Agustinak (eu)

San Agustinen Erregeladun Laterandar Kanonigak ziren, Madres Canónigas Regulares Lateranenses de San Agustín.

XVI mende hasieran serorategia zabaldu zuten Atxuriko etxe batean, 6 serorekin. Mende bukaeran, berriz, Ormaetxea jauregira pasa zituzten, erregela aldatuta klausura monastegia bihurtzeko. XVII mendearen erdialdera Santa Anako komentua egin zuten, eta bertan egon ziren 1.975 urtean alde egin zuten arte.

Aurrekariak: Errukia serorategia

Atxuri kaleko serorategia (Google 2013)

Jeronimo de Irure jaunak, XVI mende hasieran hil zenean, diruak laga zituen ospitalea egiteko. Testamentuak dioenez:

Ospitala egiteko bera bizi zen etxeetan, hiribilduaren arrabalean, Errukia izenekoa, sei neska gazte Jaungoikoari erregutzen bizi izateko.

Juan Perez de Ezkiaga eta Juan Ibañez de Irure, Jeronimoren biloba azken hau, izan ziren testamentu-betearazleak. Eta 1.515 inguruan sei neska soraluzetar sartu ziren Errukia serorategi berrian, mantu eta buruko zuriz jantziak, gainontzeko andreak ez bezala: Maria San Juan de Yturbe, Gracia de Aldasoro, Martina de Muguruza, Dominga de Arregia, Maria Lopez de Urruzkarate eta Catalina de Larreategi.

Ramiro Larrañagaren arabera, Errukia edo La Piedad serorategia Atxuri 9 inguruan egon zen.

Ormaetxea jauregia (J.C. Astiazarán 2017)

Ormaetxeako serorategia

Urte batzuk geroago, Juan Ibañez de Irure berak Ormaetxea eta ondoko ortua utzi zizkien serorei, bertan klausura-monastegia sortzeko:

...San Agustinen ordenaren klausura-mojentzat monastegia sortu eta ezartzeko, eliza eta guzti, Ormaetxea bere etxea eta alboko ortuan, gehienez hamairu mojentzat; eta Kalagorri eta La Caltzadako Apezpikutzaren adiera, aldaketa eta zaintzapekoak izateko, eta priorea eta azpipriorea egonda bizi izateko, eta Jeronimo Batxillerrak serorak biltzeko sortu zituen etxe eta ospittalean daudenak bertan hartzeko...

Dena dela, urte asko pasa ziren beharrezko baimenak lortu arte. 1.584ko urtarrilak 30an Juan Ochoa de Salazar jaunak, Kalagorri-La Kaltzadako apezpikuak, lizentzia eman zuen. Mojek bizi behar zuten

...Logroño hiriko Lilien San Pedroren moja erlijiosen moduan.

Eta otsailak 17an mojak Ormaetxera pasa ziren: Maria Lopez de Yturbe (priorea), Brigida de Igeribar (azpipriorea), Berta Marina de Irure, Magdalena Perez de Mendiola, Ursula de Bagozkoitia, Clara de Churruca eta Francisca de Aritzaga, soraluzetarrak denak.

Behin betiko komentua

XVII mende erdialdera komentu berria eraikitzeko erabakia hartu zuten, Irusagarreta baserriaren lurretan. Aukeratutako tokia Ormaetxeatik hegoaldera zegoen, 100 bat metrotara.

1.692 urtean Kalagorriko Apezpikuak ortuaren esparrua erosteko baimena eman zuen. Ordurako komentuaren lanak ondo aurreratuak ziren, ze lehen kanpaia 1.698 urtean jarri zen. Ortuetara pasatzeko Santa Ana arkua 1.738-1.742 urteetan eraiki zen.

1.794 urtean frantses errepublikazaleek herrian sartu zirenean mojek alde egin zuten, eta Miranda de Ebro komentuan babestu ziren.

(handitzeko, sakatu gainean)

• 

  Ikuspegi orokorra
  (Florencio J. Lamot 1756)

• 

  Ikuspegi orokorra (1916)

• 

  Ikuspegi orokorra (1935)

• 

  Jatorrizko arkua (Indalecio Ojanguren)

• 

  Komentuko eraikina (1977)

• 

  Hegoaldeko terraza biribila (1977)

Bizimodua

Mojek oso bizi estu eta latza eramaten zuten. Horregatik, XVIII mendean bertako Arautegia laxatzeko eskatu zuten, beti kalgorriko Apezpikuaren baimenaz. Manuel de Larramendi jesuita famatuak bisitatu zituenean, hunkituta geratu zen zer nolako bizimodua zutela ikusterakoan:

Valladolideko Kongregaziora bueltatu nintzenean Soraluzetik pasa nintzen, Agustina haiekin nire kontura sartu zen moja berri bat ikustzeko. Nire izena jakitzerakoan Kongregazio guztia jetsi zen eta, esneberbetan hasi beharrean, beren bizimoduaz galdetzen hasi nintzaien, disimuluan. Nire intenzioaz konturatu zirenean Mendaron ezarritako Arautegi berriaz oso itxaropentsu zirela esan zidaten. Esan nien horregatik Jaungoikoaren eskua ez zela laburragoa izango, hango harri eta burdin-sareetatik mojak egin zitzakeela berdin-berdin, baina agian komentu hartan ez zela besteetan zegoen premia bera.

