«Herriko jaiak (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak
| 91. lerroa: | 91. lerroa: | ||
Gaur egun ''Udate'' jaiak, egun berean ospatzen denak, ordezkatu du. | Gaur egun ''Udate'' jaiak, egun berean ospatzen denak, ordezkatu du. | ||
== | ==Herriaren eta auzoen "jai ofizialak"== | ||
===Ezoziko jaiak (gaur egun)=== | |||
Ekainaren erdialdeko domekan. | |||
Gainontzeko auzoen jaien tankera dute. Ezoziako erromeria aurreko astean izanten da, larunbatean. | |||
===San Andres bailara=== | ===San Andres bailara=== | ||
| 118. lerroa: | 123. lerroa: | ||
Herriko jai nagusiak izaten ziren, batez ere 1980 hamarkada arte. Laneko oporrak abuztu osokoak hasi zirenean garrantzia galdu zuten Santiago-santana jaien mesedetan. | Herriko jai nagusiak izaten ziren, batez ere 1980 hamarkada arte. Laneko oporrak abuztu osokoak hasi zirenean garrantzia galdu zuten Santiago-santana jaien mesedetan. | ||
===Ezoziko jaiak=== | ===Ezoziko jaiak (sasoi batean)=== | ||
Andramaixen osteko lehen asteburuan. | Andramaixen osteko lehen asteburuan. | ||
Gainontzeko auzoen jaien tankera zuten. | Gainontzeko auzoen jaien tankera zuten. Abuztuan gero eta jende gutxiago zegoenez, gaur egun ekainaren erdialdean ospatzen dira. | ||
===San Martzial=== | ===San Martzial=== | ||
12:51, 13 ekaina 2018(e)ko berrikuspena
Otsaileko jaiak
Kandelaria
Otsailak 2. Jai erlojiosoa.
Andreek kandelak eramaten zituzten mezetara, bedeinkatzeko. Gero, urtean zehar, ekaitza zenean kandela hauek pizten ziren etxeak tximistetatik babesteko.
Egun horretan ogi-torradak jateko ohitura zegoen[1].
San Blas
Otsailak 3. jai erlijiosoa.
Umeek sanblasopilak (edeta goxokiak edota fruta) eramaten zituzten mezetara, bedeinkatzeko. Jaterakoan, opilek eztarriko minengatik babesten zuten.
Sanblasopilak aurreko egunetan egiten ziren, familiako bakoitzeko bana. Askotan Soraluzetik kanpo bizi zirenentzat ere egiten ziren eta, behin bedeinkatu eta gero, eraman. Ohitura hau Eibartik etorri zen XX mende erdialdean.
Santa Ageda bezpera
Otsailak 4. Jai profanoa.
Mutil taldea (edo taldeak) baserritik baserri eta etxerik etxe ibiltzen zen, koplatan eta kantutan, diru bila. Ataratakoarekin, afarimerienda egiten zuten.
Aratosteak
Aratosteak gerra ostean debekatu zituzten. Hala ere, Soraluzen eguen gizena ospatzen jarraitu zuten.
Eguen gizena
Hausterre eguneko aurreko ostegunean. Jai profanoa.
Bazkaldu uarretik txorizo egosia jateko ohitura zegoen (txistorrarik ez, mesedez!) eta, bazkalostean, esne-torradak[2] ardo goxoaz.
Aste Santua
Jai erlijiosoak.
Aste Santuan hainbat elizkizun eta prozesio izaten ziren.
Erramu Domeka
Meza nagusia eta prozesioa. Erramuak bedeinkatzen ziren. Erramu hauek etxeetan gordetzen ziren, hiltzorian erabiltzeko.
