«Soraluzeko berbak (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

    Sorapediatik
    No edit summary
    No edit summary
     
    (2 erabiltzailek tartean egindako 29 berrikusketa ez dira erakusten)
    1. lerroa: 1. lerroa:
    Gainontzeko herrien moduan, Soraluzeko euskarak badu bere hizkera propioa: berba solteak, [[Soraluzeko esamoldeak (eu)|esamoldeak]] eta [[Soraluzeko esaera zaharrak (eu)|esaera zaharrak]].
    Gainontzeko herrien moduan, Soraluzeko euskarak badu bere hizkera propioa: berba solteak, [[Soraluzeko esamoldeak (eu)|esamoldeak]] eta [[Soraluzeko esaera zaharrak (eu)|esaera zaharrak]].


    Hemen jasotakoak hiru iturri nagusi dute:
    Kasu askotan, hitz eta esamolde hauek gertuko inguruneari eta eguneroko jardunari lotzen zaizkio; hizkuntza herrikoia dira. Batzuetan, inguruko herrietan ere erabili ohi dira eta beste zenbaitetan, asko zabaldu direnez, euskara batuaren hiztegian sartzera ere iritsi dira.
    * [[Plazentziako berbak eta esamoldeak (eu) | Plazentziako berbak eta esamoldeak]]. Antxon Oregi eta Edu Oregi (Soraluzeko Jaiak 1.995).
     
    * [[Palabras euskéricas de Soraluze (eu) | Relación de algunas palabras euskéricas habituales en Soraluze-Placencia de las Armas]]. Ramiro Larrañaga (Atal Koadernoak. Hizkuntza eta Literatura 13. Eusko Ikaskuntza 1.995).
    Tamalez, gaur egun askotan bertako hitz eta esamoldeak erabili beharrean erdaratik edo batuarengatik hartzen ditugu. Gure hizkuntza herrikoia pixkanaka galtzen ari da, kaleko hizkuntzaren erabilgarritasuna eta aberastasuna murriztuz eta, ondorioz, hizkuntzaren beraren osasuna.
    * Soraluzeko berbak. Soraluzeko AEK.  
     
    Hemen jasotakoek hiru iturri nagusi dute: Antxon eta Edu Oregi<ref>[[Plazentziako berbak eta esamoldeak (eu) | Plazentziako berbak eta esamoldeak]]. Antxon Oregi eta Edu Oregi (Soraluzeko Jaiak 1.995).</ref>, Ramiro Larrañaga<ref>[[Palabras euskéricas de Soraluze (eu) | Relación de algunas palabras euskéricas habituales en Soraluze-Placencia de las Armas]]. Ramiro Larrañaga (Atal Koadernoak. Hizkuntza eta Literatura 13. Eusko Ikaskuntza 1.995).</ref> eta Soraluzeko AEK.




    {| class="wikitable" align="center" style="text-align:left"  
    {| class="wikitable" align="center" style="text-align:left"  
    !  style="background:Orange" |  
    !  width=  "20 px" style="background:Orange" |  
    !  style="background:Orange" | Berbak
    !  width= "150 px" style="background:Orange" | Berbak
    !  style="background:Orange" | Esanahiak eta adibideak
    !  width= "500 px" style="background:Orange" | Esanahiak eta adibideak
    |-
    |-
    | A || Afariketan
    | A || Afariketan
         || Umeen jolasa, sukaldeko tresna txikiak erabiliz jana prestatzearen egin. <br> <span style="color:blue"> ''Lagunekin afariketan laga dot umia.''</span>  
         || Umeen jolasa, sukaldeko tresna txikiak erabiliz jana prestatzearen egin. <br> <span style="color:blue"> ''Lagunekin afariketan laga dot umia.''</span>  
    |-
    |  || Aispolero
        || Parrokiako organoaren auspoari tiratzen ziotenak, organistak jo ahal izateko. <br> <span style="color:blue"> ''Organoa elektrizitatez dabilenetik "aispoleruek" ez dute lanik. A ze aurrerapena!''</span>
    |-
    |-
    |  || Aitapuntako
    |  || Aitapuntako
    23. lerroa: 27. lerroa:
    |  || Amapuntako
    |  || Amapuntako
         || Amabitxia.
         || Amabitxia.
    |-
    |  || Añube / ''Ainube''
        || Ozpel, eguzkirik jotzen ez duen lekua. <br> <span style="color:blue"> ''San Martzial euzki lekua da, baña Sagar Erreka añubia.''</span>
    |-
    |-
    |  || Amama
    |  || Amama
    36. lerroa: 37. lerroa:
         || Amazale, beti amaren ondoan egotea nahi duena.
         || Amazale, beti amaren ondoan egotea nahi duena.
    |-
    |-
    |  || Antxitxika /antxitxiketan
    |  || Anabasa
        || Nahaste handia, kaosa.