"Nolatan ezetz?" esan zidan prioreak. "Entzun beza Agurgarri Horrek eta ikusiko du dagoen ala ez". Eta azaldu zizkidaten egiten dituzten gauza guztiak, jaikitzen direnetik oheratu arte eta zerrenda hura entzurerakoan, ni honen gogorra ez banintz, odol-malkoak isuriko nituzke.

Dena dela, moja berriek ekarritako doteak zirela eta, XVIII mende erdian komentuak ondasun dezente zituen. Besteak beste, bereak ziren Korta, Iribe, Muneta, Osuma eta Azalia baserriak.

Santa Ana komentuko Agustinen agiritegian herriko umeen matrikulak gordetzen ziren. Txikitatik egokitzen zitzaien armagile gremio bat eta honela, gainontzeko gremiokide guztiekin, prozesio eta ekitaldi guztietara agertzen ziren. Urteekin ikasle hasiko ziren, ofizialak gero eta, sorte pixka batekin, maisu izatera pasako ziren.

1834 urteko ufala

1834 urtean Soraluzen izandako ufal handiena izan zen. Garai hartako agiri baten arabera ur mailak hamalau bat metro egin zuen gora, eta hainbat eraikin eraman zituen aurretik: 15 bat etxe, 6 bat lantegi, arraindegia, zubi nagusia bera, San Salvador ermita...

Ufalaren ostean mojak Mendaroko komentura joan ziren, eta bertan hiru urte egon, Soraluzeko komentua konpondu artean.

Bitartean, urte hartan Udalari adierazi zioten "1834ko ekainaren 30eko urakan handiak komentu horretan eragin zituen kalte eta galerengatik, pobrezia handian geratu zela, eta kostu handiko lanak egin behar izan zituela". Eta, beraz, kontribuziorik ez ordaintzeko eskatu zioten, inolako baliabide barik geratu zirelako.

1851ko dekretua. Mojen gehienezko kopurua

1851ko ekainak 14ko eta abenduak 14ko Errege Aginduetan erlijio-komunitateen osaketa arautzen zuten.

Hurrengo urtean hasi ziren komentuz komentu gehieneko kopuruak ezartzen, eta maiatzak 27ko Gaceta de Madrid-en Soraluzeko agustinei ere muga jarri zieten: gehienez 14 moja.

XX mendea

1936eko gerran miliziano batek komentua dinamitaz lehertzeko asmoa izan zuen, baina geldiarazi zuten.

XX mendearen bigarren erdiko bokazio-krisiak Soraluzeko komentuan ere jo zuen: gero eta moja gutxiago geratzen ziren, eta horiek gero eta zaharragoak.

Horregatik, 1975 urtean komunitateak Mendaroko komentura aldatzea erabaki zuen, betiko. Mendaron ere arazo berbera zegoen, eta handik urte batzutara Mendaro utzi eta Astigarragara joan ziren moja guztiak.

Liburu eta artikuluak

Mojak komentutik joan eta gero, 1998 urtean Mª Rosa Ayerbe Iribar andereak agustindar mojen dokumentu-fondoa katalogatu zuen, agiri zaharrena XVI mendekoa dela. Emaitzak San Agustinen Erregeladun Laterandar Kanonigen artxibo agiri zerrenda: 1511-1990 liburuan jasota daude.

Honetaz gain, badaude agustindar mojei eta Santa Ana komentuari buruzko beste artikuluak ere:

• Monasterio de Santa Ana de la villa de Placencia. José Garmendia (1974)
• Monasterio de Santa Ana. Ramiro Larrañaga (1979)

Kokapenak

(Pantaila osoan ikusteko sakatu hemen)

Mapa kargatzen...

{"type":"ROADMAP","minzoom":false,"maxzoom":false,"types":["ROADMAP","SATELLITE","HYBRID","TERRAIN"],"mappingservice":"googlemaps3","width":"auto","height":"600px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"copycoords":false,"static":false,"visitedicon":"","wmsoverlay":false,"zoom":18,"layers":[],"controls":["pan","zoom","type","scale","streetview","rotate"],"zoomstyle":"DEFAULT","typestyle":"DEFAULT","autoinfowindows":false,"resizable":false,"kmlrezoom":false,"poi":true,"cluster":false,"clustergridsize":60,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clusteraveragecenter":true,"clusterminsize":2,"imageoverlays":[],"kml":[],"gkml":[],"searchmarkers":"","fullscreen":false,"scrollwheelzoom":false,"locations":[{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EBehin betiko komentua\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":"Behin betiko komentua\n","link":"","lat":43.17322,"lon":-2.412584,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Ormaetxea_jauregia_(eu)\" title=\"Ormaetxea jauregia (eu)\"\u003E Ormaetxea\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Ormaetxea\n","link":"","lat":43.173903,"lon":-2.413219,"icon":""},{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Errukia_serorategia_(eu)\" title=\"Errukia serorategia (eu)\"\u003E \u003Ci\u003EErrukia\u003C/i\u003E serorategia\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":" Errukia serorategia\n","link":"","lat":43.172629,"lon":-2.412251,"icon":""}]}

Erreferentziak

• Datos inéditos de Santa Ana (eu). Javier Elorza (Soraluzeko jaiak 1981)