Ondare txikia (eu)
Sarrera honetan herrian dauden hainbat gauza eta elementu biltzen dira, begi bistan beti, baina askotan ezikusiak.
Ondorioz, orain arte asko eta asko desagertu izan dira, inolako baliorik aitortzen ez zitzaielako.
Baina bere garrantzia badute, artistikoa ezbada etnografikoa: sasoi bateko aztarnak dira, gure aurrekoen bizimodua adierazten digutena, iraganeko lekukoak dira.
Ateak
- Gehiago jakiteko, sakatu hemen.
.jpg)
Balkoiak
- Gehiago jakiteko, sakatu hemen.
Etxeek, eraikinek, hutsuneak izaten dituzte hormetan, oinarrizko bi funtzioekin:
Leihoek hiru funtzio dute: barrukoa argitu, barruko gelak egurastu eta etxe barrukoek kanpokoa ikustea. Praktikotasunak eta ekonomiak txikiak izatea eskatzen duenez, leihoen tamainak etxe jabeen maila ekonomikoa erakusten zuten. Eta balkoiak leihoen lau funtzioak hobeto betetzen zituzten, batez ere laugarrena.
Horretarako hiru ezaugarri dute: atearen tamaina, plataforma (gabekoak, txikiak, handiak) eta eskudelak edo barandilak (burnizkoak edo egurrezkoak).
Txingak
- Gehiago jakiteko, sakatu hemen.
Soraluzen, astoak edota abereak lotzeko erabiltzen ziren uztaiei txingak (txingiak) esaten zaie. Garai bateko "ibilgailuak aparkatzeko" erabiltzen zirenez, alde zaharreko etxe gehienek berea zuten. Eta eraikin batzuk, trafiko handikoak, bat baino gehiago: biltegiak, alondegia…
Gaur egunean ez da txingarik geratzen kalean, baina bai haien arrasto ugari, hormaren kontra etengabe joz harrian lagata. Arrasto honen gain, askotan txinga hormari lotzeko ultzearen punta ere paretan sartuta geratu izan da.
Harakin kakoak
- Gehiago jakiteko, sakatu hemen.
Harakin kakoak harategien etxaurretan zeuden burnizko kakoak, txerri hil berriak bertatik zintzilikatzeko eta txerrikiak salgai zirela erakusteko.
Harategian txerria hiltzen zenean, zabaldu eta husten zen. Ondo garbitu ostean, enbor luzea sartzen zitzaion buru azpitik. Enbor honek bi metroetakoa edo luzeago izaten zen, txerria airean geratzeko; eta beti harakin kakoaren altura baino luzeagoak.
Behin txerria enborretik zintzilik zela, enborra kakoan lotzen zen, eta beste punta lurrean finkatzen zen. Txerria airean geratzen zen, zabal zabalik, hormara begira.