Ezeiza Cuesta)

Azalpena

Gaur egun Soraluzen ezagutzen dugun Andre Maria Jasokundearen parrokia-eliza XVI. mendean hasi zen eraikitzen, eta atalez atal joan zen osatzen XVIII. mendera arte. Hori dela eta, gaurko elizak Moderno Aroan zehar jorratu ziren estilo desberdinak barnebiltzen ditu: gotiko gardun berantiarra, euskal gotikoa edo kolumnarioa, barrokoa eta neoklasikoa; horrek guztiak, ordea, ez du oztopatu gure garaietaraino heldu zaigun elizak batasun estetiko taxuzko eta ederra lortzea.

Lau ataleko nabe bakar eta abside poligonaleko saloi-oinplanoko eliza da, mende pare bat geroago albo-nabeak erantsi zittzaizkiola.

Nabe nagusia gurutze-gangarekin estaltzen da, bere kargak ezaugarri gotikoekiko irozkaitan utziz absidearen partean, eta errenazentistetan nabearen gainerakoa. Murruak harlanduzkoak dira, kontrahormekin kanpotik.

Bere atari bikaina nabaritzen da, zurezko egituran eraikia eta apaindurazko motiboen ugaritasun handiarekin dekoratutako piezekin. Elizaren ataria kultur ondasun kalifikatu izendatuta dago, Eusko Jaurlaritzaren 1984ko uztailaren 17ko 265/1984 Dekretuaren bidez.

Artelanak

Aipatutakoak eta gehiago ditu:

San Joan Bateatzailea irudia, gotikoa
Eliz ataria, berpizkunde/ barrokoa
Bolizko gurutziltzatua, barrokoa
Kalbario erretaula, barrokoa
San Roke irudia, barrokoa
San Blas irudia, barrokoa
Santu irudia, barrokoa
Nazareno erretaula, barroko-rokokoa
Dolorosa erretaula, barroko-rokokoa
Erretaula nagusia, neoklasikoa
Animen erretaula, neoklasikoa
Santa Barbara erretaula, XX mendekoa
Urregintza, berpizkunde, barroko zein neoklasiko piezak

Historia

Soraluzeko parrokiari buruzko lehen berriak herriari buruzko 1267ko dokumentu batekoak dira: agirian herri zaharrean monastegi bat zegoela eta bere patronatua Gaztelako Alfontso Jakintsu erregeak zeukala esaten da; urte horretan, erregeak Elgoibarko Olasotarren Etxeko Jaun zen Lopez de Ganboari eman baitzion.

Gaur egungo tenpluaren eraikitze lanak XVI mendean hasiak dira (erdiko habeartea, absidea eta gangak), eta baliteke, gehienetan gerta ohi den bezala, hasierako elizaren kondarren gainean egotea.

Ezaguna da 1532an Martin de Igarza maixuak traza bat burutu zuela eta urte batzuk geroago, Pascual de Iturriza, 1538tik 1544era bitartean eliza honetako lanekin erlazionaturik agertzen denak, beste traza bat eman zuela, 1541ean hain zuzen. Badirudi Kontzejuko partaideen artean eztabaidak izan zirela traza bat aukeratzeko orduan, azkenean ordea, Pascual de Iturrizarena hautatu zen Geometria artean maixu zelako.

Errekurtso ekonomikoak urriak zirela dirudi 1540eko hamarkadako dokumentu batzuen arabera eliztarrek konpromezua hartzen baitute elizako lanetarako dirua mailegatzeko. Beste dokumentu batzuen bitartez berriz, maiordomoek beren buruak maileguen zenbatekoa ordaintzera behartzen dituzte.

Badirudi elizako patroiarekin ere, Olasotarren Etxeko Jauna eskuarki, arazoak izan zirela, ezagutzen bait da eliza eta Kontzejuaren ahalmen bat 1545ekoa, patroi horren kontra aktuazio judizial bat burutzeko.

Lanak kapera nagusia edo absidetik hasi ziren nabe nagusiarekin jarraituz. Elizak nabe bakarra izan zuen, 1632an alboetako habearteak kaperak eraiki zituzten arte(Juan de Esnaola Ybaiguren). Eta 1686an dorrea eraikitzen hasi ziren (Juan de Aranzeta).

