«Probaderoa (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

Hauxe da oraingo bertsioa, 17:03, 22 martxoa 2022 data duena

Bofors 40/70 probaderoan (1953). Ezkerretik lehenak Justo Espín Ondarra eta Pío Placencia Arluziaga. Kainoiaren ezkerrean Antonio Elizburu Lizarriturri eta Víctor Placencia Aldazabal (Iturria: Placencia-Aldazabal sendia)

Oharra. Ez da nahastu behar eskuzko su armen kainoientzako probalekuarekin, Baltegieta bukaeran XVI-XIX mendeetan egon zena.

Aurrekariak: Debako probak

The Placencia de las Armas Company Limited eratu zutenean (1886), aurki hasi zuten kainoiak egiten. Baina arazoa sortu zen, kainoiak nun probatu.

Trenbidea Soraluzera heldu zenean (1888) itsasertzean egiteko aukera zabaldu zitzaien. Deban, leku bat baino gehiagotan egiten zituzten probak, esate baterako, Sorginetxe izenekoan, eta batez ere hondartza gainean dagoen zabalgune batean, El probadero eta La bateria izenekoa.

Fabrika eta tren geltokiaren arteko garraioaz Justo Iriondo Sanson arduratzen zen.

Kokapena

Urte askoren ostean, SAPAk bere kainoi-probalekua eraiki zuen, probaderua esaten zitzaiola. Fabrika berritik kilometro t'erdira zegoen, Maltzagaruntz, errepidearen ondoan eta Iraola Etxebarri baserriaren ondoan

Mapa kargatzen...

Eraikuntza

Iraola Etxebarri ondoko lurrak 1946ko urtarrilan erosi zuten, 3.428 metro koadro. Eraikuntza lanak “Martínez Iturralde y Mendia, S.L. - Ingenieros y Construcciones” izeneko enpresak egin zituen.

Iraola Etxebarri
(J.C. Astiazarán 1979)
Iraola Etxebarri
(J.C. Astiazarán 1979)

Istalazioak

Bofors 40/70 probaderoan

Probaderoa egiteko eraikin hauek egin ziren: kainoien kokapena, jaurtigaien hartzailea, polborina, karga prestaketaren eraikina era kalkulu-bulegoa.

Kainoien kokapena

Kainoien kokapenak ormigoi ziklopeoz egindako bi horma zituen, 0,60 metro lodi eta 4,25 metro altu zirenak.

Bi zati zituen. Lehena 6,25 metro luze zen, eta 5 metro zituen hormen artean. Bigarrena 9,75 metro luze zen, eta armen artean 3,50 metro.

Lehen zatiak, 5,25 metrotan, bi isuriko estalkia zuen, egur eta teilaz egindakoa; atzekaldean, berriz, ormigoizko harlosa, 4,25 metrotakoa.

Jaurtigaien hartzailea

Jaurtigaien hartzailea "U" formako eraikin laukia zen, 9,50 x 7,50 metrotakoa.

Hiru hormak harrizkoak ziren, 1,80 metro lodi. Egurrezko estalkia zuen, zurezko geruza batzuk osatua. Barrutik enbor eta lurrez beteta zegoen, lastatutako jaurtigaiak gelditzeko.

Polborina

Polborinak bi alde zituen, laukiak biak. Lehenak 3 x 3 metrotakoa zen eta bigarrena 2 x 2 metrotakoa. Ormak 2 metro altu ziren eta 0,5 metro lodi, hormigoi ziklopeoz egindakoak. Estalkia hormigoizko harlosa zen, erdigunea altuagoa zuela eztanda kasutarako.

Polvora gorderzeko eraikina zein estopinak gordetzekoa zurezkoak ziren barrutik, eta ateak ere egurezkoak ziren, xaflaz estalita.

Hormigoi ziklopeoz egindako lau ormek inguratzen zuten multzo hau, eta kanpotik lubakia zegoen, 2.5 metro zabal.