    |-
    |  || Antxitxika / Antxitxiketan
         || Lasterka, korrika.
         || Lasterka, korrika.
    |-
    |  || Añube
        || Ozpel, eguzkirik jotzen ez duen lekua. <br> <span style="color:blue"> ''San Martzial euzki lekua da, baña Sagar Erreka añubia.''</span>
    |-
    |-
    |  || Apropos / Aproposko
    |  || Apropos / Aproposko
    45. lerroa: 52. lerroa:
         || Arkakuso.
         || Arkakuso.
    |-
    |-
    |  || Arrazixa / ''Harresia''
    |  || Arrazixa
         || Arrantzan egiteko modu bat. Deba ibaiaren ibilguan butroia jartzen zen, eta harako bidea egiten bi harri ilara; orduan, ur goitik arrainak uxatzen ziren harrika arrazixaruntz butroian sartzeko. <br> <span style="color:blue"> ''Arrazixa joten ibili gaitxuk eta loiña batzuk artu jitxuagu illunzixan jateko.''</span>
         || Arrantzan egiteko modu bat. Deba ibaiaren ibilguan butroia jartzen zen, eta harako bidea egiten bi harri ilara; orduan, ur goitik arrainak uxatzen ziren harrika arrazixaruntz butroian sartzeko. ''Harresi'' berbatik etor daiteke. <br> <span style="color:blue"> ''Arrazixa joten ibili gaitxuk eta loiña batzuk artu jitxuagu illunzixan jateko.''</span>
    |-
    |-
    |  || Arpasuak
    |  || Arpasuak
         || Deba ibaian zeuden harri handiak, ertz batetik bestera pasatzeko. Bi lekutan zeuden: Errekaldean eta Gabolatsen. <br> <span style="color:blue"> ''Ni beti arpasuetatik juatenok etxera.''</span>
         || Deba ibaian zeuden harri handiak, ertz batetik bestera pasatzeko<ref>Bi lekutan zeuden: Errekaldean eta Gabolatsen.</ref>. <br> <span style="color:blue"> ''Ni beti arpasuetatik juatenok etxera.''</span>
    |-
    |-
    |  || Autxo!
    |  || Autxo!
    56. lerroa: 63. lerroa:
    | B || Balebuleka
    | B || Balebuleka
         || Izkutaketan (jolasa). <br> <span style="color:blue"> ''Balebuleka ibiltzen ditxuk umiak pozixen.''</span>
         || Izkutaketan (jolasa). <br> <span style="color:blue"> ''Balebuleka ibiltzen ditxuk umiak pozixen.''</span>
    |-
    |  || Barbusta
        || Barbo gaztea
    |-
    |-
    |  || Barriketa
    |  || Barriketa
    63. lerroa: 73. lerroa:
         || Sabeleko.
         || Sabeleko.
    |-
    |-
    |  || Belakuan / ''Beherealakoan''
    |  || Belakuan
         || Behereala, bat-batean, segituan.
         || Behereala, bat-batean, segituan.
    |-
    |-
    91. lerroa: 101. lerroa:
    |-
    |-
    |  || Erako
    |  || Erako
         || Tratu eta umere oneko. <br> <span style="color:blue"> ''Arlote itxura dauka, baina erako gizona da.''</span>
         || Tratu eta umore oneko. <br> <span style="color:blue"> ''Arlote itxura dauka, baina erako gizona da.''</span>
    |-
    |-
    |  || Erlakesten
    |  || Erlakesten
         || Zaldarra.
         || Zaldar.
    |-
    |-
    |  || Eroso
    |  || Eroso
    102. lerroa: 112. lerroa:
         || Jakina! Zalantzarik gabe!
         || Jakina! Zalantzarik gabe!
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Errengilaran
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Ilaran. <br> <span style="color:blue"> ''Errengilaran ikasi dau leziñua.''</span>
    |-
    |  || Eskailu xeheia
        || Eskailu gaztea.
    |-
    |  || Eskaldarrua
        || Eskailu zaharra.
    |-
    |  || Estesobrea
        || Apendizea.
    |-
    |  || Etxapligu
        || Jaietako zuziria.
    |-
    |  || Etxezulo
        || Etxezalea.
    |-
    |  || Erlamino
        || Erlastarra, erlemando, liztor.
    |-
    |  || Esparrua
        || Larra, ganaua bazkatzeko toki zabala. <br> <span style="color:blue"> ''Ganauak esparruan dabiIlaz.''</span>
    |-
    |  || Esprabela
        || Sare moduko bat, arrantzarako erabilia.
