«1765.eko izurritea (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

00:03, 19 urtarrila 2022(e)ko berrikuspena

Bi urteko heriotzak

1765.eko lehen hilabeteak

Aurreko urtetako gari uztak oso eskasak izan ziren, bai Euskal Herrian zein Gaztelan. 1765. urtean Carlos III.ak gari merkatua liberalizatu zuen, eta prezioak asko igo zuten, gosea eraginez.

Soraluzen, aurreko urteak normalak izan ziren osasun aldetik: 1760 (29 hildako), 1761 (42), 1762 (41), 1763 (29) eta 1764 (33). Eta lehen zortzi hilabeteetan ere 21 hildako errejistratu ziren, nahikoa normala.

San Roke Txiki irudia

Hasiera

Irailean izurritea heldu zen Soraluzera. Jende asko gaixotu zen, eta hilabete honetan bost hildako izan ziren, 4 ume eta heldu bat.

Soraluzetarrak, kezkatuta, San Roke Txiki ekartzea erabaki zuten, irailak 29an, betiko moduan bederatziurrena egiteko:

Eliz-batzarrari baimena eskatu eta horrek eman ondoren, hiri honetako gaixotasun gaiztoekin bukatzeko, hainbeste jende hiltzen dutenak, Gurutze Santuko ermitatik San Roke jauna ekartzea erabaki da, gaixotasunen abokatua baita, eta bera parrokiako elizan daukagunean bederatziurrena egingo zaio, gaixotasun horiekin bukatzeko.

Bi urteko heriotzak

Hilabete gogorrenak

Baina txarrena oraindik ez zen heldu. Hurrengo bi hilabetetan izurriteak gogor jo zuen Soraluze, 101 hildako eraginez. Mutil eta gizonen artean 62 izan ziren hildakoak; neska eta emakumeak, berriz, 39.

Abenduan, berriz, hildakoen kopurua asko apaldu zen, 14 besterik ez. Eta hurrengo urterako izurritea desagertua zen herritik.

Azterketa

Ez da ezagutzen zerk eragin zuen izurritea, baztangarena zen (1598.eko izurritearen moduan) edo beste motakoa. Dena dela, Soraluzen izen den hilgarriena izan zen.

Hildakoen arabera, mutil eta gizonak gehiago jotzen zituen (74 hildako) neska eta emakumeak baino (44).

Zerena ez dakigu. Soraluzen jo egin duen gogorrena, dudarik gabe.

Eragina

Izurritearen eraginez, 1765 izan zen hildako gehien errejistratu zen urtea (138). Urruti geratzen dira 1795 (97 hildako), 1809 (99) eta 1864 (69).

Ramiro Larrañagaren arabera^[1], 1766.ean Soraluzek 1.356 biztanle zituen. Beraz, aurreko urtean izurriteak biztanleriaren hamarrena hil zuen.

Heriotzek eragin ekonomiko handiak izango zituzten eta, agian honengatik, hurrengo urtean soraluzetar asko Elgoibarretik zetozen matxinoei batu zitzaien.

Erreferentziak

Datuen Excela ekartzeko Biltegi digitalera joan.

↑ Soraluze. Monografía histórica. Ramiro Larrañaga (Soraluzeko Udala 1993).

[1] Soraluze. Monografía histórica. Ramiro Larrañaga (Soraluzeko Udala 1993).