Kargak prestatzeko eraikina

Polborineko lubakiaren atzekaldean eraikin txikia zegoen, kargak prestatzeko eraikina.

6 metro luze eta 3,73 metro zabal zen. Harrizko ormak zituen, 0,80 metro zabal eta 2 metro altu. Bi isuriko estalkia zuen, egur eta teilaz egina. Lehioak egurrezkoak ziren, eta lehio-ateak metalezkoak.

Kalkulu-bulegoa

Kalkulu-bulegoa kainoien kokapenaren ostean zegoen, baina isolatua. Eraikina 6 x 6 metrotako laukia zen.

Harrizko ormak zituen, 0,50 metro lodi eta 2,50 metro altu. Bi isuriko estalkia hormigoi armatuz egindakoa zen, teilaz estalia. Atea zein atzeko hiru lehioak egurrezkoak zituen, eta lehio-ateak metalezkoak. Zorua egurrezkoa zen, azpian hormigoia zuela.

Bukaera

1950 hamarkadaren erdialdean probaderoa txiki geratu zen, eta Donostia inguruan hasi ziren probak egiten, Ulian hasieran eta Jaizkibelen gero.

1960 hamarkadan Talleres Unamunok probaderoa erosi zuen, lantegi berria eraikitzeko. Gero, honen inguruan Unamuno industrialdea sortu zen.

Erreferentziak

Iturria: Víctor Placencia Mendia.

