Soraluzeko esamoldeak (eu)

    Sorapediatik

    Gainontzeko herrien moduan, Soraluzeko euskarak badu bere hizkera propioa: berba solteak, esamoldeak eta esaera zaharrak.

    Hemen jasotakoak hiru iturri nagusi dute: Antxon eta Edu Oregi[1], Ramiro Larrañaga[2] eta Soraluzeko AEK.


    Esamoldea Esanahiak eta adibideak
    A Adar soñuan / Adar soinuan Haizeko, brometako eran.
    Gaur be adar soinuan jabik haura; obispuari be adarra joko lezkiok.
    Afari legea Gogo barik baina beharrez egiten den afari arina.
    Merienda ederra janda nao eta afari legia eingo dot.
    Aitaren baten / Aitaren batean Segituan, behereala.
    Alaba nausixak aitaren baten eitxen dostaz errekauak; gaztiak barriz, goiz guztia bihar dau.
    Aleritzira Begiz edo gutxi gora behera kalkulatua.
    Atari aldia Zoritxarrek dakarten egoera penagarria.
    Aukeran lartxo Gehiegikeri txikia.
    Ez da ez jatuna, baina daukan gaixuakin aukeran lartxo jaten dau.
    Azunbre t’erdi edan Asko edan[3].
    B Berriren barri Hasieratik berriro zerbait hastea.
    Oiñ arte eindakua apurtu ta berriren barri hasiko gara.
    Begiratu baten Lehen begiratuan, lehen begi-kolpean.
    Horrek begiratu baten daki zeñek irabaziko daben.
    Beltzak ikusi Gorriak ikusi, gaizki pasatu.
    Gorrixen denboran baltzak ikusi zittuan.
    Beranduko gaztaina Beti berandu heltzen den pertsona.
    Hemen dator gure beranduko gaztaña; goiz guztia beran zain egon gara.
    D Dagoen dagoenean Dagoen bezala.
    Hobe dou dagon dagonian lagatzia, kanbixatzen hastia baño.
    E Ebro eta Miranda edan Asko edan.
    Horrek Ebro eta Miranda edango leukiez.
    Eguzki galdatan Erre egiten duen eguzkipean.
    Ezeik Munetako haitzetara igo agostuan, euzki galdatan egon bihahok eta.
    Erruberan egin Kanpaia jo, masturbatu (gizonezkoak).
    Aspaldixan baraurik najaok, eta erruberan besterik ez juat egitten!
    Esne bitsetan Eztitan, oso gustora.
    Esne bitsetan bizi dora ezkonbarriz.
    Euli kaka Huskeria.
    Ez pentsa gero hori euli kakak denik.
    Euri zirin Ziri-miri, lanbro.
    Txaparradiak ez nau hartu, baina euri ziriñak busti nau.
    Eutsi ezpalari! Eutsi goiari! Aurrera bolie! Segi halaxe!
    Nahiz eta nekatu, eutsi ezpalari!
    F Firin-faran ibili Ardura gabe eta alai ibili. Batetik bestera ibili. Lana nekatu gabe egin.
    Loterixia tokau jakonetik hor dabil, firin-faran- kolperik jo barik.
    G Gabonetan keixak Ezinezkoa eskaini edo eskatu. Sasoian keixak alderantziz.
    Gose antza Gose modukoa, jangura.
    H Haizeko egon Umore oneko egon, parrandarako gogoa eduki.
    Ekarri dozun haiziakin golferixarako gertu zare.
    Hanka joko Antxitxiketa, igesia.
    Sagarrak hartzen majo zebizen mutillak, baña baserritxarrak txakurra solte laga zebanian… a zelako hanka jokua!
    Hari-harian Juxtu-juxtuan. Ten-tenian.
    Hurre emanda Gutxi gora behera.
    Soraluzek hurre emanda bost mila biztanle ditxu.
    I Ixil poltsa Gertukoen izkutuan gordetzen den dirua, behar denean erabiltzeko.
    Ixilikoetan jardun Txutxu-mutxuka hitz egin.
    J Jan txakur Besteon bizkar bizi dena.
    Joana joan egin Desagertu, alde egin.
    K Kazkara baten Segituan, behereala.
    Kearena egin Desagertu, alde egin.
    Heu ikusi eta keiana ein jok!
    Kirrinpot egin Ekonomikoki porrot egin.
    L Lantzian behin Noizean behin.
    Lantzian behin bakarrik etortzen da, entierruetara eeta Andramaixetako zezenera.
    Lekuan lekuko Tokian tokiko.
    M Makila salda Jipoia, egurraldia.
    Mela-mela eginda Busti-busti eginda.
    Plaza Barriko askatik mela-mela eginda etorri jata umia.
    N Negar jotzaile Beti kexaka eta negarrez dabilena.
    Noiz ipuinean / Noiz ipinian Noizean behin.
    Etxe horretan angulak pe jaten dabez noiz ipoñian.
    Nora nora Norabait.
    P Papelada, papeladetan ibili Gezurretan ibili, "antzerkia" egin.
    Pikunitxara joan[4] Pikutara joan.
    Juari Pikunitxako sagarpera.
    Pipar egin Eskola ihesi egin.
    Pipia jo Ziria sartu.
    Pipian pare egon / Pipian moduan egon Primeran egon, oso gustora egon, ezer falta zaizula egon.
    Polit askoa Oso polita, polita benetan.
    S Sasoian keixak Gauzak bere denboran. Gabonetan keixak alderantziz.
    T Takian potian Askotan, sarritan.
    Bitorixara juan zan bizi izatera, baña takian potian hamen ikusten dou.
    Ten-tenian Juxtu-juxtuan. Hari-harian.
    Terzio bat Neurri gabe.
    Terzio bat ardau edan jok.
    Tripa trukez Janaren trukez lan egin.
    Julian Gaiarrek tripa trukez ein zeban lan Iruñako ola batian, 14 urte zittuanian.
    Urre urrian Oso gertu.


    Erreferentziak

    1. ↑ Plazentziako berbak eta esamoldeak. Antxon Oregi eta Edu Oregi (Soraluzeko Jaiak 1.995).
    2. ↑ Relación de algunas palabras euskéricas habituales en Soraluze-Placencia de las Armas. Ramiro Larrañaga (Atal Koadernoak. Hizkuntza eta Literatura 13. Eusko Ikaskuntza 1.995).
    3. ↑ Azunbreak pare bat litro zuen.
    4. ↑ Pikunitxa (edo Pikunieta) Azkoitiko baserri bakar eta urruna da, Irukurutzeta inguruan, apenas ailegabiderik zuena. Plaentxian Pikulitxa eta Pikubitxa ere esaten zaio.
    "http://www.sorapedia.eus/index.php?title=Soraluzeko_esamoldeak_(eu)&oldid=25044"(e)tik jasota