Gaceta de Madrid. Karlistadak (eu)

Sarrera honetan Gaceta de Madrid aldizkarian agertutako berriak (1900 arte) agertzen dira, karlistadekin zerikusia dutenak.

Soraluzekin lotura duten berri guztiak ikusteko, sakatu hemen.

Lehen karlistada

1837/06/04. Soraluzeko fabrika karlisten esku

Gaceta de Madrid, 914 zbk. 4. orrialdea. Jatorrizkoa ikusteko, sakatu hemen.

Iruñeko buruzagi politikoak altxatutako probintzietan matxinoek dituzten hurrengo azalpenak Penintsulako Gobernazio Ministeriora bidali ditu.

Arma guztien indar matxinoen egoera Nafarroan eta euskal probintzietan, haien artilleria eta lantegietan

...

2. Soraluzen, Elgoibarren, Hernanin, Gebarako gazteluan eta Urduñan sei fusil lantegi dituzte.

1838/01/01. Soraluzeko fabrika karlisten esku

Gaceta de Madrid, 1129 zbk. 4. orrialdea. Jatorrizkoa ikusteko, sakatu hemen.

Madril, abenduak 31.

Idazle publikoen lehen betebeharra zuzenak izatea da, eta gertaeren gehiegikeria egunkari batek izan dezakeen akatsik nabarmenenetako bat da. Bertan, lumaren berotasunak hiriburu honen eguneroko paper bat erori da, Frantsesen Erregeak Ganberen irekieran egindako hitzaldia dela eta, Frantziako mugatik karlistekin egiten den kontrabandoari buruzko gogoetak eginez.

"Publikoa eta nabarmena da, dio, errebeldeentzat Piriniorik ez dagoela".

...matxinatuentzako zaldiei buruz, jakina da zein egoera txarrean dagoen haien zalditeria...

... gezurrezkoa da, halaber, matxinoen baliabide guztiak, bolbora, fusil, munizio, artilleria etabar, Pirinioen bestaldetik etorri direla. Okupatzen duten lurraldean lantegiak eta fundizioak dituzte, horietako asko gure tropen eskuetan erori eta suntsituak izan direlarik. Soraluzekoa beraiena da. Gainera, matxinatuek oraindik badituzte itsas guneak, Frantziatik ez zetozen efektu militarren hainbat sorta jaso eta jaso dituztela...

1839/01/14. Semearentzako justizia eske

Gaceta de Madrid, 1521 zbk. 3. eta 4. orrialdeak. Jatorrizkoa ikusteko, sakatu hemen.

Diputatuen Kongresuan onartutako Eskaeren Batzordearen ebazpenak.

49. Manuel Guisasola jauna Soraluzeko bizilaguna da, Gipuzkoan, eta Gasteizera emigratua. Bigarren aldiz igo du bere ahotsa Kongresura, eta aurtengo maiatzaren 17ko eskaera bera errepikatu du; bertan agertzen zuenez, urtarrilaren 25ean Villacesinon armatatik pasa zuten haren seme José Joaquín jauna, eta justizia eskatu zuen haren heriotzaren egileen aurka, komandante orokorrari eta Leongo buruzagi politikoari leporatzen diela. Ez da sinesgarria, bere ustez, Isabel II.aren tronuaren defentsan ezpata hartzeagatik ikasketak utzi zituen 20 urteko gazte batek, leialtasun eta zorroztasun printzipioz oparo, bere eginbehar sakratuenak ahaztu izana, ezta Gaztelako frankoen 4. konpainiako soldaduengan halako eragina izatea, duela bi hilabete teniente orde zela, egotzi zioten atentatuan parte hartzera arakarri izateko. Gainera, suposatzen du buruzagi politiko jaunak bere eskuetan gordetzen duela bere seme dohakabeak hilzorian idatzi zion gutuna, nahiz eta berak erreklamatu, eta eskatzen du bere heriotzaren arrazoia entzunaldian jartzeko, haren ustezko egileak preso hartzeko, dagokien kausa eratuz, eta aipatutako gutun hori berari bueltatzeko.

Batzordearen iritziz, instantzia hau gerrako ministro jaunari pasa behar zaio, eta interesdun horren aurrekoa ere igortzen zaiola.

1839/04/18. Karlista soldaduak arma bila

Gaceta de Madrid, 1615 zbk. 4. orrialdea. Jatorrizkoa ikusteko, sakatu hemen.

Gazetaren korrespondentzia.

