Karlistak. XX. mendea (eu)

    Sorapediatik
    San Ignacio musika banda Ezoziako plazan (1915)


    San Ignacio musika banda Aste Santuko prozesio batean jotzen (1930/04)

    Gerra eta osteko urteak

    Gerra garaian, 1936.eko uztailetik iraila arte batzuk espetxeratuta eta beste batzuk sasian ibili ziren. Irailak 22an, arratsaldeko 6:30tan, Perez Salas komandantea sartu zen herrian eta zazpiretarako San Ignacio banda aurrera eta atzera omen zebilen jo era ke Oriamendi jotzen.

    Orduan herrian San Ignacio musika banda geratu zen bakarrik, Paz y Labor banda liberala desegin zutelako. Bakarra zenez, inguruko herrietan Plaentxiako bandia esaten zioten. Honetaz gain, egoitza ere aldatu zuten, Batzokia inkautatu zutelako. Karlistak berriro agintean, Udalak berritu zuen hitzarmena, eta dirulaguntza eskuratuko zuten urtean zehar hainbatetan jotzeagatik.

    Herrian jotzeaz gain kanpoan ere jotzen zuten. Urtero urtero Montejurrara joaten ziren, mendira igotzen instrumentu eta guzti. Eta ekitaldi politikoetara deitzen zuten, lehengo modutan. Esateko, 1962.eko apirilean Donostian jo zuten, Oriamendi borrokaren 125. urteurrenean. Ekitaldia hasteko Oriamendi jo zuten, eta bukatzerakoan Gernikako arbola eta Espainiako ereserkia[1].

    Horretaz gain, inguruko herrietatik ere deitzen zuten, jaietan jotzeko.


    Ezkerretik hasita, atzeko ilaran Jesus Galarraga Malmero, Jesus Galarraga Belgia, Alejandro Oregui Zabale, Laureano Aristi Tejerua, Anjel Bolumburu Biribiltxo, Placido Oregui Toto, Tomas Placencia Txamarro, Esteban Oregi eta Miguel Larrañaga Aispua.
    Erdiko ilaran Ramon Arana Nazarionekua, Eusebio Aldazabal Perikillua, German Urizar Arteta, Toribio X, Ignacio Gallastegui Molde, Sotero Achotegui, Simon Artolazabal Txingor, Jose Mari Aldazabal Mayo, Fausto Aristi Tejerua, Benigno Maiztegui Txokolaterokua eta Perico Artolazabal.
    Aurreko ilaran Jesus Ucin, Claudio Onandia Ermu, Arsenio Maiztegui Mantxiku, Maurizio Larrañaga Aldianua eta Ramon Bereicua.
    Eibarko jaietan (1941/06/24)
    Txango batean (A. Bolumburu 1929)


    Biribiltxonekua (2), Esteban Oregui (3), Placido Oregui (4), Jesús Galarraga (5) eta Laureano Tejerua (8). Aurreko ilaran, berriz, Perikilua (2), Jose Mari Ucín (4), Arsenio Maiztegui (5), Simón Artolazábal (7), Miguel Larrañaga "Aixpua" (12) eta Ermu Txikixa (13).
    Aurrekaldean, makurtuta bomboarekin, José Ramón Oregui.
    Cisnerosen Ordena. Enkomienda
    San Ignacio musika banda (1956/07/31)
    =============================

    Integristak eta karlistak

    1888. urtean, Ramón Nocedal karlistak alderdi berria sortu zuen, orduko Carlos VII.a errege karlista epela omen zen liberalismoaren aurka eta.

    Partido Integrista, Partido Católico Nacional edota Comunión Tradicionalista-Integrista moduan ezagutua izan zen.

    Egunkari propioa ere bazuen, El Siglo Futuro.

    Alderdi berria, guztiz atzerakoia, Euskal Herrian oso ondo errotu zen. Eta Soraluzen ere.


    1894.eko hauteskundeak

    Senaturako hauteskundeetan, Gipuzkoa 102 barrutitan zegoen zatituta. Barruti bakoitzak bere ordezkaria hautatzen zuen, eta 102 ordezkarien artean Gipuzkoako senatariak. 1894.eko hauteskundeetan integristek irabazi zuten Soraluzen, eta Gipuzkoan ere[2].