    |-
    | F || Fiua
        || Lantegien adarraren soinua, langileen sarrera zein irteera iragartzeko<ref>Sasoi batean SACIAren adarrak herriko bizimoduaren erritmoa markatzen zuen.</ref>. <br> <span style="color:blue"> ''Bigarren fiua jo baño lenago tallar barruan egon biar izatejuagu.''</span>
    |-
    |  || Foballa<ref>Ingelesetik zuzenean. ''Football'' > foballa. Eta XX mende hasieran, ''keeper'' (atezaina) > kiperra, ''back'' (defentsa) > baka, ''referee'' (arbitroa) > referixa, ''offside'' (orsai) > orsaixa, eta halako beste asko.</ref>
        || Futbola. <br> <span style="color:blue"> ''Guazen foballian jolastera.''</span>
    |-
    | G || Galanta
        || Oso handia, garaua.
    |-
    |  || Galtzarbasaria
        || Sare moduan ehundutako bizkar-pardela edo makutoa. <br> <span style="color:blue"> ''Jatekua mendira eruateko, ona izaten dok galtzarbasaria.''</span>
    |-
    |  || Gantxirrikak
        || Behin txerria hilda, gantza kentzerakoan sobratutako puxkak, frijitzen zirenak. <br> <span style="color:blue"> ''Umiak giñanian, gantxirrikak be oso pozik jategiñuazen.''</span>
    |-
    |  || Gantxirrika opila / Gantxirrikopila
        || Gantxirrikaz egindako opila.
    |-
    |  || Ganigarrak
        || Zuhaitz batzuetan egiten diren adar lehorrak, sukaldetan erretzeko batzen zirenak. <br> <span style="color:blue"> ''Mendira najoiak, ia gañigar batzuk ekartzen ditxuten.''</span>
    |-
    |  || Garaua
        || Galanta, oso handia. <br> <span style="color:blue"> ''Mutikote garaua da dakan edaderako.''</span>
    |-
    |  || Granuja
        || Arma lantegietan ofizioa ikasten ari ziren mutilei esaten zitzaien. Lana egiteaz gain mandatuak ere egiten zituzten. <br> <span style="color:blue"> ''Bialduko juat granujia piezak ekartzera.''</span>
    |-
    | H || Hankalatraba
        || Zaldi gainean joateko erabiltzen den jarrera. <br> <span style="color:blue"> ''Jarri zaitxe hankalatrabaka jolasa hasteko.''</span>
    |-
    |  || Harpasoak
        || Ibaiaren alde batetik bestera joateko zeuden harriak. Bi lekutan zeuden, [[Santa Ana kalea (eu)|Santa Ana]] eta [[Atxuri kalea (eu)|Atxuri]] artean eta [[Gabolats kalea (eu)|Gabolats]] eta [[Baltegieta kalea (eu)|Baltegieta]] artean.
    |-
    |  || Harrapataka
        || Edozein modutan. Presaka eta ordenarik gabe. ''Konpasean''-en alderantzizakoa. <br> <span style="color:blue"> ''Harrapataka alde ein jok.''</span>
    |-
    |  || Hozkirri
        || Hotzikara.
    |-
    | I || Idol
        || Eurite, zaparrada handia. <br> <span style="color:blue"> ''Demaseko idolak eduki douz aurtengo udan!''</span>
    |-
    |  || Ipurloka
        || Prakerre, geldirik egon ezinda.
    |-
    |  || Ipursalto
        || Astoek atzeko hankekin egiten duten saltoa.
    |-
    |  || Izipulia
        || Gaur eguneko garbitasuna ez zenean, umeei buruan eta aurpegian sortutako zarakarrak. <br> <span style="color:blue"> ''Gixajua izipuliakin beteta daok.''</span>
    |-
    | J || Jiratu
        || Eskuratu, lortu. <br> <span style="color:blue"> ''Nundikan jiratu dok hori?''</span>
    |-
    |  || Jiria
        || Egoera aldrebesa. <br> <span style="color:blue"> ''Hau dok jiria, hau! Igaz ufala ta aurten sikutia!''</span>
    |-
    | K || Katamixar
        || Katagorria, urtxintxa.
    |-
    |  || Kilika
        || Zelatan.
    |-
    |  || Kirrinpot
        || Porrota. <br> <span style="color:blue"> ''Jasotzen asi dok eta kirrinpot ein jok.''</span>
    |-
    |  || Konpasean
        || Astiro eta ordenarekin. ''Harrapataka''-ren alderantzizakoa.
    |-
    |  || Kordela
        || Arrantza mota: gauez lotzen ziren kordelak, beren amuez, eta goizez begiratzera joaten ziren ia ezer zegoen.
    |-
    | L || Loinasta
        || Loina gaztea. <br> <span style="color:blue"> ''Loñastia ugari agiri zan erreka baztarrian.''</span>
    |-
    |  || Loka
        || Nasai, erdi solte. <br> <span style="color:blue"> ''Pieza hori loka geratu jaku.''</span>
    |-
    |  || Lokamusa / Lokamusu
        || Lo arina.
    |-
    |  || Losa
        || Espaloia.