Bilbo, apirilak 9a.

...

Esaten denez, Mondragon errepidetik ere aldi berean zuzendu dela Arabako probintziara, etsaien indar-birkontzentraziora joateko omen, Iparraldeko gure armadaren lerroaren ezker muturraren inguruan. Gaztelako jendea dira, bizpahiru batailoiren indarrez, tartean duela gutxi trukatutako 600 gizon inguru, Soraluzen armaz hornitu berriak.

1839/05/19. Karlista gazteak arma bila

Gaceta de Madrid, 1646 zbk. 4. orrialdea. Jatorrizkoa ikusteko, sakatu hemen.

Donostia, maiatzak 12.

Herenegun matxinatuen azken kintako 19 gazte nafar pasatu ziren Tolosatik, Soraluzerako bidean, fabrika hartan armamentua jasotzeko. Handik Amezkoetara pasa behar omen zuten, armak erabiltzkeo beharrezko instrukzioa hartzeko.

...

Aurreko egunetan dozena bat gurdi iritsi ziren Bergarara...

Gerraostea. Epaiketak

1847/09/01. Ale-partidak itzultzekoa

Gaceta de Madrid, 4735 zbk. 1. orrialdea. Jatorrizkoa ikusteko, sakatu hemen.

Erret Kontseiluko idazkaritza nagusia.

Errege Dekretua.

Isabel II.a andrea, Jainkoaren graziagatik eta Espainiako monarkiaren Konstituzioagatik, Espainiako Erregina.

Gipuzkoako buruzagi politiko eta kontseilu probintzialari, eta hori betetzea eta betetzea egokitzen zaien beste agintari eta pertsona guztiei, jakin ezazue honako hau dekretatzera etorri naizela:

Erret Kontseiluan alderdien arteko apelazio-mailan epaitzen den auzian, alde batetik Domingo Zubizarreta jauna, Soraluzeko bizilaguna (Gipuzkoa), apelatzailea, bere izenean Vicente de Cavia doktorea; eta bestetik Manuel de Ozaeta Berroeta jauna... eta Enrique de Urain jauna, Vega de Sellako kondearen ahalduna, denak Bergara hirikoak, Evaristo García Avienzo lizentziaduna abokatu defendatzailea izanik, ale-partidak itzultzeari buruzkoa, Don Carlosen armadak probintzia hori okupatu zuenean eta Gipuzkoako diputazioaren izendapenez Zubizarretak azken hauen bahitutako ondasunak administratu zituenean:

Erret Kontseilua entzun ondoren, erabaki dut ez dela posible izango asaldatze-auziari buruz erabakitzea, eta auzi honetan egindako guztia baliogabetzat jotzen dut Gipuzkoako Kontseilu Probintzialaren aurrean; alderdiek beren eskubidea erabili ahal izango dute, dagokien lekuan eta moduan.

Jauregian emana 1847ko abuztuaren 18an. = Errege eskuaz izenpetua dago. = Antonio Benavides Erresumako Gobernazio ministroa.

Bigarren karlistada

1870/05/30. Armak atzematea

Gaceta de Madrid, 150 zbk. 4. orrialdea. Jatorrizkoa ikusteko, sakatu hemen.

Luciano de Zavaleta jauna, Bergarako barruti honetako lehen auzialdiko epailearen eginkizunak betetzen.

Lehen ediktu honen bidez, Manuel Agustín Aldazabal jauna eta Juan José Amuchastegui jauna, Soraluze hiribilduko bizilagunak, non dauden ez dakigunez, aipatzen, deitzen eta epatzen dira, eta, iragarki hau Gacetan argitaratu eta 30 eguneko epean, baimentzen duen epaitegi eta idazkaritza honetan aurkez daitezen, eta, ondoren, deklarazio bat egin dezaten, bertan jarraitzen den armak atzemate eta bestelakoen auziari buruzko informazioa argitzeko; hala egiten badute, entzun egingo zaie eta justizia administratuko zaie, eta, bestela, auzitegiaren mailetatik iheseako jarduketak bideratuko dira, dagozkien kalteak garatuz.

1870eko maiatzaren 10ean Bergaran emana. = Luciano de Zavaleta. = Bere agintepean, Felipe Sarria.

1872/04/25. Karlisten berriak

Gaceta de Madrid, 116 zbk. 239. orrialdea. Jatorrizkoa ikusteko, sakatu hemen.

