Soroetako mugak Soraluzen (eu)
Soraluzeko soroetako mugak
Naturaren ezagutza funtsezkoa izan da gizakiarentzat; izan ere, testuinguruaren ezagutzak ematen baitzizkion bizi-baldintzei aurre egiteko eta bizirauteko beharrezkoak ziren tresnak. Honela, probetxua ateratzea helburu, mendez mendeko harremana garatu da gizakia eta naturaren artean eta, probetxu horren mesede, naturaren indarrei aurre egin behar izan die gizakiak, ingurua zaintzeko eta eraldatzeko modu desberdinak erabiliz; horrek eragin handia izan du paisaien eraldaketan.
Nekazaritza dugu, esate baterako, gizakiak biziraupenerako erabili duen jardueren arteko bat eta lurra da jarduera ekonomiko horren oinarrizko baliabidea; baina lurra galtzen bada, alferrikakoak dira ongarriak eta lana.
Hori da, hain zuzen ere, euri asko egiten duenean gertatzen dena, lurrak ezin izaten du ura bizkor xurgatu, are gutxiago ingurua aldapatsua bada; eta urak lurra eramaten du berarekin, haitz gorria agerian gelditzen den arte.
Higadura izenaz ezagutzen dugu fenomeno hori; baina gizakiak teknika desberdinak asmatu ditu lurra gordetzeko eta higadura fenomenotik babesteko: landarez estaltzea, kanalak irekitzea edota landarez edo harriz egindako oztopoak eraikitzea. Azken teknika hori izan da, hain zuzen ere, Soraluzen ugarien erabili dena.
Soraluze da uren higadura fenomenoaren eta gizakien ekimenaren eredu bikaina; izan ere, lurrak galtzeko baldintza natural guztiak elkartzen dira bertan: inguru oso euritsua, malda oso aldapatsuak eta aldaparen luzera handiak; ezen, Gipuzkoako herrien artean, Soraluzek baitauka, ehunekotan, Gipuzkoako aldaparik handiena.
Aldapatsuak ez ezik, gainera, Soraluzeko inguruko maldek oso lur geruza mehea daukate arbelaren gainean, zenbait tokitan oso sakonera gutxikoa, eta lurralde euritsua izanik, urak maldan behera eramaten du lurra.
Ez da, beraz, laborantzarako ingururik egokiena, ezta larretarako ere ez; horregatik, bizkortu behar izan ziren gure arbasoak, eta lurrari eusteko sistemak martxan jarri, mugarte ikusgarriak eraikiz.
Jakina, teknikak horiek ez dira gureak berariazkoak, Soraluzen ez ezik, Euskal Herrian eta munduko beste paisaia askotan ere aurkituko ditugu: ekialdeko Pirineoak, Espainako beste lurralde askotan, Provenza, Liguria, Croacia, Creta, Egeo irlak, Afrika, Andeak, Himalaya… (hainbatetan, gainera, turismoa erakartzeko baliabidetzat daukate); baina, soraluzetarrok jabetzen ote gara Soraluzen daukagun ondare horrekin? Bertako baserritarrek ondotxo dakite, eta horrela aitortzen dute:
- gure zaharrek, harek bai egitten zeben lan!
Mugek soroak zeharkatzen dituzte, baina inoiz ez aldetik aldera, horrek ez bailuke utziko gorantz pasatzeko tarterik; horregatik, errenkadetan tartekatzen joaten dira, batetik bestera igotzeko zeharkako bidea irudikatuz eta soroetan gora igotzea erraztuz.
Eraikinen arteko distantzia, bestalde, aldaparen arabera kalkulatzen da, zenbat eta aldapa handiagoa, orduan eta txikiagoa da hormen arteko distantzia; horrek lagunduko digu ulertzen Soraluzeko mendi maldetan daukagun muga kopuruaren arrazoia.
Mugarik handienak, altuerarik handiena dutenak, baserrien arteko lur-sailak bereizteko erabiltzen zirela pentsa daiteke, horrela erakusten baitute hormarik handienen kokapenek:
- Barrenetxe eta Guenetxeren artekoa.
- Guenetxe eta Kortaren artekoa.
- ...
Erreferentziak
- The basque provinces. Edward Bell Stephens (Londres 1837)
- Basques et Navarrais. Lucien-Louis Lande (Paris 1878)