«Sagar-erreka (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

21:34, 17 iraila 2019(e)ko berrikuspena

Sagar-erreka / Olakorta
Nagusia	Deba ibaia
Luzeera	1.300 m
Aldapa	% 5koa (160 m > 95 m)
Eskumako adarrak	Sasibaltz Ganbela
Ezkerreko adarrak	Aierdi
Bailara	Irure

Irudiak

(handitzeko, sakatu gainean)

Kokapena

(Ibai edo erreka baten izena ezagutzeko, gainean sakatu)

Mapa kargatzen...

Kontuak

Gehiago jakiteko, sakatu hemen

Erreka honek laupabost kilometro ditu, eta Bergara udalerritik dator. Azken bi kilometroatan Soraluzeko lurretan sartzen da, bi izen hartzen dituela zatiaren arabera:

goian Olakorta, Bergarako mugatik Sagar-errekako ur jauziraino. 690 metro luze, eta % 6ko aldapa (205 m > 160 m). Eskumatik Sasibaltz erreka bilzen zaio.
Ur jauzitik aurrera Sagar-erreka edo Sagarraga erreka. 1.300 metro luze, eta % 5ko aldapa (160 m > 95 m). Ur jauziaren azpian Ganbela eta Aierdi erreka biltzen zaizkio, biak ur jauziak dituztela. Bada esaten duena izena errekara eroritako sagar ugariek eman ziotena, ibaiak Debaraino eramaten zituena eta bertan sagardoa egiten zutela.

Ur jauziak kenduta, erreka honek ez du aldapa handirik (% 5koa). Deba ibaiaren adarretatik emari gehien duena da.

Erreka honen ertzetan industri jarduera ugari izan da. Oleaz gain, Soraluzeko armagintza Sagar-errekan hasi zen XV mendetik aurrera:Mutxaneko ola, Barrena, Galtzaidukua, Errotabarri, Igarate... eta Olakorta izen bera, gerora ogi errotak bihurtu zirenak. XX mende hasieran Irurak-Bat zentrala) eta Sagar-errekako uren eruatea eta, azkenik, bertako industrialdeetako (Sagar-erreka eta Sagarraga) enpresak.

Errekaren paraleloan gurdi-bidea zihoan, Ibarrola (Basalgo auzoa, Bergara) eta Azurtzatik (Eibar) Elgerataino. 1956 urtean Azurtzarainoko zatia errepidea bihurtu zuten, eta handik porlanezko pistaz Elgetako errepidera^[1] heldu daiteke.

Behin errepidea eginda, ingurua asko aldatu zuten: hiltegi berria, zabortegia, etxebizitzak, lantegiak... horretarako burdinola izandako baserri gehienak bota zituztela (Sagarraga, Barrena, Errota-barri eta Banekua).

1975 urtean, Olakortako zatian, Eibarrera urak eruateko presa berria egin zuten. Eta Soraluzeko saihesbideko lanek, 1985 urtean bukatuta, Igarate ingurua desitxuratu zuten zeharo (zuzendariaren etxea bota, Sagar-erreka bera desbideratu eta lur azpiko pasabidea).

Azken urteraoak dira Urkulutik datorren ur-tutuaren errepide azpian lurperarzea (2008 urtea) eta Eibar-Gasteiz autobideko Sagar-errekako zubiak eraikitzerakoan erreka alboetan utzitako hondakinak.

Afortunadamente, quedan algunos restos que han subsistido gracias a su inaccesibilidad y por estar camuflados por la vegetación. De entre ellos los de mayor entidad son los de Mutxaneko Etxe Zarra, como llaman los lugareños a las ruinas de la antigua forja situada unos metros más abajo que la confluencia del afluente Aierdi y que hoy están semi engullidas por la “selva”. Es un conjunto de tres edificios y, al menos, otras tantas presas situadas al borde del Sagar, que bien pudiera tener su origen en el siglo XVI y sobre el que, al parecer, no se ha realizado ningún estudio. Zubitxo, en la confluencia del Sasibeltz, es otro yacimiento con restos de un puente y una edificación.

Gakinontzekoa, galduta.

Erreferentziak

↑ GI-2639. Kanpazarretik Eibarra Elgetan zehar.

[1] GI-2639. Kanpazarretik Eibarra Elgetan zehar.