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
+[[Fitxategi: SAPA._Bofors_40-70_Soraluzeko_probaderoan_(1953-01).jpg | thumb | right | 500px |Bofors 40/70 probaderoan (1953). Ezkerretik lehenak Justo Espín Ondarra eta Pío Placencia Arluziaga. Kainoiaren ezkerrean Antonio Elizburu Lizarriturri eta Víctor Placencia Aldazabal (Iturria: Placencia-Aldazabal sendia)]]
+::<small>'''Oharra'''. Ez da nahastu behar eskuzko su armen kainoientzako [[Probaleku zaharra (eu)|probalekuarekin]], Baltegieta bukaeran XVI-XIX mendeetan egon zena.</small>
+==Aurrekariak: Debako probak==
+The Placencia de las Armas Company Limited eratu zutenean (1886), aurki hasi zuten kainoiak egiten. Baina arazoa sortu zen, kainoiak nun probatu.
+Trenbidea Soraluzera heldu zenean (1888) itsasertzean egiteko aukera zabaldu zitzaien. Deban, leku bat baino gehiagotan egiten zituzten probak, esate baterako, ''Sorginetxe'' izenekoan, eta batez ere hondartza gainean dagoen zabalgune batean, ''El probadero'' eta ''La bateria'' izenekoa.
+Fabrika eta tren geltokiaren arteko garraioaz [[Justo Iriondo (eu)|Justo Iriondo]] ''Sanson'' arduratzen zen.
 ==Kokapena==
-SAPAk bere kainoi-probalekua izan zuen, ''probaderua'' esaten zitzaiola<ref>Ez da nahastu behar eskuzko su armen probadero zaharrarekin, Salvador ermita ondoan egon zena. 1834ko ufalak probaderoa eta ermita aurretik eraman zituen, eta XX mende hasieran esparru hartan SAPAren fabrika berria eraiki zuten.</ref>. [[Fabrika berria (eu)|Fabrika berritik]] kilometro t'erdira zegoen, Maltzagaruntz, errepidearen ondoan eta [[Iraola Etxebarri baserria (eu)| Iraola Etxebarri]] baserriaren ondoan
+Urte askoren ostean, SAPAk bere kainoi-probalekua eraiki zuen, ''probaderua'' esaten zitzaiola. [[Fabrika berria (eu)|Fabrika berritik]] kilometro t'erdira zegoen, Maltzagaruntz, errepidearen ondoan eta [[Iraola Etxebarri baserria (eu)| Iraola Etxebarri]] baserriaren ondoan
 {{#display_map:
@@ 8. lerroa: / 21. lerroa: @@
 ==Eraikuntza==
-Lurrak, 3.428 metro koadrokoak, 1946ko urtarrilan erosi zuten. Eraikuntza lanak “Martínez Iturralde y Mendia, S.L. - Ingenieros y Construcciones” izeneko enpresak egin zituen.
+Iraola Etxebarri ondoko lurrak 1946ko urtarrilan erosi zuten, 3.428 metro koadro. Eraikuntza lanak “Martínez Iturralde y Mendia, S.L. - Ingenieros y Construcciones” izeneko enpresak egin zituen.
-==Irudiak==
+<gallery mode="packed-hover" heights="250">
-''(Handitzeko, sakatu gainean)''
-<gallery>
     Iraola_Etxebarri_baserria._Ikuspegi_orokorra_01_(Juan_Carlos_Astiazarán_1979).jpg | Iraola Etxebarri <br> (J.C. Astiazarán 1979)
     Iraola_Etxebarri_baserria._Ikuspegi_orokorra_02_(Juan_Carlos_Astiazarán_1979).jpg | Iraola Etxebarri <br> (J.C. Astiazarán 1979)
@@ 20. lerroa: / 30. lerroa: @@
 ==Istalazioak==
+[[Fitxategi: SAPA._Bofors_40-70_Soraluzeko_probaderoan_02.jpg | thumb | right | 400px | Bofors 40/70 probaderoan]]
 Probaderoa egiteko eraikin hauek egin ziren: kainoien kokapena, jaurtigaien hartzailea, polborina, karga prestaketaren eraikina era kalkulu-bulegoa.
 ===Kainoien kokapena===
-Kainoien kokapenak ormigoi ziklopeoz egindako bi orma zituen, 0,60 metro lodi eta 4,25 metro altu zirenak.
+Kainoien kokapenak ormigoi ziklopeoz egindako bi horma zituen, 0,60 metro lodi eta 4,25 metro altu zirenak.
+Bi zati zituen. Lehena 6,25 metro luze zen, eta 5 metro zituen hormen artean. Bigarrena 9,75 metro luze zen, eta armen artean 3,50 metro.
-Lehen zatia 6,25 metro luze zen, eta ormen arteko tartea 5 metrorakoa. Bigarrena 9,75 metro luze zen, eta armen artekoa 3,50 metrotakoa.
+Lehen zatiak, 5,25 metrotan, bi isuriko estalkia zuen, egur eta teilaz egindakoa; atzekaldean, berriz, ormigoizko harlosa, 4,25 metrotakoa.
-Lehen zatiak, 5,25 metrotan, egur eta teilazko estalkia zuen, bi uretara; atzekaldean, berriz, ormigoizko harlosa, 4,25 metrotakoa.
+===Jaurtigaien hartzailea===
+Jaurtigaien hartzailea "U" formako eraikin laukia zen, 9,50 x 7,50 metrotakoa.
-===Receptor de proyectiles===
