«Sagar-erreka (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

    Sorapediatik
    No edit summary
    No edit summary
     
    (2 erabiltzailek tartean egindako 10 berrikusketa ez dira erakusten)
    9. lerroa: 9. lerroa:
    }}  
    }}  


    ==Irudiak==
    [[Fitxategi: Sagar-erreka._Ikuspegi_orokorra_(Juan_Carlos_Astiazarán_2020).jpg | thumb | 500px | center | Ikuspegi orokorra (J.C. Astiazarán 2020)]]
    ''(handitzeko, sakatu gainean)''
    <gallery>
      Argazkirik_ez.jpg
    </gallery>




    131. lerroa: 127. lerroa:


    ==Kontuak==
    ==Kontuak==
    Erreka honek hiru izen hartzen ditu, zatiaren arabera:
    ::<small>Gehiago jakiteko, sakatu [[Sagar-errekako ibilbidea (eu)| hemen]]</small>
    * goian Lisiba. 715 metro luze, eta % 34ko aldapa (670 m > 430 m). Lisiba errekaren bukaeran Errekabaltza eta Aitzurkilla bilten zaizkio, elkarrekin Ozuma erreka egiteko.
    * erdi aldean Ozuma. 1.220 metro luze, eta % 13ko aldapa (430 m > 270 m). Ozuma errekaren bukaeran Leizeaga biltzen zaio, Orroaga erreka egiteko.
    * beheko partean Orroaga. 940 metro luze, eta % 18ko aldapa (270 m > 105 m).


    Goiko partea kenduta, ez du aldapa handirik, batez ere Ozuma tartean (% 13koa).
    Bailara honen aintzinako izena Otaola omen zen.


    [[Sagar-erreka (eu)|Sagar-errekaren]] ostean, [[Deba ibaia (eu)|Deba ibaiaren]] bigarren adar luzeena da; baina Soraluze udalerri barruan dago osorik.
    Erreka honek laupabost kilometro ditu, eta Bergara udalerritik dator. Azken bi kilometroatan Soraluzeko lurretan sartzen da, bi izen hartzen dituela zatiaren arabera:
    * goian Olakorta, Bergarako mugatik Sagar-errekako ur jauziraino. 690 metro luze, eta % 6ko aldapa (205 m > 160 m). Eskumatik [[Sasibaltz erreka (eu)|Sasibaltz]] erreka bilzen zaio.
    * Ur jauzitik aurrera Sagar-erreka edo Sagarraga erreka. 1.300 metro luze, eta % 5ko aldapa (160 m > 95 m). Ur jauziaren azpian [[Ganbela erreka (eu)|Ganbela]] eta [[Aierdi erreka (eu)|Aierdi]] erreka biltzen zaizkio, biak ur jauziak dituztela. Bada esaten duena izena errekara eroritako sagar ugariek eman ziotena, ibaiak Debaraino eramaten zituena eta bertan sagardoa egiten zutela.  


    [[Txurruka bailara (eu)|Txurruka]] eta [[San Andres bailara (eu)|San Andres]] bailaren muga egiten du.
    Ur jauziak kenduta, erreka honek ez du aldapa handirik (% 5koa). Deba ibaiaren adarretatik emari gehien duena da.


    Aintzinean erreka honen urek hainbat ola eta errota mugiarazi zuten: [[Agarrebolu baserria (eu)|Agarrebolu]], ''Beko errota'' eta [[Txitxirriketa ola (eu)|Txitxirriketa]] Orroaga tartean, eta [[Osuma errota (eu)|Osuma errota]] gorago, Ozuma tartean.
    Erreka honen ertzetan industri jarduera ugari izan da. Oleaz gain, Soraluzeko armagintza Sagar-errekan hasi zen XV mendetik aurrera:[[Mutxaneko etxe zarra (eu)|Mutxaneko ola]], [[Barrena baserria (eu)|Barrena]], [[Galtzaidukua baserria (eu)|Galtzaidukua]], [[Errotabarri baserria (eu)|Errotabarri]], [[Igarate baserria (eu)|Igarate]]... eta Olakorta izen bera, gerora ogi errotak bihurtu zirenak. XX mende hasieran [[Irurak-Bat zentrala (eu)|Irurak-Bat zentrala]]) eta [[Sagar-errekako uren eruatea (eu)|Sagar-errekako uren eruatea]] eta, azkenik, bertako industrialdeetako ([[Sagar-erreka industrialdea (eu)|Sagar-erreka]] eta [[Sagarraga industrialdea (eu)|Sagarraga]]) enpresak.
     
    Errekaren paraleloan gurdi-bidea zihoan, Ibarrola (Basalgo auzoa, Bergara) eta Azurtzatik (Eibar) Elgerataino. 1956 urtean Azurtzarainoko zatia errepidea bihurtu zuten, eta handik porlanezko pistaz Elgetako errepidera<ref>GI-2639. Kanpazarretik Eibarra Elgetan zehar.</ref> heldu daiteke.
     
    Behin errepidea eginda, ingurua asko aldatu zuten: hiltegi berria, zabortegia, etxebizitzak, lantegiak... horretarako burdinola izandako baserri gehienak bota zituztela (Sagarraga, Barrena, Errota-barri eta Banekua).
     
