«Ambrosio Maria de Aldasoro (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

Hauxe da oraingo bertsioa, 00:00, 7 martxoa 2023 data duena

Ambrosio María de Aldasoro y Lasalde

Jaio	Soraluze, 1784
Hil	Soraluze, 1858
Profila	Merkataria, politikaria

Ameriketako urteak

Juan Bautista de Aldasoro Unamuno Aldasoro baserriko jauna zen, diruduna. 1778 urtean herriko alkatea izan zen.

Urte bat lehenago, 1877ko azaroak 1an, Catalina Josefa de Lasalde Maiztegi soraluzetarrarekin ezkondu zen, eta azken honen etxean, Lasaldenekoan^[1], jarri ziren bizitzen.

Bederatzi seme alaba izan zituzten. Zaharrena Josef Bernardo izen. Eta seigarrena, berriz, Ambrosio Maria, 1784ko abenduko 12an jaio zela.

Maiorazgoa ez zenez, aitak Ameriketara bidali zuen, Mexikora (Monterrey), Domingo de Aldasoro osabarengana. Domingo hau aitaren anaia zen, eta Juan Bautista de Aldasoro y Arizaga aitaitaren semea, Mexiko Hirira joan zena eta merkataritzan aberastutakoa.

Antonio Mariak ere dirutza egin zuen bertan, eta Fernando de Uribe alkatearen alaba zen Teresa de Uribekin ezkondu zen. Monterreyn zeudela bi seme izan zituzten, Juan (1817) eta Jose Ramon (1820).

1823 baino lehen Soraluzera itzuli ziren, diru asko eginda. Soraluzeko orduko parrokoa Ramon Francisco de Aldasoro zen, Ambrosio Mariaren anaia^[2].

Herri lanak eta laguntzak

Euskal Herrira itzuli zenean, Ameriketatik ekarritako ondasunak etxeetan eta baserrietan inbertitu zituen; esateko, Eibarko Arrajola baserria^[3]. Jabea izanik, millarista zen eta, beraz, herriko kontuetan parte hartzeko eskubidea zuen. Askotan zinegotzia izan zen, eta 1827 urtean alkate izendatu zuten.

Plaza Barria eta Plaza Barriko iturria bultzatu zituen. 1830an iturburua aztertzera joan zen batzordean hartu zuen parte, 1831 gainontzeko zinegotziak konbentzitu zituen lanak hasteko, 1831 bertan lanak gainbegiratu zituen bertatik bertara eta, dirua falta zenean, aurreratu zion Udalari lanak ez gelditzearren.

Honetaz gain frontoia eta Labaderoa ere egiteko dirua aurreratu zuen.

1834 ekainak 30an ufalak zubi nagusiko arku handia apurtu zuenean, berau berreraikitzeko dirua aurreratu zuen. Gogoratu behar da garai hartan lehen karlistada (1833-1839) hasi berria zela, eta herria gainjota zegoela.

Handik gutxira Rodil jeneral liberalak Soraluzeri 200.000 erreal kuartoko^[4] isuna jarri zion, eta hiru soraluzetar bahitu zituen isuna ordaindu arte. Orduan ere Ramon Maria de Aldasorok 100.000 erreal kuarto jarri zituen.

Irudiak

(Handitzeko sakatu)

Plaza Barriko iturria (1968)
Errebote-frontoia
Labaderoa
(Indalecio Ojanguren)
Zubi nagusia
(Indalecio Ojanguren)

Politikaria

Politikan ere aritu zen. Herriko zinegotzi eta alkate (1827) izan zen.

1831 urtean Jose Manuel de Bustinduy armagile soraluzetarra orduko Gobernuaren kontra oldartu zen eta, menderatu zutenean, Frantzia aldera ihes egin zuen Ambrosio Maria de Aldasorok lagunduta. Bilboko Erret Epaileak 200 dukateko isuna jarri zion Ambrosio Mariari.