+Hiru hormak harrizkoak ziren, 1,80 metro lodi. Egurrezko estalkia zuen, zurezko geruza batzuk osatua. Barrutik enbor eta lurrez beteta zegoen, lastatutako jaurtigaiak gelditzeko.
-El receptor de proyectiles era un edificio en forma de “U” que ocupaba una planta de 9,50 metros de largo por 7,50 metros de ancho. Estaba constituido por tres muros de mampostería con un grueso de 1,80 metros y cubierta de maderas cruzadas en varias capas; tenía también el correspondiente relleno de troncos y tierra para recibir proyectiles en lastre y efectuar el frenado de los mismos.
-===Polvorín===
+===Polborina===
-El polvorín constaba de dos partes: una con planta de 3 por 3 metros y otra con planta de 2 por 2 metros con una altura de dos metros. Sus paredes eran de hormigón ciclópeo de 0,50 metros de espesor y la cubierta era una losa de hormigón que en su centro tenía una parte elevada para seguridad en caso de explosión.
+Polborinak bi alde zituen, laukiak biak. Lehenak 3 x 3 metrotakoa zen eta bigarrena 2 x 2 metrotakoa. Ormak 2 metro altu ziren eta 0,5 metro lodi, hormigoi ziklopeoz egindakoak. Estalkia hormigoizko harlosa zen, erdigunea altuagoa zuela eztanda kasutarako.
-Tanto el edificio destinado a guardar la pólvora como el destinado a estopines estaban revestidos con madera y las puertas eran de madera forradas con chapa.
+Polvora gorderzeko eraikina zein estopinak gordetzekoa zurezkoak ziren barrutik, eta ateak ere egurezkoak ziren, xaflaz estalita.
-Todo el conjunto estaba cercado por cuatro muros de hormigón ciclópeo, constituyendo un foso que rodeaba el polvorín, con una anchura de 2,50 metros.
+Hormigoi ziklopeoz egindako lau ormek inguratzen zuten multzo hau, eta kanpotik lubakia zegoen, 2.5 metro zabal.
-===Edificio de preparación de cargas===
+===Kargak prestatzeko eraikina===
-El edificio de preparación de cargas era una pequeña dependencia que se hallaba en la parte posterior del foso del polvorín
+Polborineko lubakiaren atzekaldean eraikin txikia zegoen, kargak prestatzeko eraikina.
-Ocupaba una planta de 6 por 3,75 metros, constituido por muros de mampostería de 0,80 de espesor con una altura de 2 metros, siendo la cubierta de madera y teja a dos aguas, las ventanas eran de madera con contraventanas metálicas.
+metro luze eta 3,73 metro zabal zen. Harrizko ormak zituen, 0,80 metro zabal eta 2 metro altu. Bi isuriko estalkia zuen, egur eta teilaz egina. Lehioak egurrezkoak ziren, eta lehio-ateak metalezkoak.
-===Oficina de cálculos===
+===Kalkulu-bulegoa===
-La oficina de cálculos se hallaba en la parte posterior del emplazamiento de cañones, aislada del mismo; este edificio de forma cuadrada ocupaba una planta de 6 por 6 metros, con una altura de 2,50 metros.
+Kalkulu-bulegoa kainoien kokapenaren ostean zegoen, baina isolatua. Eraikina 6 x 6 metrotako laukia zen.
-Las paredes eran de mampostería de 0,50 metros de espesor y la cubierta a dos aguas, era de hormigón armado y teja; tanto la puerta como las tres ventanas posteriores eran de madera y las contraventanas metálicas, el suelo era de hormigón con entarimado de madera.
+Harrizko ormak zituen, 0,50 metro lodi eta 2,50 metro altu. Bi isuriko estalkia hormigoi armatuz egindakoa zen, teilaz estalia. Atea zein atzeko hiru lehioak egurrezkoak zituen, eta lehio-ateak metalezkoak. Zorua egurrezkoa zen, azpian hormigoia zuela.
-==Fin de uso==
+==Bukaera==
-A mediados de los años cincuenta, el probadero se revela a todas luces insuficiente, por lo que es abandonado, trasladándose las pruebas de los cañones a Ulia, primero, y, después, a Jaizkibel.
+hamarkadaren erdialdean probaderoa txiki geratu zen, eta Donostia inguruan hasi ziren probak egiten, Ulian hasieran eta Jaizkibelen gero.
-Finalmente, en los años setenta, en el espacio ocupado por dicho probadero se implantará la empresa de máquina herramienta ''Talleres Unamuno''.
+hamarkadan ''Talleres Unamuno''k probaderoa erosi zuen, lantegi berria eraikitzeko. Gero, honen inguruan [[Unamuno industrialdea (eu)|Unamuno industrialdea]] sortu zen.