Ministerio honetan gaur goizaldera arte karlisten mugimenduari buruz jasotako telegrama-mezuen laburpena

Nafarroa eta Euskal Probintziak

Printzearen errejimenduko batailoi bat iritsi da Agurainera Burundako mugimendu orori eusteko. Lutxanako errejimenduko indarren zati batek Madariaga inguruan sakabanatu du Amilivia buru zuen partida, hiru zauritu eragin dizkiola eta Soraluzen partaide batzuk indultuaren bila aurkeztu direla.

1873/08/14. Soraluze Gorteetan aipatua

Gaceta de Madrid, 226 zbk. 1.374.-1.380. orrialdeak. Jatorrizkoa ikusteko, sakatu hemen.

Gorte Konstituziogileak

1873ko abuztuaren 13an egindako bilkuraren laburpen ofiziala

...

Zabala jaunak:... gaur bertan bi edo hiru gutun jaso ditut herrialde hartatik, zein baino zein garrantzitsuagoa. Egoera hain da konprometitua, non karlistek Soraluze, Eibar eta beste toki batzuetako arma-fabrikak bereganatu ahal izango lituzketen, gaur egun falta duten gerra-osagai handiak emanez. Txarra da oso karlismoarekin zerikusia duen guztiari interes gutxirekin begiratzea. Karlismoa garaile ateratzen ez bada ere, ez al ditugu biktimak deitoratu behar? Eta, jaunak, errefortzurik garaiz bidaltzen ez bada, ezin da ziurtatu egunen batean ezinezkoa izango denik On Karlosen garaipena. Gaur egun gure armada ez da nahikoa. Ganberari irakurriko diot 1833tik 1839rako gerra zibilean geneuzkan indarren koadroa...

1876/02/29. Liberalak Elgetatik Soraluzera

Gaceta de Madrid, 60 zbk. 501.-502. orrialdeak. Jatorrizkoa ikusteko, sakatu hemen.

Ezkerreko Armadaren Bigarren Kidegoak eta erreserbako eta Arabako dibisioek otsailaren 4tik 14ra egindako mugimenduen jakinarazpen zehatza, Abadiñoko gudua eta Elgetako gudua barne.

Elgetako puntu garrantzitsua bigarren gorputzaren brigada batek gorde zuen, González Goyeneche jeneralarekin batera, eta gainontzeko guztiak herri honetan kanpatu dira, bertatik Loma jeneralarekin zuzeneko komunikazioan jarri nintzelarik, eta bai Soraluzera zein beste puntu batzutara txangoak egiteko agindu nuen, etsaiak izan zitzakeen armen, munizioen eta efektuen bila, nire jakinarazpenetatik dakizkizun emaitzak eman dituztela.

1876/04/02. Alfontso XII Bergaratik Azkoitiara

Gaceta de Madrid, 111 zbk. 203.-205. orrialdeak. Jatorrizkoa ikusteko, sakatu hemen.

Gerra Ministerioa

Iparraldeko armadak, Alfontso XII.a Erregearen agindupean, jeneral buru gisa burututako eragiketen jakinarazpen zehatza.

Iparraldeko armadak — Errege kuartela — Estatu Nagusi orokorra — Jaun txit gorena: azken otsaileko 4 eta 17an...

18rako, Erregea Bergarara iritsi zen egunerako, tropen egoera honakoa zen: lehen Ggorputza Zestoan, Zarautzen, Aizarnazabalen eta Donostian; bigarrena, Bergara, Soraluze eta Elgóibar; hirugarrena, Elosua eta Azpeitia, eta erreserbako Dibisioa Bergaran. Hilaren 19an, Errege Kuartela Azkoitian ezarri zen, eta bigarren Gorputza Soraluze, Bergara, Elosua eta Azkarate mendatean geratu zen; hirugarrena Azpeitian eta Zestoan, eta erreserbako Dibisioa Azkoitian eta Urrestillan.

1877/12/07. Teniente liberala Abarzuzan desagertuta

Gehiago jakiteko, sakatu hemen

1873ko urtarrilaren 20an Isabel II.aren infanteria-erregimentua Abarzuza (Nafarroak) inguruan zela, bertako tenientea zen Eduardo Ojel Jaramillo desagertu zen. Agian karlistekin bat egingo zuen, edo karlisten partida batek hilgo zuen, edo... Lau urte geroago Gaceta de Madrid-en hiru deialdi agertu ziren, auzia argitzeko.