Ostegun Santua
Arratsaldeko 5etan meza izaten zen, eta bertan ebanjeliotik pasioaren zatiak irakurtzen ziren, hiru ahotsetara. Ostean prozesioa egiten zen, hiru irudiekin: San Juan, Nazarenoa eta Ama Birjinarekin[3] Alkate eta zinegotzi guztiek parte hartzen zuten modu ofizialean. Parrokiara itzulita, apaizak kaliza gordetzen zuen Nazarenoaren kaperako aldarean, eta giltza herriko alkateak gordetzen zuen.
Santa Ana komentuaren elizan ere kaliza sagrarioan geratzen zen giltzapean. Monumentuak esaten zitzaien.
Monumentuen bisitak
Ostegun iluntzean eta ostiral goizean, fededunek bi monumentuak bisitatzen zituzten, parrokiakoa zein komentukoa.
Ostiral Santua
Lehen elizkizuna arratsaldeko 3retan izaten zen, Jaungoikoaren heriotza gogoratzeko.
Geroago, arratsaldeko 7retan, bigarren elizkizuna izaten zen, prozesio eta guzti. Bezperan moduan, udal osoak parte hartzen zuen. Hiru irudi erabiltze ziren, baina desberdinak: San Juan, Jesus hilkutxan eta Ama Doloretakoa. Herriko guardia zibilek, galaz jantzita, hilkutxa zaintzen zuten.
Zapatu Santua
Iluntzean elizkizuna izaten da, Jaungoikoaren berpizkundea ospatzeko.
Berpizkunde Domeka
Meza nagusia izaten zen, eta prozesio bikoitza. San Juan eta Berpiztutako Kristoa parrokiatik irtetzen ziren, mutil, gizon eta abadekin. Ama Birjina, neska eta andra guztirekin, Santa Ana komentutik irtetzen zen.
Bi prozesio udaletxearen aurrean egiten zuten topo. Orduan, Ama Birjinaren irudiak erreberentzia moduko egiten zion berpiztutako Kristoari eta prozesio bakarra osatzen zuten, Santa Ana komentura joateko eta handik parrokiara.
Udaberriko jaiak
Irukurutzetako erromeria
Maiatzaren lehen asteburuan. Urte askotan galduta, azken urteetan berreskuratu dute.
José Miguel de Barandiaranek tradizio moduan jasotzen du.
San Isidro
Maiatzak 15. Jai erlijiosoa.
Baserritarren patroia. Meza, prozesioa eta bazkaria izaten zen. Gaur egun Gaztainerreko azokak ordeztu du.
Euskal jaia
Ekainaren lehen domeka.
Gerra ostean sortutako jaia, euskal giroa herrian zabaltzeko. Goizez herriko eta kanpoko dantzariak kalez kale erakustaldiak egiten dituzte, eta arratsaldean batera dantzatzen dute plaza Zaharrean.
Ezoziako erromeria
Ekainaren bigarren zapatua.
2.007 urtetik ospatzen da. Hurrengo astean Ezoziko jaiak izaten dira.
San Juan bezpera
Ekainak 23.
Aurreko egunetan egurra eta bestelako erregaiak biltzen zituzten mutil taldeek, auzoka. Gero, San Juan bezperako ilunabarrean suak pizten ziren. Baserrietan ere sua egiten zen, bakoitzak berea.
Gaur egun Udate jaiak, egun berean ospatzen denak, ordezkatu du.
Herriaren eta auzoen "jai ofizialak"
Ezoziko jaiak (gaur egun)
Ekainaren erdialdeko domekan.
Gainontzeko auzoen jaien tankera dute. Ezoziako erromeria aurreko astean izanten da, larunbatean.
San Andres bailara
Uztailaren 11ren inguruan. Nahiz eta San Andres apostoluaren eguna azaroak 30an izan.
Auzoetako jai indartsuenak izan eta izaten dira. Meza, auzokoen bazkaria, bertsolariak, erromeria.
Herriko jaiak: Santiago-santanak
Uztailak 25 eta 26. Aurreko edota osteko egunak hartzen dituzte, asteburuaren arabera.
