«Santa Maria la Real eliza. Zaharberritzea (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

Hauxe da oraingo bertsioa, 14:41, 14 apirila 2021 data duena

(handitzeko, sakatu gainean)

Elizataria
(Arantza Cuesta Ezeiza)
Hegoaldeko kaperak
(J.C. Astiazarán 2020)
Barnealdeko proiektua
(Xabier Barrutieta 2007)
Dorreko atea eta koruko arkua
(J.C. Astiazarán)

Aurrekariak

Eraikin zahar baten ajeak

XX mende bukaeran Soraluzeko eliza oso egoera txarrean zegoen. Alde batetik, burualdetik hezetasuna gogoz sartzen zenez (gogoratu Buztina izenekotik errekatxoa pasatzen dela), pareten eta erretaula nagusiaren margoak desegiten ari ziren.

Teilatuetan ere itokinak ziren. Gainera, habe nagusiak brintzatuta zirenez, gangen gainera etorriak ziren, teilatuko pisu guztia bertara pasatzen: gangakapurtzeko arrisku handia zegoen.

Eliz ataria ere ez zegoen hobeto. Itokinez beteta egoteaz gain, egurra oso kaltetuta zegoen ehundaka urteetako eguraldia jasan eta gero. Istalazio elektrikoa ere ez zen batere segurua, edozein momentuan sutea sortzeko arriskua zegoen eta.

Dorrearen gainean zegoen metro bateko harrizko esfera apurtu egin zen, eta zati bat Frontoiko aparkalekura erori zen. Beste ezbeharrik ez izateko bai harria zein gaineko gurutze handia bertatik kendu behar izan zuten. Ondorioz, Soraluzeren ohiko irudia desitxuratuta geratu zen.

Eliza oso iluna zen: kanpoko argi gutxi sarteaz gain, argiteri eskasa zuen eta paretak zikinez grisak zituen. Erretaulak ere grisak, zikinak kolore guztia estalita.

Eliza oso hotza zen, eta 1950 hamarkadako haizezko berogailua ez zuen gauza handirik konpondu, aire bero guztia sabaira igotzen zelako.

Soraluce zinema ordurako itxita zegoenez, botatzeko asmoa zegoen. Baina honek eliza sakristia barik lagako zuen, eta sakristiarekin batera bertako komuna ere desagertuko zen (abadendako zen, baina gizonek ereerabiltzen zuten).

Zaharberritzearen hiru faseak

Eliza hiru fasetan zaharberritu zuten, batez ere arrazoi ekonomikoengatik. Eta larritasunak markatu zituen lehentasunak:

Lehengo fase batean (1983-1986) eliz ataria zaharberritu zuten.
Bigarren fasean (1999-2002) kanpoko aldeari ekin zioten: drenatze lanak, teilatuak eta dorrea batez ere.
Hirugarrenean, berriz, barrualdea zaharberritu zuten (2003-2007). Fase honen arkitektoak Xabier Barrutieta eta Gudiker Beaskoa izan ziren^[1].

Lehen fasea. Eliz ataria

Gehiago jakitzeko, sakatu hemen.

Urteekin eliz atariaren egoera gero eta makalagoa zen. Alde batetik, XIX mendean erdia erori zen, eta berreraikitzerakoan hainbat pieza lekuz aldatu zituzten, beste batzuk apurtu berriro aprobetzatzeko, harrizko zutabea toskanoa erdi-erdian jarri... Honetaz gain, ezin dira ahaztu gainontzeko kalte txikiak: egur zatiak galduta (berez edota nahita), pipiak egindako zuloak, indar kableak edozein modutan jarrita, umeek egindako sute txikiak...

Eliz atariaren maketa
Eliz ataria desmontatuta
(J.C. Astiazarán)
Eliz ataria berreraikitzen
(José Berrueta)
Ignacio de Miguel "Itxasoi"

Eta hirugarren mendeurrenean, 1966 urtean, zahar berritzeko eskaerak hasi ziren; ez bakarrik herrikosemeak, kanpokoak ere: Luis Pedro Peña Santiago (1966 eta 1972 El Diario Vascon), Juan San Martin (1.975 Hoja del Lunesen), Iñaki Linazasoro (La Voz de Españan).