Eduardo Ojel desagertu eta urte t'erdi geroago Abarzuzako gudua izan zen (1874ko uztailaren 25 eta 27 artean), bertan Torcuato Mendirik zuzendutako karlistek Manuel Gutiérrez de la Conchak zuzendutako liberalak menderatu zituzten, azken honek guduan bizia ere galduz.

Gerraostea. Erregistroko ofizialen berrespena

Gerra bukatu berritan, administrazio karlistapean egindako idazpen ofizial guztiak berretsi egin behar izan ziren. Berrespen hauek hainbat egun jarraian agertu ziren Gaceta de Madrid aldizkarian, beti formato berbera erabiliz:

Grazia eta Justizia Ministerioa.

Erregistro Zibilaren, Jabetzaren eta Notariotzaren Zuzendaritza Nagusia

Aurreko gerra zibilean karlistek bete zituzten denboran Iruñeko audientziaren barrutiko jabetzaren erregistroetan egindako idazpenen zerrenda

Bergarako jabetza-erregistroa

...

1877/10/10

Gaceta de Madrid, 283 zbk. 106. orrialdea. Jatorrizkoa ikusteko, sakatu hemen.

Maria Ignacia Lascurain anderea, Maria Gregoria Bustunduy anderearen testamentu-betearazlea (Sinatzaileen izena), Salmenta (Egintza edo kontratua), 1873ko uztailak 28a (dokumentuaren data), Manuel de Arrate jauna (notarioa edo funtzionario baimentzailea), Soraluzeko 6.a (Jabetza Erregistroaren liburukia)

...

Antonio Aguirregomezcorta eta José María Arrillaga jaunak (Sinatzaileen izena), Mailegua (Egintza edo kontratua), 1873ko iralak 27a (dokumentuaren data), Fernando Urrestarazu jauna (notarioa edo funtzionario baimentzailea), Soraluzeko 1.a (Jabetza Erregistroaren liburukia)

...

Miguel de Oregui jauna eta del Valle kondea (Sinatzaileen izena), Salmenta (Egintza edo kontratua), 1873ko urriak 15a (dokumentuaren data), Manuel de Arrate jauna (notarioa edo funtzionario baimentzailea), Soraluzeko 6.a (Jabetza Erregistroaren liburukia)

1877/10/13

Gaceta de Madrid, 286 zbk. 135. orrialdea. Jatorrizkoa ikusteko, sakatu hemen.

María Aldaeta y Polonia Guisasola andereak (Sinatzaileen izena), Salmenta (Egintza edo kontratua), 1873ko iralak 19a (dokumentuaren data), Manuel Arrate jauna (notarioa edo funtzionario baimentzailea), Soraluzeko 6.a (Jabetza Erregistroaren liburukia)

...

José Andrés Ganchegui eta Juan María Ariznabarreta jaunak (Sinatzaileen izena), Salmenta (Egintza edo kontratua), 1874ko martxoak 28a (dokumentuaren data), Manuel Arrate jauna (notarioa edo funtzionario baimentzailea), Soraluzeko 6.a (Jabetza Erregistroaren liburukia)

1877/10/14

Gaceta de Madrid, 287 zbk. 146. orrialdea. Jatorrizkoa ikusteko, sakatu hemen.

Matías Larralde jauna (Sinatzaileen izena), Esleipena (Egintza edo kontratua), 1874ko maiatzak 4a (dokumentuaren data), Manuel Arrate jauna (notarioa edo funtzionario baimentzailea), Soraluzeko 7.a (Jabetza Erregistroaren liburukia)

1877/10/19

Gaceta de Madrid, 292 zbk. 208. orrialdea. Jatorrizkoa ikusteko, sakatu hemen.

Martin Aguirrebeña eta Agustín Muguruza (Sinatzaileen izena), Kitapena (Egintza edo kontratua), 1875ko otsailak 15a (dokumentuaren data), Manuel Arrate jauna (notarioa edo funtzionario baimentzailea), Soraluzeko 4.a (Jabetza Erregistroaren liburukia)

...

José Azpiri eta Martin Aguirrebeña (Sinatzaileen izena), Mailegua (Egintza edo kontratua), 1875ko otsailak 15a (dokumentuaren data), Manuel Arrate jauna (notarioa edo funtzionario baimentzailea), Soraluzeko 4.a (Jabetza Erregistroaren liburukia)

...

