«Goikokaleta (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

Hauxe da oraingo bertsioa, 22:05, 10 maiatza 2021 data duena

1.791 urteko agiri batean Goikokale edo Aldeta ere esaten zitzaion^[1]. Erderaz la cuesta de la Obe ere esaten zaio, Anastasia Obengatik, bertako Comercio Arcelus dendaren ohiko jabea.

Kokapena

Goikokaleta Kalebarren goiko aldean dago. Plaza Barriko goiko aldean hasten da, eta Plaza Zaharrean bukatu. 50 bat metro luze da, eta 3-5 metro zabal.

Hegoaldetik etxeak ditu, Kalebarreneko etxe bakoitiak hain zuzen. Iparraldetik Etxaburueta kalea eta Erregetxea dauzka.

Goikokaletak ez dauka etxebizitzarik esleituta, eta ez dago herriko kale-izendegian; hau da, ez dauka ezagupen ofizialik. Hala ere, Kalebarreneko etxe batzuk bertatik daukate (atzeko) sarrera.

Mapa kargatzen...

Argazkiak

(handitzeko, sakatu gainean)

Kale hasiera. Fondoan Erregetxea (Soraluzeko Udala 1969)
Plaza Zaharreruntz
(Soraluzeko Udala 1969)
Erregetxe sarreratik
(Soraluzeko Udala 1969)
Hiltegi zaharra eta ezkerrean, Goikokaleta
(Indalecio Ojanguren)
Erregetxeko karkaba
(J.C. Astiazarán 2019)

Historia

1343. urtean Alonso Jauna Erregeak Soraluze eta Herlaibiako biztanleak biltzeko eta harresiak eraikitzeko agindu zuenean, esparru hau hiribildu barruan geratu zen. Etxe batzuk atzekaldean duten irteerak kontutan hartuta, bertan ortuak izango ziren, etxe bakoitzak berea.

XV mendean, herria zabaldu zenean, ortu hauen tokian Etxaburueta kalea sortu zen.

Azkenik, Erregetxea egin zutenean, 1805-1809 urteetan, Zabaleta erreka estali zuten. Etxaburueta zena bikoiztu zen: gorako bideak, Erregetxe berrirakoak, Etxaburueta izena gorde zuen; beherakoak, Plaza Zaharrerakoak, Goikokaleta esaten zitzaion. Aipatutako karkabari Goikokaletatik eman zioten sarrera.

Kaleak eta atariak

Etxeak ezkerreko aldean daude, baina Goikokaletak ez dauka zenbakirik esleituta. Kaleak aldapa behera egiten duenez, Kalebarreneko behe solairuko hainbat lokalek kale honetara dute lehioak:

Kalebarren 1. zenbakia. Goikokaleta hemen hasten da. Gerra aurrean taberna zegoen, eta andra jabeari Bolia esaten zioten. Gero Elduaien altzari denda zabaldu zuten, urteetan. Gaur egun Bolia izeneko taberna dago bertan.
Etxaburueta 1. zenbakia. Nahiz eta Goikokaletan egon, etxe honen zenbakia Etxaburueta kaleari dagokio. Urteetan Comercio Arcelus egon da bertan, gaur egun ere zabalik dagoela. Bertako jabea Anastasia Obe zen, eta hortik kalearen erdal izena: la cuesta de la Obe.
Kalebarren 5. zenbakia. Eibarko Arrate/ Solozabal autoeskola bertan dauka bulegoa.
Kalebarren 7. zenbakia. Kalebarreneko etxe honek, berria egin zutenetik, Goikokaletan dauka ataria. Gainera, lokal komertzial txikia dago, inoiz erakuslehiotzat erabilita.
Kalebarren 9. zenbakia. Oruesagasti botikaren lehioak agertzen dira.
Kalebarren 11. zenbakia. Etxe honen lehen solairuko etxebizitza batek Goikokaletatik dauka sarbidea.
Kalebarren 13. zenbakia. Anbulategia. Puntu honetan Goikokaleta plaza Zaharren parean dago, Anbulategiaren beheko solairuaren pare.

Erregetxeko edo Zabaleta errekako karkaba

Sarrera nagusia: Erregetxeko karkaba (eu)

Eskumako aldean, berriz, Zabaleta errekako karkaba dago, Kalebarrenen 9. zenbakiaren parean.