Korua eusten duen arku eskartzanoa, berriz, 1715. urtekoa da eta barrokoko estiloarekin landutako harearrizkoa da (Antonio de Anguiozar).

Zurezko atrioa edo elizataria 1666 urtean eraikia izan zen, Antonio de Aziondo Debako arotz-maixuaren trazari jarraituz. Bere piezen taila eta dekorazioa Pedro de Aldazabal, herriko tailistak, burutu zuen, eta badirudi hartutako obligazioak gainditu ere egin zituela. Arkupearen burdinsarea Antonio Fernandez de Betolaza, Elgoibarko forjariak egina da.

Gipuzkoako bakarra da oparo tailaturiko bere egurrezko estrukturak duen balioarengatik, eta pilare eta habeen lantzeari dagokionez parerik ez du eta.

1999-2008 urteean artean zaharberritze lanak egin ziren, herriak eta Gipuzkoako Aldundiaren laguntzaz. Lanaren deskribapena: Eliz estalkiaren zurezko egituraren sendatzea, egoera txarreko piezak eta latak ordezkatuz eta ondorengo erreteilatzea eta euriuren kanalizatzea, dorrea birgaitzea eta alde bateko nabearen estalkiaren zati bat berritzea eta kanpoko hormak iragazgaiztea eta drainatzea. Barrualdea egokitzea. Erretaulu nagusia eta albokoak zaharberritzea.

Artikuluak

(1987) El atrio de la iglesia de Placencia de las Armas, Soraluze. Ramiro Larrañaga
(1975) Plaentziako Eliz-ataria. Juan San Martin
Santa María la Real de Placencia. Su singular pórtico necesita una restauración. Iñaki Linazisoro
(2016) Soraluzeko arkitektura erlijiosoa: Parrokia-elizaren azterketa artistikoa. Ramon Leturiondo Altube

@@ 15. lerroa: / 15. lerroa: @@
 <gallery>
     Santa_Maria_la_Real_parrokia._Udaletxea_eta_eliza.jpg                  | Udaletxea eta eliza
-   Santa_Maria_la_Real_parrokia._Aurrekaldea.jpg                          | Aurrekaldea
     Santa_Maria_la_Real._Dorrea_frontoitik_2.jpg                           | Dorrea frontoitik
+      Santa_Maria_la_Real_parrokia._Dorrea_frontoitik_(Garikoitz_Estornés_Zubizarreta_1997).jpg | Dorrea frontoitik <br> (Garikoitz Estornés 1997)
+   Santa_Maria_la_Real_parrokia._Dorrea_frontoitik._Akuarela_zaharra.jpg  | Akuarela zaharra
     Santa_Maria_la_Real_parrokia._Buztina_pasabidea.jpg                    | ''Buztina'' pasabidea
     Santa_Maria_la_Real_parrokia._Alboko_atea._Arantza_Ezeiza_Cuesta.jpg   | Alboko atea <br> (Arantza Ezeiza Cuesta)
@@ 23. lerroa: / 24. lerroa: @@
     Santa_Maria_la_Real_parrokia._Elizataria_03._Juan_San_Martin.jpg       | Elizataria <br> (Juan San Martin)
     Santa_Maria_la_Real_parrokia._Elizataria_04._Juan_San_Martin.jpg       | Elizataria <br> (Juan San Martin)
-    Santa_Maria_la_Real_parrokia._Kanpandorrea._Arantza_Cuesta_Ezeiza.jpg  | Kanpandorrea <br> (Arantza Ezeiza Cuesta)
+    Santa_Maria_la_Real_parrokia._Kanpandorrea._Arantza_Cuesta_Ezeiza.jpg  | Kanpaia <br> (Arantza Ezeiza Cuesta)
     Santa_Maria_la_Real._Ikuspegi_orokorra_01_(Indalecio_Ojanguren).jpg    | Ikuspegi orokorra <br> (Indalecio Ojanguren)
     Santa_Maria_la_Real._Zeleta_bidetik_01_(Indalecio_Ojanguren).jpg       | Zeleta bidetik <br> (Indalecio Ojanguren)