    |-
    | M || Makalaldi
        || Ahulaldia, gaixoaldia, denboraldi motela.
    |-
    |  || Malma
        || Armiarma.
    |-
    |  || Malmaratxa
        || Amarauna, armiarma sarea.
    |-
    |  || Maratila
        || Txinget.
    |-
    |  || Melatua
        || Bustialdia. <br> <span style="color:blue"> ''Demaseko melatua hartu dot etxerako bidian.''</span>
    |-
    |  || Motxailak
        || Artilea mozten zuten ijito euskaldunak.
    |-
    |  || Motxalladan<ref>Garai bateko erdaraz, ''tantos a bastarra''.</ref>
        || Pilotan jokatzeko modua. Nahi adina lagunek hartzen dute parte, eta banan banan kanporatzen dira irabazle bakarra geratu arte. <br> <span style="color:blue"> ''Kontzejupia txikiegixa dok guk danok motxalladan jokatzeko.''</span>
    |-
    |  || Murgillak
        || Ur azpiko ibilerak.
    |-
    | N || Nahiezta
        || Nahi gabe.
    |-
    | O || Osiña
        || Ibaiko hondartza, harri txikiz eta harritxintxarrez egindakoa. <br> <span style="color:blue"> ''Plaentxiko hondartza erabiliena Olako osiña zen.''</span>
    |-
    | P || Plantzerua
        || Igeltzeroek erabiltzen duten plunkaia edo paleta. <br> <span style="color:blue"> ''Ori bizkorra dok plantzerua erabiltzen.''</span>
    |-
    |  || Postura
        || Apostua.
    |-
    |  || Puntarri
        || Puntan dabilena, aurrean dabilena, liderra. <br> <span style="color:blue"> ''Puntarrixa lesionau zanetik ez dou partidurik irabazi.''</span>
    |-
    | S || Sapopurrutxinala / Zapupurrutxinala
        || Sapaburua. <br> <span style="color:blue"> ''Ugarasuan umia dok sapopurrutxiñala.''</span>
    |-
    |  || Setaka
        || Azalean pilatutako zikina.
    |-
    |  || Setixuak
        || Elizetan izaten diren aurreko jesaulkiak, herri agintariek erabilitakoak. <br> <span style="color:blue"> ''Ori setixuetan jartzen dok mesetara juatendanian; ni, ostera, ate txikixan onduan egoten nok.''</span>
    |-
    |  || Sekularioan
        || Oso denbora luzean.
    |-
    |  || Sikutia
        || Lehortea, agorraldia, sikualdia. <br> <span style="color:blue"> ''Hau dok jiria hau! Igaz ufala ta aurten sikutia.''</span>
    |-
    |  || Somara lan egitea
        || Egindako pieza bakoitzeko diru-kopuru bat kobratzea.
    |-
    |  || Sor
        || Gogortzea, zurruntzea.
    |-
    |  || Sorra
        || Herdoila.
    |-
    |  || Sortu
        || Gogortu, zurrundu, trabatu, herdoildu. <br> <span style="color:blue"> ''Ardatz hau ziero sortuta jaok.''</span>
    |-
    |  || Sugalindara
        || Sugandila.
    |-
    |  || Surziloak
        || Sudurreko zuloak.
    |-
    |  || Suskorroberak / Suzko erroberak
        || Su artifizialak.
    |-
    | T || Takilo
        || Janari erakargarridun kazolatxo edo pintxoa. <br> <span style="color:blue"> ''Tripaki takilua ateraik, bi txikitorekin!''</span>
    |-
    |  || Tanganilo
        || Txakurrei lepotik zintzilik ipintzen zaien makilatxoa. Gorbata.
    |-
    |  || Tantza
        || Arrantzan erabiltzen den haria. Pita.
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Tapakuak
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Igerilariak baino ur sakonagoak. <br> <span style="color:blue"> ''Orrek beti tapako uretan eitxejok igari.''</span>
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Tarraz / Tatarraz / Tarrazka / Tarrazean
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Arrastaka.
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Tartakina
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Saltakor, jauzilari. <br> <span style="color:blue"> ''Intxaur tartakina.''</span>
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Tipirri-taparrak
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Fosforo borobilak itsatsita dituzten paper-tirak. Harriarekin igurtzerakoan leherketa txikiak egiten dituzte.. <br> <span style="color:blue"> ''Gaur barkilluak erosi biarrian tipirri-taparrak erosiko jitxuat.''</span>
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Triskantza
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Suntsidura, deseuztapena.
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Txanela
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Txalupa, ibaian erabiltzekoa.
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Txaplata
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Petrala, gogaikarria.
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Txatxar
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Txiki, balio bageko.
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Txatxara
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Ganora mehea, ganora eza. <br> <span style="color:blue"> ''Ederra txatxaria darabizue, goiz guztia barriketan eta bazkaixa gertatu ez!''</span>
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Txatxarkeria
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Txikikeria, huskeria.