Lehen karlistadan (1833-1839), Baionara ihes egin zuen (1834) eta ez zen bueltatu gerra amaitu artean. Baionan zela V. Cluzeau moldiztegiak txosten txukuna sortu zuen, Plaza Barriko iturriaren lanak zehatz-mehatz jasotzen dituela^[5]. Segururena Ambrosio Mariak eskatuta.

Gerra bukatuta (1839), herrira itzuli zen. Bergarako besarkadaren lehen urtebetetzean (1840), Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako Aldundiek ospakizuna antolatu zuten Bergaran, eta horretarako hiruko Batzordea eratu zuten. Gipuzkoako ordezkaria Ambrosio Maria de Alsasoro y Lasalde izan zen.

Herrira itzuli zenean berriro aukeratu zuten alkate (1846). Gipuzkoako foru diputatua ere izan zen.

1858 urtean Soraluzen hil zen, 74 urte zituela.

Ondorengoak

Ambrosio Maria de Aldasorok bi seme izan zituen: Juan (1817) eta Jose Ramon (1820). Juan de Aldasoro mediku karrera egin zuen eta Madrila joan zen bizi izatera; hala ere, Soraluzen arma negozioak egin zituen. Jose Ramon de Aldasoro, berriz, herriko parrokoa izan zen, familiaren ildoari jarraituz: aurrekoa Ramon Francisco de Aldasoro bere osaba izan zen, eta honen aurrekoa bere osaba José de Lasalde.

Bi anaiek La Euscalduna enpresaren sorreran parte hartu zuen, Jose Ignacio Ibarra armagilearekin. 1860-1861 urteetan ika-mika garratzak izan zituzten azken honekin, eta 1862 urtean Madrilgo Zuazubizcar, Isla y Cía enpresaren sortzaileak izan ziren. Enpresa honek La Euscalduna ordezkatu zuen. Eta 1869 urtean Jose Ignacio Ibarrak enpresa utzi zuenean, S.A. Euscalduna sortu zuten berriro, Zuazubizcar, Isla y Cía ordezkatzeko.

Azkenik, Ambrosio Mariak iloba bat izan zuen, Josefa Micaela Maiztegi Aldasoro, Dama Mikaela izenez ezagutua, herriko Babes-etxeari eraikina eman ziona.

Erreferentziak

↑ Gaur egun Etxaburueta 2.
↑ Aurreko parrokoa José de Lasalde osaba izan zen, eta hurrengoa Jose Ramón de Aldasoro semea.
↑ Pleito ejecutivo de Ambrosio María de Aldasoro, vecino de la villa de Placencia, contra los bienes de Pedro de Eguren, vecino de la villa de Eibar, por cuantía de 12 fanegas de trigo, en virtud de renta de la casería de Arrajola (Eibarko Udal Artxibo Historikoa 1831/10/21).
↑ Reales de vellón.
↑ Una fuente, una plaza. Ramiro Larrañaga eta Javier Elorza (Soraluzeko jaiak 1981)

[1] Gaur egun Etxaburueta 2.

[2] Aurreko parrokoa José de Lasalde osaba izan zen, eta hurrengoa Jose Ramón de Aldasoro semea.

[3] Pleito ejecutivo de Ambrosio María de Aldasoro, vecino de la villa de Placencia, contra los bienes de Pedro de Eguren, vecino de la villa de Eibar, por cuantía de 12 fanegas de trigo, en virtud de renta de la casería de Arrajola (Eibarko Udal Artxibo Historikoa 1831/10/21).

[4] Reales de vellón.