    Senatu-hautaketa Gipuzkoan
    El Fuerista egunkariak Gipuzkoako senatu-hautaketan parte hartu zuten konpromisarioen egoera zehatza argitaratzen du, eta bakoitzaren filiazio politikoa justizia eta inpartzialtasun osoz finkatzen du, dagokion esku-hartzea zehaztuz:

    Hona hemen egoera:
    ...
    Soraluze 1 (integrista)
    ...
    Laburpena: integristak 36, karlistak 35, liberalak 26, errepublikar independentea 1, hautaketarik gabe 4. Guztira 102



    Partido Católico Nacionaleko herri batzarra (1906)

    1906.ean Soraluzeko herri batzarra honako hauek osatzen zuten[3], gehienak jeltzaleak bilakatu zirenak gerora:

    • Felipe Aguirregomezcorta (lehendakaria)
    • Pedro Sesma (diruzaina)
    • Venancio Iraeta (idazkaria)
    • Remigio Bolumburu (mahaikidea)
    • Anastasio Iñurrieta (mahaikidea)


    Soraluzeko mitin erraldoia (1915)

    Irailak 12an integristek egundoko mitina antolatu zuten Soraluzen: meza, pilota partida, dultzaineroak, euskal jaia, bazkaria eta mitina. Bazkarian bakarrik 250 lagun bildu ziren, soraluzetar eta kanpokoen artean[4].



    Ekitaldi integrista
    Soraluzeko mitina
    (telegrafoz)

    DONOSTIA, 12 (23,45). Animo eta gogo biziz eta jendetza handiz ospatu dira gaur Soraluzen gure alderdikide eta lagunek antolatutako ekitaldi ospetsuak, euskal hiribildu atsegin eta eder honetan integrismoaren bizitasunaren froga izan direnak. Donostiatik, Azkoititik, Tolosatik, Durangotik eta Oiartzundik batzorde ugari bertaratu dira, eta Soraluzek ezohiko itxura zuen, egun osoan zehar kaleetan nagusi izan den animazioagatik.
    Festa integristak ekitaldi erlijioso nagusi batekin hasi ziren, jende asko bildu zuena, eta Meza nagusi bat izan zen, orkestra oso batek abestua.
    Elizatik irtetean, gure lagunak Soraluzeko frontoi ederrera joan ziren, eta bertan pilota partida interesgarri bat ikusi zuten.
    Herria festa giroan egon da. Gaita jotzaileak, eskualdean hain ohikoak, kalez kale ibili ziren, beste herri batzuetatik etorritako gure alderdikide ugarik beteta, eta ondoren beraientzat antolatutako euskal jaialdira joan ziren, bertan Azkoitiako dantzari berezkoek parte hartu zutela.
    Euskal jaialdia eskualdeko ukitu oso atsegina izan da, eta emaitza bikaina izan du. oso Eguerdian, jaialdiaren ondoren, 250 lagunentzako oturuntza egin zen, bertan adiskidetasunik ederrena eta alaitasunik handiena nagusitu zirela.