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Txeldor
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Begitxindorra.
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Txinga
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Ibaian jartzen zen sarea, ertz batetik bestera. Arrazixa izaten zuen erdian.
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Txiribiskau
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Mozkortu. <br> <span style="color:blue"> ''Or datok ori txiribiskauta, ezagun jok kintzenia artudabela gaur eguardixan.''</span>
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Txiribizkatuta
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Edanarekin alaituta, mozkortuta. <br> <span style="color:blue"> ''Kuadrilako lagunekin afarixa euki dau ta txiribizkauta etorri da.''</span>
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Txirrika
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Garabia. <br> <span style="color:blue"> ''Sasoi batian txirrika haundi bi eguan, bata estaziñuan ta bestia fabrikan.''</span>
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Txixakua
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Prostatitisa, edo beste edozein gernu-tutuetako gaitza. <br> <span style="color:blue"> ''Gaixorik dabik gizon ori, txixakua jaukak.''</span>
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Txutxilo
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Txanka, kartetako ''sota''.
    |-
    |-
    |   ||  
    | U || Ufala
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Uholdea, uriola.
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Ugaraxua
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Igela.
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Ugarra
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Herdoila. <br> <span style="color:blue"> ''Sitsak jo eta ugarrak jaten ez dabezen aberastasunak.''</span>
    |-
    |-
    |  
    |   || Ugarrezia
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Ibaiak ekarritako hondakinek sortzen dituzten irlatxoak. <br> <span style="color:blue"> ''Ugarrezi handiena Malmero presa baño berago dago.''</span>
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Ugartu
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Herdoildu.
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Ukatx egin
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Pot egin, lurra jo nekearen eraginez. <br> <span style="color:blue"> ''Hainbeste pisukin ukatx eingo dau asto horrek.''</span>
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Urakapinak
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Ufalaren ondoren gelditzen diren hondakinak, sutarako erabiltzen zirenak. <br> <span style="color:blue"> ''Egur-ikatz barik gelditu gaitxuk eta bi mutiko bialdu jitxuat urakapin batzuk ekartzera.''</span>
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Urapiak
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Ibai ertzak. <br> <span style="color:blue"> ''Txurrukeneko urapiak ez dira onak igeritako, oso lohitsuak dira ta.''</span>
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Ur-ustela
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Denbora luzean geldi egondako ura. <br> <span style="color:blue"> ''Obe dok Olako-osiñian igari eitxia alboko ur-ustelian baño.''</span>
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Ur-suga
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Suge biperakara, ibaiko sugea. <br> <span style="color:blue"> ''Aingiria zalakuan ursugia arrapau juat aitzpian.''</span>
    |-
    |-
    |   ||  
    | X || Xemei / xemeiko
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Ehunekoa, zentimoa.
    |-
    |-
    |   ||  
    | Z || Zail
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Gogorra. <br> <span style="color:blue"> ''Okel hau ondo zaila da.''</span>
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Zaildu
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Saiatu, ahalegindu.
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Zapindu
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Astindu, jipoitu, egurra eman.
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Zaragi
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Zahagia, ardoa gordetzeko narrua. <br> <span style="color:blue"> ''Saso batian kontzejupian gordetzen zitxuen zaragixak.''</span>
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Zeken
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Diruzalea, zikoitza.
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Ziburu-zaburu
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Zabua, leria.
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Ziztrin
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Txikia, baliogabekoa. <br> <span style="color:blue"> ''Mutiko ziztrina, alde hemendik derrepentian!''</span>
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Zuria
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Alperra, nagia.
    |-
    |-
    |  ||  
    |  || Zurrustadia
         || . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span>
         || Igeri egiterakoan, besakada. <br> <span style="color:blue"> ''Orrek jaukak zurrustadia!''</span>
    |}
    |}


    Hauxe da oraingo bertsioa, 23:51, 14 martxoa 2022 data duena

    Gainontzeko herrien moduan, Soraluzeko euskarak badu bere hizkera propioa: berba solteak, esamoldeak eta esaera zaharrak.

    Kasu askotan, hitz eta esamolde hauek gertuko inguruneari eta eguneroko jardunari lotzen zaizkio; hizkuntza herrikoia dira. Batzuetan, inguruko herrietan ere erabili ohi dira eta beste zenbaitetan, asko zabaldu direnez, euskara batuaren hiztegian sartzera ere iritsi dira.

    Tamalez, gaur egun askotan bertako hitz eta esamoldeak erabili beharrean erdaratik edo batuarengatik hartzen ditugu. Gure hizkuntza herrikoia pixkanaka galtzen ari da, kaleko hizkuntzaren erabilgarritasuna eta aberastasuna murriztuz eta, ondorioz, hizkuntzaren beraren osasuna.