Etxaburueta errota inguru honetan egongo zen: azken errotaria Sebastian Arzuaga izan omen zen, eta Sebastian Arzuaga batek denda izan zuen Kalebarren 7an, Zabaleta errekaren ondoan.

Erregetxea egin zenean (1.804-1.809) erreka estali zuten, Erregetxe aurrean enparantza ederra egiteko.

Gerra garaian herria frontean geratu zenez (1936-1937) karkaba hau babestokitzat erabili zen.

Jolasak eta jaiak

Goikokaleta eta Etxaburueta arteko harmaila aprobetxatuz, garai batean Maria treboliñaka jolasten zen, nahiz eta berezko tokia Plaza Barria izan, kooperatiba parean.

Jaietan, sokamuturretan, zezenak Goikokaletan bertan gordetzen dira, Plaza Zaharraren ondoko muturrean hain zuzen.

Erreferentziak

↑ Perutxokua etxearen tasazio eskritura, Soraluze hiribilduko Aldeta kalean edo Goikokalen (Escritura de tasación de la casa de Peruchocua, en la calle de Aldeta o Goicocale en la villa de Placencia). Soraluzeko Udal Artxibategi Historikoa, epaitegi funtsak.

[1] Perutxokua etxearen tasazio eskritura, Soraluze hiribilduko Aldeta kalean edo Goikokalen (Escritura de tasación de la casa de Peruchocua, en la calle de Aldeta o Goicocale en la villa de Placencia). Soraluzeko Udal Artxibategi Historikoa, epaitegi funtsak.