[1]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
+[[Fitxategi: 1765eko_izurritea._Bi_urteko_heriotzak.png | thumb | right | 400px | Bi urteko heriotzak]]
+==1765.eko lehen hilabeteak==
+Aurreko urtetako gari uztak oso eskasak izan ziren, bai Euskal Herrian zein Gaztelan. 1765. urtean Carlos III.ak gari merkatua liberalizatu zuen, eta prezioak asko igo zuten, gosea eraginez.
-==1765.Aurrekariak==
+Soraluzen, aurreko urteak normalak izan ziren osasun aldetik: 1760 (29 hildako), 1761	(42), 1762 (41), 1763 (29) eta 1764 (33). Eta lehen zortzi hilabeteetan ere 21 hildako errejistratu ziren, nahikoa normala.
-Garia eta Carlos III.
-Aurreko urteetako heriotzak, esan zenbatekoak.
-Lehen bederatzi hilabeteak normalak
+[[Fitxategi: San_Roque_ermita._San_Roque_txiki._Arantza_Cuesta_Ezeiza.jpg | thumb | 200px | left  | San Roke Txiki irudia]]
 ==Hasiera==
-. urteko udazken hasieran beste izurritea zabaltzen hasi zen.
+Irailean izurritea heldu zen Soraluzera. Jende asko gaixotu zen, eta hilabete honetan bost hildako izan ziren, 4 ume eta heldu bat.
 Soraluzetarrak, kezkatuta, [[San Roke Txiki irudia (eu)|San Roke Txiki]] ekartzea erabaki zuten, irailak 29an, betiko moduan bederatziurrena egiteko:
@@ 15. lerroa: / 15. lerroa: @@
 ::''Eliz-batzarrari baimena eskatu eta horrek eman ondoren, hiri honetako gaixotasun gaiztoekin bukatzeko, hainbeste jende hiltzen dutenak, Gurutze Santuko ermitatik San Roke jauna ekartzea erabaki da, gaixotasunen abokatua baita, eta bera parrokiako elizan daukagunean bederatziurrena egingo zaio, gaixotasun horiekin bukatzeko.''
+[[Fitxategi: 1765eko_izurritea._Heriotzak_hileko.png | thumb | right | 400px | Bi urteko heriotzak]]
 ==Hilabete gogorrenak==
+Baina txarrena oraindik ez zen heldu. Hurrengo bi hilabetetan izurriteak gogor jo zuen Soraluze, 101 hildako eraginez. Mutil eta gizonen artean 62 izan ziren hildakoak; neska eta emakumeak, berriz, 39.
-Izurritea==
+Abenduan, berriz, hildakoen kopurua asko apaldu zen, 14 besterik ez. Eta hurrengo urterako izurritea desagertua zen herritik.
-Urrian hasi, eta abenduarako nahikoa apaldu zen. Urte gogorrean, 138 hildako (esan bigarrena eta hirugarrena).
-Hurrengo urtea normal normal (esan zenbat hildako).
-Zerena ez dakigu. Soraluzen jo egin duen gogorrena, dudarik gabe.
 ==Azterketa==
-Bi hilabete t'erdi iraun zuen.
+Ez da ezagutzen zerk eragin zuen izurritea, baztangarena zen ([[1598.eko izurritea (eu)|1598.eko izurritearen]] moduan) edo beste motakoa. Dena dela, Soraluzen izen den hilgarriena izan zen.
-Gizonak andrak baino gehiago, esan zenbakiak.
+Hildakoen arabera, mutil eta gizonak gehiago jotzen zituen (74 hildako) neska eta emakumeak baino (44).
+Zerena ez dakigu. Soraluzen jo egin duen gogorrena, dudarik gabe.
-[[Fitxategi: San_Roque_ermita._San_Roque_txiki._Arantza_Cuesta_Ezeiza.jpg | thumb | 300px | left  | San Roke Txiki irudia]]
-[[Fitxategi: San_Roque_ermita._San_Sebastian._Arantza_Cuesta_Ezeiza.jpg   | thumb | 300px | right | San Sebastian irudia]]
 ==Eragina==
+Izurritearen eraginez, 1765 izan zen hildako gehien errejistratu zen urtea (138). Urruti geratzen dira 1795 (97 hildako), 1809 (99) eta 1864 (69).
+Ramiro Larrañagaren arabera<ref>[[Soraluze. Monografía histórica (eu) | Soraluze. Monografía histórica]]. Ramiro Larrañaga (Soraluzeko Udala 1993).</ref>, 1766.ean Soraluzek 1.356 biztanle zituen. Beraz, aurreko urtean izurriteak biztanleriaren hamarrena hil zuen.
+Heriotzek eragin ekonomiko handiak izango zituzten eta, agian honengatik, hurrengo urtean soraluzetar asko Elgoibarretik zetozen [[1766.ko matxinada (eu)|matxinoei]] batu zitzaien.