    Mitina.
    Bazkariaren ondoren, gure lagunak iragarritako mitina ospatzeko prestatutako aretoan bildu ziren; arrakasta handia izan du, kontzeptu guztiengatik: entzule mordoa, hizlarien hitz-jarioa eta lortutako emaitzagatik.
    Ekitaldiari hasiera emateko, Echaide jaunak hitza erabili zuen. Euskaraz, bildutakoei agur egin zien esaldi inspiratuekin, eta eskerrak eman mitinera joan zirenei, haien emaitzak osasungarriak eta oparoak izango zirelakoan.
    Animu eta arnasa hitzak zuzendu zizkien soraluzetarrei, gure alderdiaren doktrinen mantentzeari eusteko eskatu zien, eta azkenean bere pertsona eskaini zien baldintzarik gabe ideal integristaren zabalkundearen alde lan egiteko.
    Txalo bero batek jarraitu zitzaien Echaide jaunaren azken esaldiei, oholtzan zeudenek atseginez zoriondu baizuten.
    Jarraian, Aguirre Gómez jaunak oso modu adierazgarrian hitz egin zuen.
    Gogo beroko paragrafoetan hiribilduaren apologia egin zuen, bere industria- eta lan-espirituari ereserki bat abestuz eta, euskaraz ere, eskerrak eman zizkien kanpotik etorritako alderdikideei, Soraluzera bisitan etorritakoei, ordu batzuetan bertan egon zirenen estimua merezi duen herri hain abegikor eta estimagarrira.
    Esan zuen programa integrista orain arte ez zela ondo ezagutzen, eta integrismoaren doktrinak ez ezagutzeagatik, herritarren artean ez dutela gehiago aurrera egin Aberria salba dezaketen printzipio bakartzat hartu eta defendatzen ditugun printzipio horiek; baina adierazi zuen konfiantza zuela orain, eta horrelako propaganda-ekintzen ondoren, lagun berriek armada suhar eta borrokalaria handituko zutela, etengabe hazten ari baita, eta gurekin borrokatzera eta eusten diogun borrokan parte hartzera etorriko baita (txalo handiak).
    Azkoitiako Cuende jauna zain egon zen Agirre jaunari zuzendutako txaloak noiz amaituko, tribunatik erretiratzen den bitartean, eta, isiltasuna egin ondoren, hitzaldi labur bat ematen du, euskaraz hori ere.
    Diskurtso hori inprobisazio ederra eta egokia izan zen, eta txalo zaparrada handiak jaso zituen.

    Azkenik, Echávarri jauna altxatu zen, eta txalo zaparrada bero batekin agurtu zuten, luze iraun zuena.
    Doktrina-hitzaldi bikain eta txit adierazgarria egiten du, jendetzak txalo zaparrada zaratatsuz behin baino gehiagotan eteten duena.
    Exordio ederra da, ondo esatearen eredua, kontzeptu zoriontsuengatik eta erabiltzen dituen irudi distiratsuengatik ederra.
    Gero, bere diskurtsoaren sakonean sartuz, Echávarri jaunak, hitz zorioneko eta esaldi zehatzez, integrismoari aurre egiteko oldartu diren sofisma guztiak suntsitu zituen.
    Integrismoaren aurka esaten zena jasotzen du bereziki, bideragarritasun eskasari dagokionez, eta Gobernu forma zehatzik ez izatea eta ez defendatzea leporatzen zaiona. Hori, hain zuzen ere, abantaila bat dela frogatuz, eta, gainera, integrismoak "edukiaren" garaipena, ideien garaipena besterik ez duela nahi frogatzen du, Gobernuaren zein eratan eta zein pertsonatan bildu behar diren bereziki interesatu gabe, funtsezkoa baita Aberriaren gobernuarentzat irrikatzen dituen printzipio salbatzaile horiek onartzea eta ezartzea.
    Bere tesia babesteko erreferentzia historikoak egiten zituen, arrazoibide zuzen eta miresgarriz osatuz.
    Amaitzeko, Espainiako Aberria salbatzeko beharrezkoa den premiaz eta sutsuki lan egiteko unea iritsi zela adierazi zuen.
    Entzuleek, zutik, Etxabarri jauna txalotu zuten.
    Mitina bukatu zen San Inazioren Ereserkia abestuz guztion artean.
    Soraluzeko herrian mitinak utzi zuen zirrara oso atsegina izan da.
    Gure lagunak oso pozik daude festen distiraz, eta gure hizlariak oso pozik daude lortutako arrakastaz.


    Azkoitiako jaia (1917)

    Maiatzak 31an hainbat herritako intregristak Azkoitian bildu ziren, bertako bandera bedeinkatzeko[5].


    Azkoitiako jai integristak <briBandera baten bedeinkapena

    ...bertan agertu ziren Donostia, Iruña, Legazpia, Soraluze, Azpeitia, Tolosa, Alegia, Gasteiz, Altzo, Ezlioga, Ataun, Arrasate, Durango, Andoain, Villabona eta beste herri askoren ordrzkaritzak.



    1922. urteko urrian, berriz, mitina izan zen Zumaian[6].


    EKINTZA INTEGRISTA
    Zumaiako mitina

    Ekitaldira Azpeitia, Azkoitia, Tolosa, Zarautz, Getaria, Soraluze, Aizarna, Donostia San Sebastián eta beste lekutako ordezkaritza handiak eturri ziren.