Eta proiektua martxan jarri zen. Orduko alkateek (Alberto Lersundi, Gonzalo Akizu eta Jesús Mari Akizu) gaia bultzatu zuten, eta Gustavo Kraemer Koeller jaunak, Arte Ederretako katedradunak, proiektua idatzi eta zuzendu zuen.

Egur lanak, berriz, Iñaki Itxasoi (Ignacio de Miguel) jaunak egin zituen. Lehenengo lana, 1.979 urtean, eliz atariaren maketa egitea izan zen. Gero, eliz atari osoa desmontatu, piezaz pieza osatu eta tratatu, falta ziren piezak landu, eta berriro montatu.

Zaharberritze lanek hiruzpalau urte iraun zuten, eta 1983 urtean inauguratu zen eliz atari berria.

Bigarren fasea. Kanpoaldea

Gehiago jakitzeko, sakatu hemen.

Gaur eguneko eliza egin zenetik, Santa Maria la Realek beti izan ditu hezetasun arazoak, albo batetik pasatzen den errekastoak eraginak. Konpontzeko, Soraluze zinema bota eta errekastua bideratu zuten. Honetaz gain, elizaren burualdea zein hegoaldeko hormak iragazgaiztu zituzten.

Soraluce zinema
Teilatuak
(J.C. Astiazarán)
Buztina pasabidea
Dorrea frontoitik
(Rafael Barrio Goñi)

Teilatu nagusiko pisu osoa gangen gainean apoiatzen zen, habe batzuk pitzatuta zeudelako. Habeak aldatu eta egurrezko egitura sendotu zuten. Ostean, alboko nabeen gaineko terraza ureztatuak teilatu arruntekin ordeztu zituzten. Azkenik, absideari XVIII mendean erantsitako kamarinaren gaineko teilatua kendu zuten, eta kobrezko estalki barez babestu zuten.

Dorreko hormak ere sendotu zituzten eta erlaitzak zein pinakuluak egonkortu, erorketak sahiesteko. Bukatzeko, azken urteetan falta ziren harrizko esfera handia zein gurutzea bere tokira ekarri zituzten.

Hirugarren fasea. Barrualdea

Gehiago jakitzeko, sakatu hemen.

Proiektua oso erronka handia zen. Alde batetik, eraikinaren baldintzak, erabilera zein seguritate aldetik, oso eskasak ziren; honetaz gain, XXI mendeko liturgia irizpideetara egokitu behar zen; eta, azkenik, zaharberritzea aprobetxatu nahi zen sakristia eta komun berriak egiteko, berogailu sistema aldatu...

Proiektua
(Xabier Barrutieta 2007)
Erretaula zaharberritua
Sagrarioaren kapera
(Xabier Barrutieta 2007)
Korua eta organoa
(Xabier Barrutieta 2007)
Dolorosaren kapera
(Xabier Barrutieta 2007)

Zoru berria jarri zuten zaharraren gainean, bion tartean zoru erradiatzailea jarriz. Zorua, jatorriz hainbat mailatan zegoena, bi mailatan antolatu zituzten: presbiterioa, alboko bi kaperak eta aitortzarena alde batetik, eta gainontzekoa bestetik.

Elizaren ate nagusia ez dago erdiko ardatzarekin lerrokatuta, alde batera baizik. Hemen eta ate txikian zeuden egurrezko ate-babesak kendu eta berriak jarri ziren, metal eta beirazkoak. Baina, zuzenak izan beharrean eskumarako joera eman zien, erabiltzaileak elizaren erdira bideratzeko.