    Hemen jasotakoek hiru iturri nagusi dute: Antxon eta Edu Oregi[1], Ramiro Larrañaga[2] eta Soraluzeko AEK.


    Berbak Esanahiak eta adibideak
    A Afariketan Umeen jolasa, sukaldeko tresna txikiak erabiliz jana prestatzearen egin.
    Lagunekin afariketan laga dot umia.
    Aispolero Parrokiako organoaren auspoari tiratzen ziotenak, organistak jo ahal izateko.
    Organoa elektrizitatez dabilenetik "aispoleruek" ez dute lanik. A ze aurrerapena!
    Aitapuntako Aitabitxia.
    Alatian Bizkarreraz igeri egin, gora begira igeri egin.
    Alatian be ondo eitxejok igari.
    Amapuntako Amabitxia.
    Amama Sorte handia. Diru edo ondasun errezak.
    Hori dok amama!
    Amamurgil[3] Uretara jauzi nahi bare eta goitik behera busti.
    Amamurgil einjok eta kostajokok uretatik urtezia
    Amazulo Amazale, beti amaren ondoan egotea nahi duena.
    Anabasa Nahaste handia, kaosa.
    Antxitxika / Antxitxiketan Lasterka, korrika.
    Añube Ozpel, eguzkirik jotzen ez duen lekua.
    San Martzial euzki lekua da, baña Sagar Erreka añubia.
    Apropos / Aproposko (esanahi bikotza) Nahita eginda. Brometan eginda.
    Apropos jantzi dau buzua.
    Karteria apropos izkutatu dotsa.
    Ardi Arkakuso.
    Arrazixa Arrantzan egiteko modu bat. Deba ibaiaren ibilguan butroia jartzen zen, eta harako bidea egiten bi harri ilara; orduan, ur goitik arrainak uxatzen ziren harrika arrazixaruntz butroian sartzeko. Harresi berbatik etor daiteke.
    Arrazixa joten ibili gaitxuk eta loiña batzuk artu jitxuagu illunzixan jateko.
    Arpasuak Deba ibaian zeuden harri handiak, ertz batetik bestera pasatzeko[4].
    Ni beti arpasuetatik juatenok etxera.
    Autxo! Tori, hartu ezak!
    B Balebuleka Izkutaketan (jolasa).
    Balebuleka ibiltzen ditxuk umiak pozixen.
    Barbusta Barbo gaztea
    Barriketa Hizketa, berbeta.
    Beherako Sabeleko.
    Belakuan Behereala, bat-batean, segituan.
    Berbatsu Hitzontzi, berbontzi.
    Isildu hari, berbatsu hori!
    Berbontzi Hitzontzi, berbatsu.
    Bidetxior Bidezka, bide zior.
    Burutik-berakua Meningitisa.
    Burutik-berakuakin il zan auzoko gizona.
    D Demanda Eztabaida.
    Horrek lagunak beti demandan dihardue.
    Demasa Asko.
    Demaseko Handia.
    Demaseko triskantza eiñ zeban igazko ufalak.
    E Elemena Mordoa, kontatu ezinezko beste.
    Jende handixa entierruan, elemena!
    Erako Tratu eta umore oneko.
    Arlote itxura dauka, baina erako gizona da.
    Erlakesten Zaldar.
    Eroso Egoki, apropos.
    Erregular! Jakina! Zalantzarik gabe!
    Errengilaran Ilaran.
    Errengilaran ikasi dau leziñua.
    Eskailu xeheia Eskailu gaztea.
    Eskaldarrua Eskailu zaharra.
    Estesobrea Apendizea.
    Etxapligu Jaietako zuziria.
    Etxezulo Etxezalea.
    Erlamino Erlastarra, erlemando, liztor.
    Esparrua Larra, ganaua bazkatzeko toki zabala.
    Ganauak esparruan dabiIlaz.
    Esprabela Sare moduko bat, arrantzarako erabilia.
    F Fiua Lantegien adarraren soinua, langileen sarrera zein irteera iragartzeko[5].
    Bigarren fiua jo baño lenago tallar barruan egon biar izatejuagu.
    Foballa[6] Futbola.
    Guazen foballian jolastera.
    G Galanta Oso handia, garaua.
    Galtzarbasaria Sare moduan ehundutako bizkar-pardela edo makutoa.
    Jatekua mendira eruateko, ona izaten dok galtzarbasaria.
    Gantxirrikak Behin txerria hilda, gantza kentzerakoan sobratutako puxkak, frijitzen zirenak.
    Umiak giñanian, gantxirrikak be oso pozik jategiñuazen.
    Gantxirrika opila / Gantxirrikopila Gantxirrikaz egindako opila.
    Ganigarrak Zuhaitz batzuetan egiten diren adar lehorrak, sukaldetan erretzeko batzen zirenak.