[5] Una fuente, una plaza. Ramiro Larrañaga eta Javier Elorza (Soraluzeko jaiak 1981)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ 2. lerroa: / 2. lerroa: @@
   | izena   = Ambrosio María de Aldasoro y Lasalde
   | irudia  = Argazkirik_ez.jpg
-  | jaio    = 1784
+  | jaio    = Soraluze, 1784
-  | hil     = 1858
+  | hil     = Soraluze, 1858
   | profila = Merkataria, politikaria
 }}
 ==Ameriketako urteak==
-Juan Bautista de Aldasoro Unamuno [[Aldasoro baserria (eu)|Aldasoro]] baserriko jauna zen, diruduna. 1778 urtean herriko alkatea izan zen.
+[[Juan Bautista de Aldasoro (eu)|Juan Bautista de Aldasoro]] Unamuno [[Aldasoro baserria (eu)|Aldasoro]] baserriko jauna zen, diruduna. 1778 urtean herriko alkatea izan zen.
 Urte bat lehenago, 1877ko azaroak 1an, Catalina Josefa de Lasalde Maiztegi soraluzetarrarekin ezkondu zen, eta azken honen etxean, Lasaldenekoan<ref>Gaur egun Etxaburueta 2.</ref>, jarri ziren bizitzen.
-Zortzi seme alaba izan zituzten. Hirugarrena, Ambrosio Maria, 1784ko abenduko 12an jaio zen.
+Bederatzi seme alaba izan zituzten. Zaharrena [[Josef Bernardo de Aldasoro (eu)|Josef Bernardo]] izen. Eta seigarrena, berriz, Ambrosio Maria, 1784ko abenduko 12an jaio zela.
-Maiorazgoa ez zenez, aitak Ameriketara bidali zuen, Mexikora (Monterrey), Domingo de Aldasoro osabarengana. Antonio Mariak dirua egin zuen bertan, eta Fernando de Uribe alkatearen alaba zen Teresa de Uribekin ezkondu zen. Monterreyn zeudela bi seme izan zituzten, Jose Ramon (1820) eta Juan.
+Maiorazgoa ez zenez, aitak Ameriketara bidali zuen, Mexikora (Monterrey), Domingo de Aldasoro osabarengana. Domingo hau aitaren anaia zen, eta [[Juan Bautista de Aldasoro (eu)|Juan Bautista de Aldasoro y Arizaga]] aitaitaren semea, Mexiko Hirira joan zena eta merkataritzan aberastutakoa.
-baino lehen Soraluzera itzuli ziren, diru asko eginda. Soraluzeko orduko parrokoa Ramon Francisco de Aldasoro zen, Ambrosio Mariaren anaia<ref>Aurreko parrokoa José de Lasalde osaba izan zen, eta hurrengoa Jose Ramón de Aldasoro semea.<ref>.
+Antonio Mariak ere dirutza egin zuen bertan, eta Fernando de Uribe alkatearen alaba zen Teresa de Uribekin ezkondu zen. Monterreyn zeudela bi seme izan zituzten, [[Juan de Aldasoro (eu)|Juan]] (1817) eta Jose Ramon (1820).
+baino lehen Soraluzera itzuli ziren, diru asko eginda. Soraluzeko orduko parrokoa Ramon Francisco de Aldasoro zen, Ambrosio Mariaren anaia<ref>Aurreko parrokoa José de Lasalde osaba izan zen, eta hurrengoa Jose Ramón de Aldasoro semea.</ref>.
 ==Herri lanak eta laguntzak==
-Aberatsa izanik, ''millarista'' zen eta, beraz, herriko arazoetan parte hartzeko eskubidea zuen. Askotan zinegoitza izan zen, eta 1827 urtean alkate izendatu zuten.
+Euskal Herrira itzuli zenean, Ameriketatik ekarritako ondasunak etxeetan eta baserrietan inbertitu zituen; esateko, Eibarko Arrajola baserria<ref>Pleito ejecutivo de Ambrosio María de Aldasoro, vecino de la villa de Placencia, contra los bienes de Pedro de Eguren, vecino de la villa de Eibar, por cuantía de 12 fanegas de trigo, en virtud de renta de la casería de Arrajola (Eibarko Udal Artxibo Historikoa 1831/10/21).</ref>. Jabea izanik, ''millarista'' zen eta, beraz, herriko kontuetan parte hartzeko eskubidea zuen. Askotan zinegotzia izan zen, eta 1827 urtean alkate izendatu zuten.