[1]

@@ 139. lerroa: / 139. lerroa: @@
 Ur jauziak kenduta, erreka honek ez du aldapa handirik (% 5koa). Deba ibaiaren adarretatik emari gehien duena da.
-Erreka honen ertzetan industri jarduera ugari izan da. Oleaz gain, Soraluzeko armagintza Sagar-errekan hasi zen XV mendetik aurrera:[[Mutxaneko etxe zarra (eu)|Mutxaneko ola]], [[Barrena baserria (eu)|Barrena]], [[Galtzaidukua baserria (eu)|Galtzaidukua]], [[Errotabarri baserria (eu)|Errotabarri]], [[Igarate baserria (eu)|Igarate]]... eta Olakorta izen bera, gerora ogi errotak bihurtu zirenak. XX mende hasieran [[Irurak-Bat zentrala (eu)|Irurak-Bat zentrala]]) eta, azkenik, bertako industrialdeetako ([[Sagar-erreka industrialdea (eu)|Sagar-erreka]] eta [[Sagarraga industrialdea (eu)|Sagarraga]]) enpresak.
+Erreka honen ertzetan industri jarduera ugari izan da. Oleaz gain, Soraluzeko armagintza Sagar-errekan hasi zen XV mendetik aurrera:[[Mutxaneko etxe zarra (eu)|Mutxaneko ola]], [[Barrena baserria (eu)|Barrena]], [[Galtzaidukua baserria (eu)|Galtzaidukua]], [[Errotabarri baserria (eu)|Errotabarri]], [[Igarate baserria (eu)|Igarate]]... eta Olakorta izen bera, gerora ogi errotak bihurtu zirenak. XX mende hasieran [[Irurak-Bat zentrala (eu)|Irurak-Bat zentrala]]) eta [[Sagar-errekako uren eruatea (eu)|Sagar-errekako uren eruatea]] eta, azkenik, bertako industrialdeetako ([[Sagar-erreka industrialdea (eu)|Sagar-erreka]] eta [[Sagarraga industrialdea (eu)|Sagarraga]]) enpresak.
 Errekaren paraleloan gurdi-bidea zihoan, Ibarrola (Basalgo auzoa, Bergara) eta Azurtzatik (Eibar) Elgerataino. 1956 urtean Azurtzarainoko zatia errepidea bihurtu zuten, eta handik porlanezko pistaz Elgetako errepidera<ref>GI-2639. Kanpazarretik Eibarra Elgetan zehar.</ref> heldu daiteke.
+Behin errepidea eginda, ingurua asko aldatu zuten: hiltegi berria, zabortegia, etxebizitzak, lantegiak... horretarako burdinola izandako baserri gehienak bota zituztela (Sagarraga, Barrena, Errota-barri eta Banekua).
-La pérdida de los restos históricos, sin que fueran previamente registrados en fotos o planos, comenzó seguramente en 1956, cuando fue construida la carretera a Azurtza sobre el camino carretil.
+urtean, Olakortako zatian, Eibarrera urak eruateko presa berria egin zuten. Eta Soraluzeko saihesbideko lanek, 1985 urtean bukatuta, Igarate ingurua desitxuratu zuten zeharo (zuzendariaren etxea bota, Sagar-erreka bera desbideratu eta lur azpiko pasabidea).
+Azken urteraoak dira Urkulutik datorren ur-tutuaren errepide azpian lurperarzea (2008 urtea) eta Eibar-Gasteiz autobideko Sagar-errekako zubiak eraikitzerakoan erreka alboetan utzitako hondakinak.
-Honetaz gain herriko zabortegia eta hiltegi berria Sagar-errekan egon ziren. Eta Olakortako zatian Eibarrera urak eruateko bi presa, zaharra eta berria.
-Después fueron demolidos gradualmente varios caseríos, con sus respectivas presas (Sagarraga, Barrena, Errota-berri y Bane-
-kua), para permitir la construcción de bloques de viviendas y pabellones industriales.
-Las obras de la variante de Placencia, terminadas en 1985, hicieron que la zona de Igarate, desembocadura del Sagar en el Deba, quedara completamente desfigurada con la demolición de la casa de Igarate y con el desvío y soterramiento del cauce del Sagar.
-Hacia 2008 otra actuación en la carretera, para la instalación de la tubería proveniente de Urkulu, afectó al margen izquierdo.
-Y, por último, la construcción del viaducto para la autopista AP-1, con sus taludes y pistas, cuyos escombros fueron depositados
-parcialmente en los márgenes del arroyo en su curso medio.
 Afortunadamente, quedan algunos restos que han subsistido gracias a su inaccesibilidad y por estar camuflados por la vegetación. De entre ellos los de mayor entidad son los de Mutxaneko Etxe Zarra, como llaman los lugareños a las ruinas de la antigua forja situada unos metros más abajo que la confluencia del afluente Aierdi y que hoy están semi engullidas por la “selva”. Es un conjunto de tres edificios y, al menos, otras tantas presas situadas al borde del Sagar, que bien pudiera tener su origen en el siglo XVI y sobre