Soroetako mugen teknika (eu)

Soroetako mugak eraikitzeko teknika

Ezagutza eta teknika ona beharrezkoak ziren mugetako hormagintzan aritzeko; beharrezkoak ziren ezagutza maila handia eta teknikaren menperatzea.

Harriak masarik gabe jasotzen ziren, eta langilerik trebeenak aukeratzen zituzten horretarako. Auzo lanean eraikitzen ziren, beste lan askorekin batera: uzta jasotzea, bideak egitea eta garbitzea…

Harrizko hormaren oinarriak garrantzi handia zuen, eta harri egokiak aukeratzea funtsezkoa zen.

Lehenengo, zanga bat egiten zen malda zeharkatzen, arbelaraino, eta jasotako lurra pilatzen zuten, gero, hutsunea bete ahal izateko.

Behin arbela agerian, harriak jartzeari ekiten zioten: harri ilara bat, lurra, beste harri ilara, lurra, eta horrela, horma jaso arte. Jaso ahala, beraz, lurraz betetzen joaten ziren, hormari eusteko eta indartzeko.

Denborarekin (urtebete edo bi) horma gogortu egiten da, landaretza eta horren sustraien laguntzaz. Hormetako lur hori eusteko landarerik onena almitza da, harri artean hazten dena.

Mugen pilaketak mugartea osatzen du, eta tamainu desberdinetakoak dira: mugarte ederra, mugarte estua, mugarte txikia…

Mugak mantentzea

Mugetako lurrak , berriz, mantentze lana eskatzen du, eta jaso egin behar da. Izan ere, mugaondoko lurrak beherako joera dauka, eta zati horretako lur geruza mehetzen doa. Hori konpondu ezean, lur zati hori pobretuz doa eta uzta txikiagoa jasotzen da, probetxu urriagoa, beraz .

Mugabarrena, berriz, goitik eroritako lurraz joaten da betetzen, eta horregatik, horko lurra batu eta gora eraman behar da. Oso garrantzitsua da mugabarrena garbia mantentzea.

Horregatik, urtean behin, lurra jasotzera joateko deia egiten zen, auzolanean hori ere, soro barrenetik lurra hartu eta muga gainera jaso. Lursail txikiak direnez, ondo aprobetxatu beharra dago, ahalik eta etekin handiena ateratzeko.

Hasieran lurra jasotzea bizkarka egiten zen, emakumeak eta gizonak behetik gora kokatzen ziren mugartean zehar eta zestuak pasatzen joaten ziren, bakoitzak zati bat gora eginda.

Geroago, idiak eta gurdi-kaxa eta kabrestantea erabiliz egiten zen lurra jasotzeko lana, mugako horman kokatutako txirrika (polea) baten bitartez; idiak behera, lur-zama gora, eta alderantziz.

Gaur egun, ordea, ia ez da mantentze lanik egiten, lursailak ez dira erabiltzen eta; ganadua dabil gainetik eta apurtu egiten dira. Orain ez da horma jasotzeko eta konpontzeko lanik hartzen. Gaur egun ez dira zaintzen .