Argiteri sistema berria ezarri zuten. Alde batetik, lehen baino askoz argi gehiago eta indartsuagoak jarri zituzten elizaren azalera osoa argitzeko: hormak, gangak, erretaulak... Eta bestetik, argi guzti hauek gobernatzeko sistema bat ezarri zuten; piztu/ itzaltzeaz gain argi bakoitzaren argi indarra gobernatzen du, eta denborak ere. Ostean, elizari "argi-kutxa" esaten diote.

Erretaula XX mende hasierako egoerara lehengoratu zuten, eta margoaren altxatutako aldeak asentatu, askatutako elementuak egonkortu, zikinkeria garbitu eta hezetasunak eta gatzak hondatutako inguruak berritu zituzten. Amaitzeko, erretaula osoa babestu zuten.

Aldare berria jarri zuten, marmol zurikoa; eta pontea aurrera ekarri ere. Hormak eta gangak garbitu eta zuriz margotu, eta goiko leihoetik beirateak kendu eta berriak jarri, gardenak. Koru azpiko harrizko arko eskarzanoa (XVIII mendekoa) garbitu eta argitu zuten.

Azkenik, XVIII bi kaperak, Nazarenoarena eta Dolorosarena, zaharberritu zituzten. Gainontzeko lauak berrantolatu zituzten: presbiterioaren bi alboetan sakristia eta sagrarioa ezarri zituzten, eta hurrengo bi kaperetan esparru itxiak antolatu zituzten: batean aitorpen kapera, bestean komunak eta biltegia.

Berrinaugurazioa

Lanak 2007 urte amaieran bukatu ziren, eta urte hartako abenduak 15ean parrokia berrinauguratu zuten. Meza Juan Mari Uriartek, Donostiako apezpikuak, eman zuen; eta beste zortzi abadek lagundu zioten, tartean Soraluzeko orduko parrokoa zein parrokoak izandakoak. Donostiako Elizbarrituko Museotik ere Soraluzeko Andramari zaharra ekarri zuten.

Meza abestua izan zen, Soraluzeko Ezoziko Ama Abesbatzak lagunduta.

Zaharberritze lanen oroigarri gisa, Obra Batzordeak argazkiez osatutako Santa Maria la Real parrokiaren reinaugurazioa (2007) liburuxka argitaratu zuen.

Bedeinkapena
Meza
Meza
Andra Mari zaharra
Liburuxkaren azala

Lanen finantziazioa

Santa Maria la Real elizaren zaharberritze lanak ordaintzeko hainbat bide erabili ziren.

Alde batetik, herritarren hileroko ekarpenak eta enpresa eta erakundeenak, Udalak barne.

Eusko Jaurlaritzak 100.348 euro (16.724.710 pezeta) eman zituen eliz ataria zaharberritzeko.

Azkenik, Gipuzkoako Foru Aldundiak ere dirulaguntzak eman zituen^[2]:

1983ko plana: 12.000 € (2.000.000 pta.)
1986ko plana: 56.400 € (9.400.000 pta.)
...
1999ko plana: 108.000 € (18.000.000 pta.)
2000ko plana: 39.000 € (6.500.000 pta.)
2002ko plana: 96.150 €
2004ko plana: 85.000 €
2005ko plana: 75.000 €
2007ko plana: 400.000 €
2008ko plana: 148.000 €
Guztira: 1.019.550 €

Erreferentziak

↑ Reforma iglesia Sta Maria la Real de Soraluze. Xabier Barrutieta y Gudiker Beaskoa, arquitectos.
↑ Andre Mariaren Zeruratzea. Zaharberri (Gipuzkoako Foru Aldundia).

[1] Reforma iglesia Sta Maria la Real de Soraluze. Xabier Barrutieta y Gudiker Beaskoa, arquitectos.

[2] Andre Mariaren Zeruratzea. Zaharberri (Gipuzkoako Foru Aldundia).