[1]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
-{{Osatu barik}}
+.791 urteko agiri batean Goikokale edo Aldeta ere esaten zitzaion<ref>Perutxokua etxearen tasazio eskritura, Soraluze hiribilduko Aldeta kalean edo Goikokalen (''Escritura de tasación de la casa de Peruchocua, en la calle de Aldeta o Goicocale en la villa de Placencia''). Soraluzeko Udal Artxibategi Historikoa, epaitegi funtsak.</ref>. Erderaz ''la cuesta de la Obe'' ere esaten zaio, Anastasia ''Obe''ngatik, bertako ''Comercio Arcelus'' dendaren ohiko jabea.
 ==Kokapena==
-Goikokaleta Kalebarren goiko aldean dago. Erderaz ''la cuesta de la Obe'' ere esaten zaio, bertan dagoen dendarengatik. [[Plaza Barria (eu)|Plaza Barriko]] goiko aldean hasten da, eta [[Plaza Zaharra (eu)|Plaza Zaharrean]] bukatu. 50 bat metro luze da, eta 3-5 metro zabal.
+Goikokaleta Kalebarren goiko aldean dago. [[Plaza Barria (eu)|Plaza Barriko]] goiko aldean hasten da, eta [[Plaza Zaharra (eu)|Plaza Zaharrean]] bukatu. 50 bat metro luze da, eta 3-5 metro zabal.
 Hegoaldetik etxeak ditu, Kalebarreneko etxe bakoitiak hain zuzen. Iparraldetik [[Etxaburueta kalea (eu)|Etxaburueta]] kalea eta [[Erregetxea (eu)|Erregetxea]] dauzka.
+Goikokaletak ez dauka etxebizitzarik esleituta, eta ez dago herriko kale-izendegian; hau da, ez dauka ezagupen ofizialik. Hala ere, Kalebarreneko etxe batzuk bertatik daukate (atzeko) sarrera.
 {{#display_map:
    |centre = 43.174745,-2.413072
    |lines  = 43.174952,-2.413193: 43.174529,-2.412969~Goikokaleta~ ~yellow~ ~10
-   |zoom = 17 | height = 600 | type = earth
+   |zoom = 18 | height = 600 | type = earth
 }}
@@ 16. lerroa: / 19. lerroa: @@
 ''(handitzeko, sakatu gainean)''
 <gallery>
-    Galipot._Harresien_balizko_aztarnak_(Garikoitz_Estornés_1991).jpg | Harresien balizko aztarnak <br> (Garikoitz Estornés 1991)
+    Erregetxea._Etxaburueta_kaleko_aldea.jpg                                  | Kale hasiera. Fondoan Erregetxea (Soraluzeko Udala 1969)
+   Erregetxea._Plaza_Zaharra_aldeko_etxaurrea_02_(Soraluzeko_Udala_1969).jpg | Plaza Zaharreruntz <br> (Soraluzeko Udala 1969)
+   Erregetxea._Plaza_Zaharra_aldeko_etxaurrea_03_(Soraluzeko_Udala_1969).jpg | Erregetxe sarreratik <br>(Soraluzeko Udala 1969)
+   Kaleak._Plaza_zaharra_01_(Indalecio_Ojanguren).jpg | Hiltegi zaharra eta ezkerrean, Goikokaleta <br> (Indalecio Ojanguren)
+   Erregetxeko_karkaba._Sarrera_01_(Juan_Carlos_Astiazarán_2019).jpg         | Erregetxeko karkaba <br> (J.C. Astiazarán 2019)
 </gallery>
 ==Historia==
-. urtean Alonso Jauna Erregeak Soraluze eta Herlaibiako biztanleak biltzeko agindu zuenean, eta harresiak eraikitzeko, Galipota hiribildu barruan geratu zen. Etxeek atzekaldean duten irteerak kontutan hartuta, bertan ortuak izango ziren, etxe bakoitzak berea.
+. urtean Alonso Jauna Erregeak Soraluze eta Herlaibiako biztanleak biltzeko eta harresiak eraikitzeko agindu zuenean, esparru hau hiribildu barruan geratu zen. Etxe batzuk atzekaldean duten irteerak kontutan hartuta, bertan ortuak izango ziren, etxe bakoitzak berea.
-urtean elizataria egin zenean, ortuen zati handi bat hartu zuten berau eta irispideak egiteko. Eta XVIII mendeko bukaeran frontoi berria egin zenean, bertarako bi eskilarak eusteko horma sendoa eraiki zuten, lau bat metrotako pasabidea uzten.
-Gerora, XX mendean, kalea asfaltatu zutenean (harria jartzea ez zuen merezi eta) jendeak Galipot izena eman zion.
-Azkenik, 1959-60 urtetan, frontoiko Eskola Nazionalak eraiki zirenean frontoiko aldapa ere egin zen, horretarako elizatariaren ertza jaten eta Galipotaren lehen zatia nabarmen estutzen, metro bateko zabalera uzten. Aldi berean parrokiaren berogailu sistema aldapa azpian ezarri zuten.
-==Santa Ana kaleko zenbaki bakoitiak==
-Etxe gehienek Galipoterako irteera daukate. Lehen solairua kalea baino altuago dutenez, hiruzpalau harmaila dute.
-===1. zenbakia===
-[[Udaletxea (eu)|Udaletxea]]. Sasoi batean Galipoterako irteera ez bazuen ere, mende hasieran edo lehenago (hirugarren karlistada inguruan) Bake Epaitegirako sarrera egin zioten. Kalea baino pare bat metro gorago zegoenez, eskilara bikoitza egin zioten.
