Tren geltokia (eu)

Trenbidea

XIX mendearen bukaeran, Bilbao eta Donostia ez ziren trenez lotuta, gurdiz eta diligentziaz baizik. Gauzak zein pertsonak garraiatzeko Mirandako buelta egin behar zen: Bilbao - Urduña - Ebroko Miranda - Gazteiz - Altsasu - Zumarraga - Donostia.

Halako buelta handia ekiditzeko, Ferrocarril Central de Vizcaya enpresa sortu zuten Bilbao-Durango trenbidea egiteko (1882). Arrakasta ikusita, trenbidea luzatzea erabaki zuten, Zumarragaraino hain zuzen. Modu honetan Donostiarako bidea asko mozten zen: Bilbao - Durango - Eibar - Soraluze - Bergara - Zumarraga.

Trenbidea lau zatitan eraiki eta zabaldu zuten:

Durango-Zaldibar. 1887.ko uztailak 1an zabaldu zen.
Zaldibar-Elgoibar (Karkizano). 1887.ko irailak 22an zabaldu zen.
Maltzaga-Bergara. 1888.ko uztailak 1an zabaldu zen.
Bergara-Zumarraga. 1888.ko abuztuak 26an zabaldu zen.

Gero, Elgoibar - Donostia zatia egin zuten eta 1901 urtean zabaldu. Azkenik, 1906 urtean konpania guztiak batuta Ferrocarriles Vascongados enpresa sortu zuten, sare hau ustiatzeko.

Soraluzeko geltokia

Goian aipatu den moduan, trena 1888.ko uztailak 1an heldu zen Soraluzera, Maltzaga-Bergara zatia zabaldu zenean. Zati honen lanak bi urte lehenago (1886.ko apirilak 30an) hasi ziren.

Geltokia Maltzagako korapilotik 3,129 kilometrotara zegoen, eta Bilboko Atxuri geltokitik 57,217 kilometrotara.

Hasiera batean egurrezko txosna jarri bazuten ere, bidaiariak babesteko, 1889 urtean geltokia eraiki zuten. Bi solairuko eraikina egiteko trenbide horretan erabiltzen ari ziren eredu estandarra jarraitu zuten.

Geltokiaren planoa 1925. urtean (Pedro Pintado Quintana)

Geltokiak bi trenbide zituen, zerbitzu orokorrentzat; hirugarren trenbidea merkantzia kaia egiten zuena eta bazterbidea edo apartaderoa. Geroago, 1943 urtean, bigarren bazterbidea eraiki zuten, bere tope eta guzti, geltoki aurreko enparantza erdi erdian.

Soraluzeko geltokia itxirik (José Berrueta)

Langile gutxiago erabiltzeko eta gastuak murrizteko, 1962 urtean orratzak talonatzeko ekipoa ezarri zuten.

Maltzaga Zumarraga adarra 1973 urtean itxi zuten. Sei urte aurretik, 1967 urtean, Gasteizko trena ere itxi zuten (el Vasco-navarro).

Soraluzeko geltokia (paisajes Españoles 1959)

Zerbitzuak

Donostiarako trenbidea zabaldu zutenean, Bilbao, Donostia eta Zumarraga lotzen zituzten trenak Maltzagan gurutzatzen ziren; eta Gasteizeko trenbidea zabaldu eta gero, denak Maltzagan elkartzen ziren.

Maltzagara heltzen aurreko trena Zumarraga eta Gasteizkoa zen: aurretik bi tren hauek Mekolalden elkartzen ziren, eta elkarretik lotuta Soraluzera heltzen zen, eta hemendik Maltzagara. Bertara heldu eta erdiko trenbidean geratzen zen.

Handik gutxira Donostiako eta Bilboko trenak heltzen ziren, eta alboetan geratzen ziren. Halaxe markatzen zuten iragarkiak: Tren a Durango y Bilbao (Durango eta Bilborako trena), Tren a Deva y a San Sebastián (Deba eta Donostiarako trena) eta Tren a Zumárraga y Vitoria (Zumarraga eta Gasteizerako trena).

Behin bidaiariak trenez aldatu eta gero, Donostirakoa eta Bilborakoa abiatzen ziren, eta ostean Zumarraga eta Gasteizerakoak Soraluzeruntz, azken biak elkartuta. Soraluzetik aurrera Mekolalderaino, eta han banatzen ziren.

Erreferentziak