    Tradiciionalistas

    El Siglo futuro. 6/6/1932, PROPAGANDA TRADICIONALlSTA En Vergara se celebra un acto brillantisimo asistiendo 16.000 personas

    ... y poco más tarde, a las once... se celebró el acto de imponer las insignias de la Lealtad a don Antonio Pagoaga, y de bendecir la bandera del Círculo Tradicionalista de Placencia...


    (itzulpena bestean dago) El Siglo futuro. 25/05/1933 PROGRAMA DE LOS ACTOS QUE SE CELEBRAN EN PLACENCIA DE LAS ARMAS LOS DÍAS 27 Y 28 DE ESTE MES Programa de los actos que se celebrarán con motivo de la bendición de las banderas de «Las Margaritas» y grupo infantil, a la par que de homenaje a la Banda de música «San Ignacio” Día 27 de mayo, a las siete y media de la tarde, pasacalle por la Banda «San Ignacio». Día 28, a las .siete y media de la mañana, Misa de Comunión en la iglesia parroquial. A las nueve, pasacalle por la Banda «San Ignacio». A las once, solemne Misa mayor, cantándose la Eucarística de.Perosi, a cuatro voces mixtas, terminando con la bendición de las nuevas banderas de «Las Margaritas» y del Grupo infantil. A las doce, en la «Plaza Nueva» exhibición de bailes vascos por el grupo de hilanderas y espatadantzaris de Durango, y a continuación concierto por la Banda «San Ignacio». A la una banquete oficial. A las dos , llegada y recibimiento de la Banda del Círculo de Oñate. A las cuatro, mitin en el fronton municipal, en el que hará uso de la palabra don Agustín de Tellería, don Antonio de Paguaga, la señorita Carmen Villanueva, de la A. E. T. de Pamplona, don Jesús Elizalde y don Luis Hernando de Larramendi. A la terminación del mitin, romería vasca hasta el anochecer, alternando la Banda de Oñate con la Banda «San Ignacio» de Placencia.


    El Siglo futuro. 27/5/1933, Actos de propaganda La Comunion Tradicionalista ha organizado para el próximo domingo los siguientes actos de propaganda.

    PLACENCIA DE LAS ARMAS Hablará en un mitin don Hernando de Larramendi, .

    JUVENTUDES CARLISTAS: ¡ANIMO! ¡Que el gran día se aproxima! El día 3 del próximo nies es el señalado para la jira al Alto de Inchorta, donde habrá Misa, aurrescu y bailes amenizados por las bandas de chistularis y clarinetes. Contando con la asistencia de los pueblos de Oñate, Mondragón, Vergara, Placencia, Eibar, Ermúa y todo lo que abarca la línea de Bilbao a Elorrio. ¡Animo, y ese día.todos a Inchorta, a expansionarse! ¡Aurrera, carlistas!

    El Siglo futuro. 30/5/1934, zk.8.226, orrialdea 3.


    El Siglo futuro. 16/8/1935 SOLEMNE CELEBRACIÓN, EN ONATE, DE LAS BODAS DE PLATA DE LA ADORACIÓN NOCTURNA. A esta fiesta solemne y confortadora asisten comisiones y banderas de los pueblos siguientes: Vitoria, Portugalete, Arechavaleta, Vergara, Elgoibar, Amorebieta, Villafranca, Baracaldo, Cestona, Eibar, Zarauz, Begoña, Deusto, Antezana, Zumárraga, Villaro, Valmaseda, Ochandiano, Yurre, Mondragón, San Sebastián, Bilbao, Durango, Rentería, Tolosa, Santo Domingo de la Calzada, Ceanuri, Placencia, Guernica, Elorrio, Saldivar, Guecho, Ataun. Bérrlz, Irún, Azcoitia Zumaya, Azpeitia, Anzuola, Mungula,




    Erreferentziak

    1. El Pensamiento Navarro 1962/04/10.
    2. El Siglo futuro (1894/05/25).
    3. El Siglo futuro (1906/05/22).
    4. El Siglo futuro (1915/09/13).
    5. El Siglo futuro (1917/06/01).
    6. El siglo futuro (1922/10/22)