-XX mendearen bukaeran eskilara kendu eta atea itxi zuten, bere ordez lehioa jarriz. Atea ixteko erabili zituzten harriak beste nunbaitetik ekarriak dira, inskripzioa dute eta.
-===3. zenbakia===
+XV mendean, herria zabaldu zenean, ortu hauen tokian Etxaburueta kalea sortu zen.
-Etxe berria egin zutenean atzeko sarrera mantendu zuten, baina lokal komertzial batentzat bakarrik. Azken urteotan Garmendia ileapaindegia egon da, eta 2016-tik itxirik dago.
-===5. zenbakia===
+Azkenik, Erregetxea egin zutenean, 1805-1809 urteetan, Zabaleta erreka estali zuten. Etxaburueta zena bikoiztu zen: gorako bideak, Erregetxe berrirakoak, Etxaburueta izena gorde zuen; beherakoak, Plaza Zaharrerakoak, Goikokaleta esaten zitzaion. Aipatutako karkabari Goikokaletatik eman zioten sarrera.
-Etxe berria egin zutenean atzeko sarrera itxi zuten.
-===7, 9 eta 11. zenbakia===
-Etxe guzti hauek irteera gordetzen dute.
-===13. zenbakia===
+==Kaleak eta atariak==
-Azken etxe honek ere irteera gordetzen du.
+Etxeak ezkerreko aldean daude, baina Goikokaletak ez dauka zenbakirik esleituta. Kaleak aldapa behera egiten duenez, Kalebarreneko behe solairuko hainbat lokalek kale honetara dute lehioak:
+* '''Kalebarren 1. zenbakia'''. Goikokaleta hemen hasten da. Gerra aurrean taberna zegoen, eta andra jabeari ''Bolia'' esaten zioten. Gero Elduaien altzari denda zabaldu zuten, urteetan. Gaur egun Bolia izeneko taberna dago bertan.
+* '''Etxaburueta 1. zenbakia'''. Nahiz eta Goikokaletan egon, etxe honen zenbakia Etxaburueta kaleari dagokio. Urteetan ''Comercio Arcelus'' egon da bertan, gaur egun ere zabalik dagoela. Bertako jabea Anastasia ''Obe'' zen, eta hortik kalearen erdal izena: ''la cuesta de la Obe''.
+* '''Kalebarren 5. zenbakia'''. Eibarko ''Arrate/ Solozabal'' autoeskola bertan dauka bulegoa.
+* '''Kalebarren 7. zenbakia'''. Kalebarreneko etxe honek, berria egin zutenetik, Goikokaletan dauka ataria. Gainera, lokal komertzial txikia dago, inoiz erakuslehiotzat erabilita.
+* '''Kalebarren 9. zenbakia'''. Oruesagasti botikaren lehioak agertzen dira.
+* '''Kalebarren 11. zenbakia'''. Etxe honen lehen solairuko etxebizitza batek Goikokaletatik dauka sarbidea.
+* '''Kalebarren 13. zenbakia'''. Anbulategia. Puntu honetan Goikokaleta plaza Zaharren parean dago, Anbulategiaren beheko solairuaren pare.
-Etxe hau Kalegoeneko azkena da eta, beraz, garai batean harresi sistemaren partea zen. Frontoitik bigarren solairuraino harrizko zubia edo pasabidea dauka, Galipoten gainetik.
-Noiz eta zertarako eraiki zuten ez da jakiten. Harresien atea? Etxetik frontoirako pasua? Aurreko harresia aprobetxatuko al zuten?
+==Erregetxeko edo Zabaleta errekako karkaba==
+::<small>''Sarrera nagusia:''</small> [[Erregetxeko karkaba (eu)]]
+Eskumako aldean, berriz, Zabaleta errekako karkaba dago, Kalebarrenen 9. zenbakiaren parean.
+Etxaburueta errota inguru honetan egongo zen: azken errotaria Sebastian Arzuaga izan omen zen, eta Sebastian Arzuaga batek denda izan zuen Kalebarren 7an, Zabaleta errekaren ondoan.
-==Elizaren aldea==
+[[Erregetxea (eu)|Erregetxea]] egin zenean (1.804-1.809) erreka estali zuten, Erregetxe aurrean enparantza ederra egiteko.
-Gorago aipatu den moduan, frontoirako aldapa azpian parrokia berotzeko sistema ezarri zuten. Sarrera Galipotetik dauka.
-Galipoten bukaeratik frontoirako eskilarak daude, XVIII mendean eraikitakoak.
+Gerra garaian herria frontean geratu zenez (1936-1937) karkaba hau babestokitzat erabili zen.
-==Etorkizuna==
+==Jolasak eta jaiak==
-urtean Hiri Antolamenduko Plan Orokorra (''Plan General de Ordenación Urbana'') onartu zen.
+Goikokaleta eta Etxaburueta arteko harmaila aprobetxatuz, garai batean [[Maria treboliñaka (eu) | Maria treboliñaka]] jolasten zen, nahiz eta ''berezko'' tokia [[Plaza Barria (eu)|Plaza Barria]] izan, kooperatiba parean.
-Bertan planifikatutakoa gauzatzen bada, Galipoterako irteerak desagertuko dira.
+Jaietan, sokamuturretan, zezenak Goikokaletan bertan gordetzen dira, Plaza Zaharraren ondoko muturrean hain zuzen.