[1]

[2]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
-===Zaharberritzeak===
+''(handitzeko, sakatu gainean)''
-::<small>Gehiago jakitzeko, sakatu [[Eliz ataria. Zaharberritzea (eu) | ''hemen'']].</small>
+<gallery mode="packed-hover" heights="150">
+   Santa_Maria_la_Real_parrokia._Elizataria_01._Arantza_Cuesta_Ezeiza.jpg | Elizataria <br> (Arantza Cuesta Ezeiza)
+   Santa_Maria_la_Real_parrokia._Hegoaldeko_kaperen_teilatua_(Juan_Carlos_Astiazarán_2020).jpg | Hegoaldeko kaperak <br> (J.C. Astiazarán 2020)
+   Santa_Maria_la_Real._Zaharberritzea_01_(Xabier_Barrutieta_2007).jpg    | Barnealdeko proiektua <br> (Xabier Barrutieta 2007)
+   Santa_María_la_Real._Zaharberritzea_05_(Juan_Carlos_Astiazarán).jpg    | Dorreko atea eta koruko arkua <br> (J.C. Astiazarán)
+</gallery>
+==Aurrekariak==
+===Eraikin zahar baten ajeak===
+XX mende bukaeran Soraluzeko eliza oso egoera txarrean zegoen. Alde batetik, burualdetik hezetasuna gogoz sartzen zenez (gogoratu [[Buztina (eu)|Buztina]] izenekotik errekatxoa pasatzen dela), pareten eta erretaula nagusiaren margoak desegiten ari ziren.
+Teilatuetan ere itokinak ziren. Gainera, habe nagusiak brintzatuta zirenez, gangen gainera etorriak ziren, teilatuko pisu guztia bertara pasatzen: gangakapurtzeko arrisku handia zegoen.
-urtean [[Eliz ataria. Zaharberritzea (eu) | eliz ataria konpondu]] zuten, egoera txarreko piezak eta latak ordezkatuz lehen eta ondoren erreteilatuz eta euriurak kanalizatuz.
+Eliz ataria ere ez zegoen hobeto. Itokinez beteta egoteaz gain, egurra oso kaltetuta zegoen ehundaka urteetako eguraldia jasan eta gero. Istalazio elektrikoa ere ez zen batere segurua, edozein momentuan sutea sortzeko arriskua zegoen eta.
--2007 urteean artean zaharberritze lanak egin ziren elizan bertan, herriaren eta Gipuzkoako Aldundiaren laguntzaz<ref>[http://zaharberri.gipuzkoakultura.net/datuak.php?id=588 Andre Mariaren Zeruratzea]. Zaharberri (Gipuzkoako Foru Aldundia).</ref>. Lanaren deskribapena: ''Eliz estalkiaren zurezko egituraren sendatzea, egoera txarreko piezak eta latak ordezkatuz eta ondorengo erreteilatzea eta euriuren kanalizatzea, dorrea birgaitzea eta alde bateko nabearen estalkiaren zati bat berritzea eta kanpoko hormak iragazgaiztea eta drainatzea. Barrualdea egokitzea. Erretaulu nagusia eta albokoak zaharberritzea.'' Urte tarte honetan Aldundiaren laguntza 1.019.550 €-takoa izan zen.
+Dorrearen gainean zegoen metro bateko harrizko esfera apurtu egin zen, eta zati bat Frontoiko aparkalekura erori zen. Beste ezbeharrik ez izateko bai harria zein gaineko gurutze handia bertatik kendu behar izan zuten. Ondorioz, Soraluzeren ohiko irudia desitxuratuta geratu zen.
-Arkitektoak Xabier Barrutieta eta Gudiker Beaskoa izan ziren<ref>[https://www.plataformaarquitectura.cl/cl/02-220683/reforma-iglesia-sta-maria-la-real-de-soraluze-xabier-barrutieta-y-gudiker-beaskoa-arquitectos Reforma iglesia Sta Maria la Real de Soraluze]. Xabier Barrutieta y Gudiker Beaskoa, arquitectos.</ref>. 2007 urteko abenduak 15ean parrokia reinauguratu zuten<ref>[[Parrokiaren reinaugurazioa (eu) | Santa Maria la Real parrokiaren reinaugurazioa]]. Lan Batzordea (Soraluze 2007).</ref>.