José María Larrategui eta Juan María Ariznabarreta (Sinatzaileen izena), Mailegua (Egintza edo kontratua), 1875ko maiatzak 2a (dokumentuaren data), Manuel Arrate jauna (notarioa edo funtzionario baimentzailea), Soraluzeko 7.a (Jabetza Erregistroaren liburukia)

...

José Antonio Mendiola eta José Ignacio Arzuaga (Sinatzaileen izena), Lagapena (Egintza edo kontratua), 1875ko urtarrilak 29a (dokumentuaren data), Manuel Arrate jauna (notarioa edo funtzionario baimentzailea), Soraluzeko 3.a (Jabetza Erregistroaren liburukia)

...

José María eta Manuel Aldazabal (Sinatzaileen izena), Salmenta (Egintza edo kontratua), 1868ko azaroak 24a (dokumentuaren data), Manuel Arrate jauna (notarioa edo funtzionario baimentzailea), Soraluzeko 7.a (Jabetza Erregistroaren liburukia)

1877/10/20

Gaceta de Madrid, 293 zbk. 220. orrialdea. Jatorrizkoa ikusteko, sakatu hemen.

Elias Mendiola jauna (Sinatzaileen izena), Jabetza (Egintza edo kontratua), 1873ko uztailak 8a (dokumentuaren data), Soraluzeko alkatea (notarioa edo funtzionario baimentzailea), Soraluzeko 7.a (Jabetza Erregistroaren liburukia)

...

José Antonio Uranga eta María Cleofé Muñoz (Sinatzaileen izena), Mailegua (egintza edo kontratua), 1875eko uztailak 17a (agiriaren data), Nicasio Eizmendi jauna (notario edo funtzionario baimentzailea), Soraluzeko 7.a (Jabetza Erregistroaren liburukia)

1877/10/22

Gaceta de Madrid, 295 zbk. 235. orrialdea. Jatorrizkoa ikusteko, sakatu hemen.

José Ibarra jauna (Sinatzaileen izena), Oinordekotza (Egintza edo kontratua), 1878ko abuztuak 5a (dokumentuaren data), León Basterra jauna (notarioa edo funtzionario baimentzailea), Soraluzeko 2.a eta 4.a (Jabetza Erregistroaren liburukia)

1877/10/24

Gaceta de Madrid, 297 zbk. 257. orrialdea. Jatorrizkoa ikusteko, sakatu hemen.

Emeterio eta José Aguirreveña (Sinatzaileen izena), Salmenta (Egintza edo kontratua), 1875ko urriak 17a (dokumentuaren data), Manuel Arrate jauna (notarioa edo funtzionario baimentzailea), Soraluzeko 4.a (Jabetza Erregistroaren liburukia)

...

José Ignacio Arzuaga eta Javier Vicente Echevarría (Sinatzaileen izena), Mailegua (Egintza edo kontratua), 1872ko martxoaren 4a (dokumentuaren data), Nicasio Eizmendi jauna (notarioa edo funtzionario baimentzailea), Soraluzeko 4.a (Jabetza Erregistroaren liburukia)

1877/10/25

Gaceta de Madrid, 298 zbk. 272. orrialdea. Jatorrizkoa ikusteko, sakatu hemen.

Santiago Treviño (Sinatzaileen izena), Jabetza (Egintza edo kontratua), 1875ko azaroak 22a (dokumentuaren data), Soraluzeko alkatea (notarioa edo funtzionario baimentzailea), Soraluzeko 7.a (Jabetza Erregistroaren liburukia)

Gerraostea. S.A. Euscaldunaren auziak

Bigarren karlistadan karlistek La Euscalduna lantegia hartu eta erabili izan zuten. Gerra ostean, enpresak kalte-ordainak kobratzeko bide guztiak erabili zituen, epaitegiak barne. Bi auzi maila gorenera heldu ziren, Estatuko Kontseilura, alegia. Eta bietan kontrako epaia jaso zuen.

Lehengo auzia 25.000 fusil egiteko kontratua kobratzekoa zen; 1878/06/07an heldu zen epaia, kontrakoa: fusilak egin ez zituenez, ezin zuen kobratu (gehiago jakiteko, sakatu hemen).

Bigarren demanda orokorragoa zen, "azken gerra zibilean sufrituarengatik kalte-ordaina eskatuz"; epai berria, kontrakoa hau ere, 1880/11/10an heldu zen, gerrak sortutako kalteak gobernuaren ardura ez zirela argudiatuz (gehiago jakiteko, sakatu hemen).