    Mendira najoiak, ia gañigar batzuk ekartzen ditxuten.
    Garaua Galanta, oso handia.
    Mutikote garaua da dakan edaderako.
    Granuja Arma lantegietan ofizioa ikasten ari ziren mutilei esaten zitzaien. Lana egiteaz gain mandatuak ere egiten zituzten.
    Bialduko juat granujia piezak ekartzera.
    H Hankalatraba Zaldi gainean joateko erabiltzen den jarrera.
    Jarri zaitxe hankalatrabaka jolasa hasteko.
    Harpasoak Ibaiaren alde batetik bestera joateko zeuden harriak. Bi lekutan zeuden, Santa Ana eta Atxuri artean eta Gabolats eta Baltegieta artean.
    Harrapataka Edozein modutan. Presaka eta ordenarik gabe. Konpasean-en alderantzizakoa.
    Harrapataka alde ein jok.
    Hozkirri Hotzikara.
    I Idol Eurite, zaparrada handia.
    Demaseko idolak eduki douz aurtengo udan!
    Ipurloka Prakerre, geldirik egon ezinda.
    Ipursalto Astoek atzeko hankekin egiten duten saltoa.
    Izipulia Gaur eguneko garbitasuna ez zenean, umeei buruan eta aurpegian sortutako zarakarrak.
    Gixajua izipuliakin beteta daok.
    J Jiratu Eskuratu, lortu.
    Nundikan jiratu dok hori?
    Jiria Egoera aldrebesa.
    Hau dok jiria, hau! Igaz ufala ta aurten sikutia!
    K Katamixar Katagorria, urtxintxa.
    Kilika Zelatan.
    Kirrinpot Porrota.
    Jasotzen asi dok eta kirrinpot ein jok.
    Konpasean Astiro eta ordenarekin. Harrapataka-ren alderantzizakoa.
    Kordela Arrantza mota: gauez lotzen ziren kordelak, beren amuez, eta goizez begiratzera joaten ziren ia ezer zegoen.
    L Loinasta Loina gaztea.
    Loñastia ugari agiri zan erreka baztarrian.
    Loka Nasai, erdi solte.
    Pieza hori loka geratu jaku.
    Lokamusa / Lokamusu Lo arina.
    Losa Espaloia.
    M Makalaldi Ahulaldia, gaixoaldia, denboraldi motela.
    Malma Armiarma.
    Malmaratxa Amarauna, armiarma sarea.
    Maratila Txinget.
    Melatua Bustialdia.
    Demaseko melatua hartu dot etxerako bidian.
    Motxailak Artilea mozten zuten ijito euskaldunak.
    Motxalladan[7] Pilotan jokatzeko modua. Nahi adina lagunek hartzen dute parte, eta banan banan kanporatzen dira irabazle bakarra geratu arte.
    Kontzejupia txikiegixa dok guk danok motxalladan jokatzeko.
    Murgillak Ur azpiko ibilerak.
    N Nahiezta Nahi gabe.
    O Osiña Ibaiko hondartza, harri txikiz eta harritxintxarrez egindakoa.
    Plaentxiko hondartza erabiliena Olako osiña zen.
    P Plantzerua Igeltzeroek erabiltzen duten plunkaia edo paleta.
    Ori bizkorra dok plantzerua erabiltzen.
    Postura Apostua.
    Puntarri Puntan dabilena, aurrean dabilena, liderra.
    Puntarrixa lesionau zanetik ez dou partidurik irabazi.
    S Sapopurrutxinala / Zapupurrutxinala Sapaburua.
    Ugarasuan umia dok sapopurrutxiñala.
    Setaka Azalean pilatutako zikina.
    Setixuak Elizetan izaten diren aurreko jesaulkiak, herri agintariek erabilitakoak.
    Ori setixuetan jartzen dok mesetara juatendanian; ni, ostera, ate txikixan onduan egoten nok.
    Sekularioan Oso denbora luzean.
    Sikutia Lehortea, agorraldia, sikualdia.
    Hau dok jiria hau! Igaz ufala ta aurten sikutia.
    Somara lan egitea Egindako pieza bakoitzeko diru-kopuru bat kobratzea.
    Sor Gogortzea, zurruntzea.
    Sorra Herdoila.
    Sortu Gogortu, zurrundu, trabatu, herdoildu.
    Ardatz hau ziero sortuta jaok.
    Sugalindara Sugandila.
    Surziloak Sudurreko zuloak.
    Suskorroberak / Suzko erroberak Su artifizialak.
    T Takilo Janari erakargarridun kazolatxo edo pintxoa.
    Tripaki takilua ateraik, bi txikitorekin!
    Tanganilo Txakurrei lepotik zintzilik ipintzen zaien makilatxoa. Gorbata.
    Tantza Arrantzan erabiltzen den haria. Pita.