Herriko bigarrengo jaiak izan ziren. 1980 hamarkadatik aurrera, abuztuan jende gehienak herritik alde egiten duenez, herriko jai nagusiak bihurtu dira.
Txurruka bailara
Uztailak 31. Bailararen patroia San Inazio delako.
Gaur egun ez dira ospatzen.
Irure bailara
Abuztuko lehen asteburuan.
Gaur egunean ez dira ospatzen.
Herriko jaiak: Andramaixak
Abuztuak 15, 16 eta 17. Hau da, Andramari, San Roke eta San Roke txiki.
Herriko jai nagusiak izaten ziren, batez ere 1980 hamarkada arte. Laneko oporrak abuztu osokoak hasi zirenean garrantzia galdu zuten Santiago-santana jaien mesedetan.
Ezoziko jaiak (sasoi batean)
Andramaixen osteko lehen asteburuan.
Gainontzeko auzoen jaien tankera zuten. Abuztuan gero eta jende gutxiago zegoenez, gaur egun ekainaren erdialdean ospatzen dira.
San Martzial
Irailak 1en inguruan.
Batez ere karidadeagatik ezagunak ziren: bezperan txahala hil, gauean erre eta hurrengo egunean ogia, okela eta salda banatzen zitzaien etorritakoei.
Udazkeneko jaiak
Errekaldeko jaiak
Irailak 24aren inguruan (Ama Mesedetako eguna).
Nahiko ajai berriak, azken urteetan antolatzen ari dira. Bertan dagoen zaharren egoitza Ama Mesedetakoa izanik, egun hori haru dute jaien ardatz.
San Roke txikiren erromeria
Urriak 12. Jai erlijiosoa.
Parrokitik ermitaraino itzultzen dute San Roke txiki, abuztuak 17an ekarri dutena. Bidean San Rokerne gorazarre letaniak abestuz.
Urteko azken mendi irteera izaten zen, uda sasoiaren bukaera.
Neguko jaiak
Gaztainerre azoka
Gaztainerre eguneko aurreko zapatuan.
Herriko azoka izaten da. Baserri produktuen eta herriko artisautzaren erakusgarri. Urteko baserritar bat omentzen dute.
Gaztainerre eguna
Domu Santu osteko bigarren astelehenean[4].
Soziedatetan (koadrilak) eta etxeetan afari bereziak: marraskiloak eta gaztaina erreak.
Santa Barbara
Abenduak 4.
SAPA eta SAPAkoen patroia. Meza eta bazkaria izatzen zen.
Gabonak
Abenduak 24.
Mutil edota gizon taldeak kalez kale gabonetako kantuka. Gaur egun Olentzero paseatzen dute.
Desagertutako eta berpiztutako jaiak
Azken hogetamar urteetan hainbat jai desagertu dira: Galipotekoak, Estaziokoak, San Ignaziokoak, Santa Barbara, San Isidro...
Irukurutzetako erromeria, berriz, urte mordoa ospatu gabe pasa eta gero, pare bat aldiz berpiztu da.
Erreferentziak
- ↑ Ogia esnetan ondo busti, irinaz eta arraultzaz estali eta frijitu. Ateratzeko, gainetik azukrea egin.
- ↑ Esneaz, irinaz eta azukreaz (arraultza gehitu kolore horia emateko, nahi bada) ahia sendoa egin eta trinkotzen utzi. Laukitan moztu, irina eta arraultzaz pasa eta frijitu. . Ateratzeko, gainetik azukrea egin.
- ↑ Aurretik mutilak joaten ziren, bi ilaratan, eta San Juan erdian. Gero gizonak, bi ilaratan hauek ere. Nazarenoa eta apaizak ostean eta, bukatzeko, neska eta andra guztiak Ama Birjinarekin, denak nahastuta.
- ↑ Eibarren Domu Santu osteko lehen astelehenean.