+Eliza oso iluna zen: kanpoko argi gutxi sarteaz gain, argiteri eskasa zuen eta paretak zikinez grisak zituen. Erretaulak ere grisak, zikinak kolore guztia estalita.
+Eliza oso hotza zen, eta 1950 hamarkadako haizezko berogailua ez zuen gauza handirik konpondu, aire bero guztia sabaira igotzen zelako.
-''(handitzeko, sakatu gainean)''
+''Soraluce'' zinema ordurako itxita zegoenez, botatzeko asmoa zegoen. Baina honek eliza sakristia barik lagako zuen, eta sakristiarekin batera bertako komuna ere desagertuko zen (abadendako zen, baina gizonek ereerabiltzen zuten).
-<gallery>
-   Santa_Maria_la_Real._Zaharberritzea_01_(Xabier_Barrutieta_2007).jpg | Zaharberritze proiektua <br> (Xabier Barrutieta 2007)
-   Santa_Maria_la_Real_parrokia._Erretaula_(berritua).jpg              | Erretaula
+[[Fitxategi: Santa_Maria_la_Real_eliza._Obra_Batzordea.png | right | 200px]]
-   Santa_Maria_la_Real._Zaharberritzea_02_(Xabier_Barrutieta_2007).jpg | Alboko kaperak <br> (Xabier Barrutieta 2007)
+===Zaharberritzearen hiru faseak===
-    Santa_Maria_la_Real._Zaharberritzea_03_(Xabier_Barrutieta_2007).jpg | Sarrerako atea korupean <br> (Xabier Barrutieta 2007)
+Eliza hiru fasetan zaharberritu zuten, batez ere arrazoi ekonomikoengatik. Eta larritasunak markatu zituen lehentasunak:
-    Santa_Maria_la_Real._Zaharberritzea_04_(Xabier_Barrutieta_2007).jpg | Aitorpen kapera <br> (Xabier Barrutieta 2007)
+* Lehengo fase batean (1983-1986) eliz ataria zaharberritu zuten.
-    Santa_María_la_Real._Zaharberritzea_05_(Juan_Carlos_Astiazarán).jpg | Dorreko atea eta koruko arkua <br> (J.C. Astiazarán)
+* Bigarren fasean (1999-2002) kanpoko aldeari ekin zioten: drenatze lanak, teilatuak eta dorrea batez ere.
+* Hirugarrenean, berriz, barrualdea zaharberritu zuten (2003-2007). Fase honen arkitektoak Xabier Barrutieta eta Gudiker Beaskoa izan ziren<ref>[https://www.plataformaarquitectura.cl/cl/02-220683/reforma-iglesia-sta-maria-la-real-de-soraluze-xabier-barrutieta-y-gudiker-beaskoa-arquitectos Reforma iglesia Sta Maria la Real de Soraluze]. Xabier Barrutieta y Gudiker Beaskoa, arquitectos.</ref>.
+==Lehen fasea. Eliz ataria==
+::<small>Gehiago jakitzeko, sakatu [[Santa Maria la Real eliza. Zaharberritzea. Eliz ataria (eu) | ''hemen'']].</small>
+Urteekin eliz atariaren egoera gero eta makalagoa zen. Alde batetik, XIX mendean erdia erori zen, eta berreraikitzerakoan hainbat pieza lekuz aldatu zituzten, beste batzuk apurtu berriro aprobetzatzeko, harrizko zutabea toskanoa erdi-erdian jarri... Honetaz gain, ezin dira ahaztu gainontzeko kalte txikiak: egur zatiak galduta (berez edota nahita), pipiak egindako zuloak, indar kableak edozein modutan jarrita, umeek egindako sute txikiak...
+<gallery mode="packed-hover" heights="150">
+    Santa_Maria_la_Real_eliza._Elizatariko_maketa_(Soraluzeko_Udala_1978).jpg | Eliz atariaren maketa