    Tapakuak Igerilariak baino ur sakonagoak.
    Orrek beti tapako uretan eitxejok igari.
    Tarraz / Tatarraz / Tarrazka / Tarrazean Arrastaka.
    Tartakina Saltakor, jauzilari.
    Intxaur tartakina.
    Tipirri-taparrak Fosforo borobilak itsatsita dituzten paper-tirak. Harriarekin igurtzerakoan leherketa txikiak egiten dituzte..
    Gaur barkilluak erosi biarrian tipirri-taparrak erosiko jitxuat.
    Triskantza Suntsidura, deseuztapena.
    Txanela Txalupa, ibaian erabiltzekoa.
    Txaplata Petrala, gogaikarria.
    Txatxar Txiki, balio bageko.
    Txatxara Ganora mehea, ganora eza.
    Ederra txatxaria darabizue, goiz guztia barriketan eta bazkaixa gertatu ez!
    Txatxarkeria Txikikeria, huskeria.
    Txeldor Begitxindorra.
    Txinga Ibaian jartzen zen sarea, ertz batetik bestera. Arrazixa izaten zuen erdian.
    Txiribiskau Mozkortu.
    Or datok ori txiribiskauta, ezagun jok kintzenia artudabela gaur eguardixan.
    Txiribizkatuta Edanarekin alaituta, mozkortuta.
    Kuadrilako lagunekin afarixa euki dau ta txiribizkauta etorri da.
    Txirrika Garabia.
    Sasoi batian txirrika haundi bi eguan, bata estaziñuan ta bestia fabrikan.
    Txixakua Prostatitisa, edo beste edozein gernu-tutuetako gaitza.
    Gaixorik dabik gizon ori, txixakua jaukak.
    Txutxilo Txanka, kartetako sota.
    U Ufala Uholdea, uriola.
    Ugaraxua Igela.
    Ugarra Herdoila.
    Sitsak jo eta ugarrak jaten ez dabezen aberastasunak.
    Ugarrezia Ibaiak ekarritako hondakinek sortzen dituzten irlatxoak.
    Ugarrezi handiena Malmero presa baño berago dago.
    Ugartu Herdoildu.
    Ukatx egin Pot egin, lurra jo nekearen eraginez.
    Hainbeste pisukin ukatx eingo dau asto horrek.
    Urakapinak Ufalaren ondoren gelditzen diren hondakinak, sutarako erabiltzen zirenak.
    Egur-ikatz barik gelditu gaitxuk eta bi mutiko bialdu jitxuat urakapin batzuk ekartzera.
    Urapiak Ibai ertzak.
    Txurrukeneko urapiak ez dira onak igeritako, oso lohitsuak dira ta.
    Ur-ustela Denbora luzean geldi egondako ura.
    Obe dok Olako-osiñian igari eitxia alboko ur-ustelian baño.
    Ur-suga Suge biperakara, ibaiko sugea.
    Aingiria zalakuan ursugia arrapau juat aitzpian.
    X Xemei / xemeiko Ehunekoa, zentimoa.
    Z Zail Gogorra.
    Okel hau ondo zaila da.
    Zaildu Saiatu, ahalegindu.
    Zapindu Astindu, jipoitu, egurra eman.
    Zaragi Zahagia, ardoa gordetzeko narrua.
    Saso batian kontzejupian gordetzen zitxuen zaragixak.
    Zeken Diruzalea, zikoitza.
    Ziburu-zaburu Zabua, leria.
    Ziztrin Txikia, baliogabekoa.
    Mutiko ziztrina, alde hemendik derrepentian!
    Zuria Alperra, nagia.
    Zurrustadia Igeri egiterakoan, besakada.
    Orrek jaukak zurrustadia!


    Erreferentziak

    1. ↑ Plazentziako berbak eta esamoldeak. Antxon Oregi eta Edu Oregi (Soraluzeko Jaiak 1.995).
    2. ↑ Relación de algunas palabras euskéricas habituales en Soraluze-Placencia de las Armas. Ramiro Larrañaga (Atal Koadernoak. Hizkuntza eta Literatura 13. Eusko Ikaskuntza 1.995).
    3. ↑ Ikus Amamurgil abestia.
    4. ↑ Bi lekutan zeuden: Errekaldean eta Gabolatsen.
    5. ↑ Sasoi batean SACIAren adarrak herriko bizimoduaren erritmoa markatzen zuen.
    6. ↑ Ingelesetik zuzenean. Football > foballa. Eta XX mende hasieran, keeper (atezaina) > kiperra, back (defentsa) > baka, referee (arbitroa) > referixa, offside (orsai) > orsaixa, eta halako beste asko.
    7. ↑ Garai bateko erdaraz, tantos a bastarra.
    "http://www.sorapedia.eus/index.php?title=Soraluzeko_berbak_(eu)&oldid=27514"(e)tik jasota