    {| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left"
    |-
    | <youtube right width="800"> 5eN4TlUV3UE </youtube>
    |-
    | Harago joan gabe: Sagar-erreka. Juan Antonio Palacios (2020)
    |}
     
    1975 urtean, Olakortako zatian, Eibarrera urak eruateko presa berria egin zuten. Eta Soraluzeko saihesbideko lanek, 1985 urtean bukatuta, Igarate ingurua desitxuratu zuten zeharo (zuzendariaren etxea bota, Sagar-erreka bera desbideratu eta lur azpiko pasabidea).
     
    Azken urteraoak dira Urkulutik datorren ur-tutuaren errepide azpian lurperarzea (2008 urtea) eta Eibar-Gasteiz autobideko Sagar-errekako zubiak eraikitzerakoan erreka alboetan utzitako hondakinak.
     
    Zorionez, oraindik aspaldiko aztarna batzuk geratzen dira. [[Mutxaneko etxe zarra (eu)|Mutxaneko etxe zarran]] hiru eraikin eta beste honenbeste presa ikus daitezke, eta Zubitxon eraikina eta zubi baten ondarrak. Gakinontzekoa, galduta dago.  





    Hauxe da oraingo bertsioa, 19:26, 13 otsaila 2022 data duena

    Sagar-erreka / Olakorta
    Nagusia Deba ibaia
    Luzeera 1.300 m
    Aldapa % 5koa (160 m > 95 m)
    Eskumako adarrak Sasibaltz
    Ganbela
    Ezkerreko adarrak Aierdi
    Bailara Irure


    Ikuspegi orokorra (J.C. Astiazarán 2020)


    Kokapena

    (Ibai edo erreka baten izena ezagutzeko, gainean sakatu)

    Mapa kargatzen...


    Kontuak

    Gehiago jakiteko, sakatu hemen

    Bailara honen aintzinako izena Otaola omen zen.

    Erreka honek laupabost kilometro ditu, eta Bergara udalerritik dator. Azken bi kilometroatan Soraluzeko lurretan sartzen da, bi izen hartzen dituela zatiaren arabera:

    • goian Olakorta, Bergarako mugatik Sagar-errekako ur jauziraino. 690 metro luze, eta % 6ko aldapa (205 m > 160 m). Eskumatik Sasibaltz erreka bilzen zaio.
    • Ur jauzitik aurrera Sagar-erreka edo Sagarraga erreka. 1.300 metro luze, eta % 5ko aldapa (160 m > 95 m). Ur jauziaren azpian Ganbela eta Aierdi erreka biltzen zaizkio, biak ur jauziak dituztela. Bada esaten duena izena errekara eroritako sagar ugariek eman ziotena, ibaiak Debaraino eramaten zituena eta bertan sagardoa egiten zutela.

    Ur jauziak kenduta, erreka honek ez du aldapa handirik (% 5koa). Deba ibaiaren adarretatik emari gehien duena da.

    Erreka honen ertzetan industri jarduera ugari izan da. Oleaz gain, Soraluzeko armagintza Sagar-errekan hasi zen XV mendetik aurrera:Mutxaneko ola, Barrena, Galtzaidukua, Errotabarri, Igarate... eta Olakorta izen bera, gerora ogi errotak bihurtu zirenak. XX mende hasieran Irurak-Bat zentrala) eta Sagar-errekako uren eruatea eta, azkenik, bertako industrialdeetako (Sagar-erreka eta Sagarraga) enpresak.

    Errekaren paraleloan gurdi-bidea zihoan, Ibarrola (Basalgo auzoa, Bergara) eta Azurtzatik (Eibar) Elgerataino. 1956 urtean Azurtzarainoko zatia errepidea bihurtu zuten, eta handik porlanezko pistaz Elgetako errepidera[1] heldu daiteke.

    Behin errepidea eginda, ingurua asko aldatu zuten: hiltegi berria, zabortegia, etxebizitzak, lantegiak... horretarako burdinola izandako baserri gehienak bota zituztela (Sagarraga, Barrena, Errota-barri eta Banekua).

    Harago joan gabe: Sagar-erreka. Juan Antonio Palacios (2020)

    1975 urtean, Olakortako zatian, Eibarrera urak eruateko presa berria egin zuten. Eta Soraluzeko saihesbideko lanek, 1985 urtean bukatuta, Igarate ingurua desitxuratu zuten zeharo (zuzendariaren etxea bota, Sagar-erreka bera desbideratu eta lur azpiko pasabidea).

    Azken urteraoak dira Urkulutik datorren ur-tutuaren errepide azpian lurperarzea (2008 urtea) eta Eibar-Gasteiz autobideko Sagar-errekako zubiak eraikitzerakoan erreka alboetan utzitako hondakinak.

    Zorionez, oraindik aspaldiko aztarna batzuk geratzen dira. Mutxaneko etxe zarran hiru eraikin eta beste honenbeste presa ikus daitezke, eta Zubitxon eraikina eta zubi baten ondarrak. Gakinontzekoa, galduta dago.


    Erreferentziak

    1. GI-2639. Kanpazarretik Eibarra Elgetan zehar.