Eskribauak (eu)

Eskribauak

Eskribauak, herri funtzionarioak ziren, gaur eguneko notarioen antzekoak. Bi aldeen arteko itunak, salmentak, akordioak, betebeharrak... eskrituretan (= idazkiak) jasotzen zituzten, eta beraien sinadura egiaren ikurra zen. Inoiz udalaren erabakiak ere jasotzen zituzten, idazkaririk ez zenean.

Izena eskribaua edota erret eskribaua izaten zen, erregearen baimena edo izendapena behar zutelako. Honetaz gain, eskribau kopurua legez mugatua zuten herrietan zenbaki-eskribauak esaten zitzaien. Eskribau hauek herriko monopolioa zuten; hau da, kanpoko eskribauek ezin zuten herri hartan lanik egin. Alderantziz bai, erret eskribauek Gaztelako erresumako beste edozein herritan egin zezakeen bere lana... herri hartan zenbaki-eskribaurik ez bazen behintzat!

Soraluzeko eskribauak

Soraluzeren eskribauak egon ziren Ertarotik 1.848 urtean Notaritzaren berrantolaketa ezarri zen arte, eskribauak desagertuz. Dena dela, gordetzen den agiri zaharrena 1.509 urtekoa da, aurrekoak Eibarko bombardaketan (1.936-1.937) erre ziren eta.

Soraluzeko eskribau gehienak erret zenbaki-eskribauak izaten ziren (real y del número).

Gaur eguneko notarioen moduan, eskribau lana oso maila altukoa zen. Zerrenda aztertzerakoan abizen batzuk behin eta berriz agertzen dira (Irure, Iraola, Hernizketa, Larreategi...), herriko famili aberatsenak garai batean. Juan García de Uribarri merkatari arrasatear aberatsa ere Soraluzeko alkatea eta eskribaua izan zen.

Eskribauen zerrenda

Oharra: Egiaztatutako urte epeak agertzen dira. Baliteke aurretik edota ostean ere aritu izana.

Epea	Izena
1481-1499	Joan Lopes de Espilla/ Juan Lopes d’Espyla
1499-	Sancho García de Yrure
1505-1522	Martín Ibañez de Irure
15xx-1525	Anton Ibañez de Espilla
1509-1525	Andrés Ibáñez de Irure
1522-1541	Martín Martínez de Irure
1527-1554	Juan Gartzía de Uribarri
1537-1553	Juan Ibáñez de Irure
1541-15xx	Pedro Pérez de Arreguia
1542-1581	Francisco de Irure
1553-1580	Juan de Churruca
1573-1577	Juan de Arostegui
1580-1604	Martín de Irure
1559-1619	Martín de Iraola
15xx-15xx	Domingo de Loyola
1582-1609	Juan de Armendia
1590-1611	Lucas de Iraola
1597-1634	Pedro de Iraola
1629-1672	Juan de Hernizqueta
1639-1649	Ascensio de Mallagaray
1666-1683	Francisco de Hernizqueta
1676-1708	Domingo de Solagüen
1682-1722	Ignacio de Hernizqueta
1694-1700	José Antonio de Arbe
1738-1751	Juan Francisco de Gorbea Angulo
1744-1764	Agustín de Azcarate
1747-1755	José Ignacio de Ibarrolaburu
1764-1818	Manuel Antonio de Larreategui
1818-1826	Ramón de Larreategui
1827-1845	José de Aguirrebeña
1845-1850	Martín de Altolaguirre
1848-1862	Manuel de Arrate

Soraluzeko notarioa

1.848 urtean Notaritzaren berrantolaketa ezarri zen Espainian, eta poliki-poliki eskribauak desagertzen joan ziren.

Soraluzen kasuan, 1862 urtean Manuel de Arrate jaunak eskribaua izateari utzi zion, eta hurrengo urteetan (1863-1876) Soraluzeko notarioa izan zen. Legeak aldatuta, bigarren karlistada bukatu zenetik herriak ez du notariorik izan.

Gipuzkoako Protokoloen Artxibo Historikoa

Gaur egun, eskribau guzti hauen erregistroak Oñatin daude, Gipuzkoako Protokoloen Artxibo Historikoan.

Alde batetik eskribau bakoitzeko agiriak daude, baina bestetik 1768 urtetik aurrera hipoteka guztiak herrika bilduta daude. Soraluzeri dagokionez, hipoteka-kontularitzako hiru liburu daude: 1768-1805, 1805-1840 eta 1840-1845.

Agiri hauetako asko eta asko digitalizatuta daude.