-[[Plaza Barria (eu)|Plaza Barria]] eta [[Plaza Barriko iturria (eu)|Plaza Barriko iturria]] bultzatu zituen. 1830an iturburua aztertzera joan zen batzordean hartu zuen parte, 1831 gainontzeko zinegoitzak konbentzitu zituen lanak hasteko, 1831 bertan lanak gainbegiratu zituen bertatik bertara eta, dirua falta zenean, aurreratu zion Udalari lanak ez gelditzearren.
+[[Plaza Barria (eu)|Plaza Barria]] eta [[Plaza Barriko iturria (eu)|Plaza Barriko iturria]] bultzatu zituen. 1830an iturburua aztertzera joan zen batzordean hartu zuen parte, 1831 gainontzeko zinegotziak konbentzitu zituen lanak hasteko, 1831 bertan lanak gainbegiratu zituen bertatik bertara eta, dirua falta zenean, aurreratu zion Udalari lanak ez gelditzearren.
-Honetaz gain [[Errebote-frontoia (eu)|frontoia]] eta [[Labaderoa (eu)|Labaderoa]] ere egiteko dirua aurreratu zuen.
+Honetaz gain [[Errebote-frontoia (eu)|frontoia]] eta [[Garbitegiak (eu)#Labadero handia|Labaderoa]] ere egiteko dirua aurreratu zuen.
-[[Inundación del 30 de junio de 1834 (eu)|1834 ekainak 30an ufalak]] zubi nagusiko bi arku apurtu zuenean, berau berreraikitzeko dirua aurreratu zuen. Gogoratu behar da garai hartan lehen karlistada (1833-1839) hasi berria zela, eta herria gainjota zegoela.
+[[Inundación del 30 de junio de 1834 (eu)|1834 ekainak 30an ufalak]] [[Zubi Nagusia (eu)|zubi nagusiko]] arku handia apurtu zuenean, berau berreraikitzeko dirua aurreratu zuen. Gogoratu behar da garai hartan lehen karlistada (1833-1839) hasi berria zela, eta herria gainjota zegoela.
 Handik gutxira Rodil jeneral liberalak Soraluzeri 200.000 erreal kuartoko<ref>Reales de vellón.</ref> isuna jarri zion, eta hiru soraluzetar bahitu zituen isuna ordaindu arte. Orduan ere Ramon Maria de Aldasorok 100.000 erreal kuarto jarri zituen.
+==Irudiak==
+''(Handitzeko sakatu)''
+<gallery>
+   Plaza Barriko iturria (1968).png                      | Plaza Barriko iturria (1968)
+   Frontoia._Eremu_txikia,_gaur_eguneko_kantxa.jpg       | Errebote-frontoia
+   Deba_ibaia._Zubi_nagusia_03_(Indalecio_Ojanguren).jpg | Labaderoa <br> (Indalecio Ojanguren)
+   Deba_ibaia._Zubi_nagusia_01_(Indalecio_Ojanguren).jpg | Zubi nagusia <br> (Indalecio Ojanguren)
+</gallery>
 ==Politikaria==
-Politikan ere sartu zen. Herriko zinegotzi eta alkate (1827) izateaz gain, hurrengo urteetan karlista aldekoa egin zen.
+Politikan ere aritu zen. Herriko zinegotzi eta alkate (1827) izan zen.
 urtean Jose Manuel de Bustinduy armagile soraluzetarra orduko Gobernuaren kontra oldartu zen eta, menderatu zutenean, Frantzia aldera ihes egin zuen Ambrosio Maria de Aldasorok lagunduta. Bilboko Erret Epaileak 200 dukateko isuna jarri zion Ambrosio Mariari.
-Lehen karlistadan (1833-1839), karlista aldekoa izanik, Baionara ihes egin zuen (1834) eta ez zen bueltatu gerra amaitu artean. Baionan zela V. Cluzeau moldiztegiak txosten txukuna sortu zuen, Plaza Barriko iturriaren lanak zehatz-mehatz jasotzen dituela<ref>[[Una fuente, una plaza (eu)| Una fuente, una plaza]]. [[Ramiro Larrañaga (eu)|Ramiro Larrañaga]] eta Javier Elorza (Soraluzeko jaiak 1981)</ref>. Segururena Ambrosio Mariak eskatuta.
+Lehen karlistadan (1833-1839), Baionara ihes egin zuen (1834) eta ez zen bueltatu gerra amaitu artean. Baionan zela V. Cluzeau moldiztegiak txosten txukuna sortu zuen, Plaza Barriko iturriaren lanak zehatz-mehatz jasotzen dituela<ref>[[Una fuente, una plaza (eu)| Una fuente, una plaza]]. [[Ramiro Larrañaga (eu)|Ramiro Larrañaga]] eta Javier Elorza (Soraluzeko jaiak 1981)</ref>. Segururena Ambrosio Mariak eskatuta.
+Gerra bukatuta (1839), herrira itzuli zen. ''Bergarako besarkada''ren lehen urtebetetzean (1840), Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako Aldundiek ospakizuna antolatu zuten Bergaran, eta horretarako hiruko Batzordea eratu zuten. Gipuzkoako ordezkaria Ambrosio Maria de Alsasoro y Lasalde izan zen.
-Herrira itzuli zenean berriro aukeratu zuten alkate (1846). Gipuzkoako fori diputatua ere izan zen.
+Herrira itzuli zenean berriro aukeratu zuten alkate (1846). Gipuzkoako foru diputatua ere izan zen.
 urtean Soraluzen hil zen, 74 urte zituela.
-==Irudiak==
+==Ondorengoak==
-''(Handitzeko sakatu)''
+Ambrosio Maria de Aldasorok bi seme izan zituen: Juan (1817) eta Jose Ramon (1820). [[Juan de Aldasoro (eu)|Juan de Aldasoro]] mediku karrera egin zuen eta Madrila joan zen bizi izatera; hala ere, Soraluzen arma negozioak egin zituen. Jose Ramon de Aldasoro, berriz, herriko parrokoa izan zen, familiaren ildoari jarraituz: aurrekoa Ramon Francisco de Aldasoro bere osaba izan zen, eta honen aurrekoa bere osaba José de Lasalde.
-<gallery>
-   Plaza Barriko iturria (1968).png                      | Plaza Barriko iturria (1968)
+Bi anaiek [[S.A. Euscalduna (eu)|La Euscalduna]] enpresaren sorreran parte hartu zuen, [[Ibarra aita-semeak (eu)|Jose Ignacio Ibarra]] armagilearekin. 1860-1861 urteetan ika-mika garratzak izan zituzten azken honekin, eta 1862 urtean Madrilgo Zuazubizcar, Isla y Cía enpresaren sortzaileak izan ziren. Enpresa honek La Euscalduna ordezkatu zuen. Eta 1869 urtean Jose Ignacio Ibarrak enpresa utzi zuenean, S.A. Euscalduna sortu zuten berriro, Zuazubizcar, Isla y Cía ordezkatzeko.
-   Frontoia._Eremu_txikia,_gaur_eguneko_kantxa.jpg       | Errebote-frontoia
-   Deba_ibaia._Zubi_nagusia_03_(Indalecio_Ojanguren).jpg | Labaderoa <br> (Indalecio Ojanguren)
+Azkenik, Ambrosio Mariak iloba bat izan zuen, [[Josefa Micaela Maiztegi (eu)|Josefa Micaela Maiztegi Aldasoro]], ''Dama Mikaela'' izenez ezagutua, herriko Babes-etxeari eraikina eman ziona.
-   Deba_ibaia._Zubi_nagusia_01_(Indalecio_Ojanguren).jpg | Zubi nagusia <br> (Indalecio Ojanguren)
-</gallery>
 ==Erreferentziak==
-[[Kategoria: Pertsona ezagunak]]
+[[Kategoria: Politikariak]]