+    Santa_Maria_la_Real._Elizataria_zaharberritzen_02_(Juan_Carlos_Astiazarán_1980).jpg | Eliz ataria desmontatuta <br> (J.C. Astiazarán)
+    Elizatariaren_zahar-berritzea_6._Elizataria_berreraikitzen_(Berrueta).jpg | Eliz ataria berreraikitzen <br> (José Berrueta)
+   Elizatariaren_zahar-berritzea_4._Ignacio_Elizburu_Itxasoi.jpg             | Ignacio de Miguel "Itxasoi"
 </gallery>
+Eta hirugarren mendeurrenean, 1966 urtean, zahar berritzeko eskaerak hasi ziren; ez bakarrik herrikosemeak, kanpokoak ere: Luis Pedro Peña Santiago (1966 eta 1972 ''El Diario Vasco''n), Juan San Martin (1.975 ''Hoja del Lunes''en), Iñaki Linazasoro (''La Voz de España''n).
+Eta proiektua martxan jarri zen. Orduko alkateek (Alberto Lersundi, Gonzalo Akizu eta Jesús Mari Akizu) gaia bultzatu zuten, eta Gustavo Kraemer Koeller jaunak, Arte Ederretako katedradunak, proiektua idatzi eta zuzendu zuen.
+Egur lanak, berriz, Iñaki ''Itxasoi'' (Ignacio de Miguel) jaunak egin zituen. Lehenengo lana, 1.979 urtean, eliz atariaren maketa egitea izan zen. Gero, eliz atari osoa desmontatu, piezaz pieza osatu eta tratatu, falta ziren piezak landu, eta berriro montatu.
+Zaharberritze lanek hiruzpalau urte iraun zuten, eta 1983 urtean inauguratu zen eliz atari berria.
-Badakigu 1267 urtearen inguruan Soraluzeko herri zaharrean "monastegi" bat zegoela eta bere patronatua Gaztelako Alfontso Jakintsu erregek zeukala, urte horretan, Elgoibarko Olasotarren Etxeko Jaun zen Lopez de Ganboari eman bait zion.
-Egungo tenpluaren eraikitze lanak XVI mendean hasiak dira, eta baliteke, gehienetan gerta ohi den bezala, hasierako elizaren kondarren gainean egotea.
-Ezaguan da 1532an Martin de Igarza maixuak traza bat burutu zuela eta urte batzu geroago, Pascual de Iturriza, 1538tik 1544era bitartean eliza honetako lanekin erlazionaturik agertzen denak, beste traza bat eman zuela, 1541ean hain zuzen.
-Badirudi Kontzejuko partaideen artean eztabaidak izan zirela traza bat aukeratzeko orduan, azkenean ordea, Pascual de Iturrizarena hautatu zen "Gimetria artean maixu" zelako.
-Errekurtso ekonomikoak urriak zirela dirudi 1540eko hamarkadako dokumentu batzuren arauera eliztarrek konpromezua hartzen bait dute elizako lanetarako dirua mailegatzeko. Beste dokumentu batzuren bitartez berriz, maiordomoek beren buruak maileguen zenbatekoa ordaintzera behartzen dituzte.
-Badirudi elizako patroiarekin ere, Olasotarren Etxeko Jauna eskuarki, arazoak izan zirela, ezagutzen bait da eliza eta Kontzejuaren ahalmen bat 1545ekoa, patroi horren kontra aktuazio judizial bat burutzeko.
-Lanak kapera nagusia edo absidetik hasi ziren nabe nagusiarekin jarraituz. Elizak nabe bakarra izan zuen, garai modernoan alboko biak erantsi zitzaizkion arte.
-Arkupea oparo tailaturiko bere egurrezko estrukturak duen balioarengatik parerik ez duena, 1666 urtean eraikia izan zen, Antonio de Aziondo Debako arotz-maixuaren trazari jarraituz. Bere piezen taila eta dekorazioa Pedro de Aldazabal, herriko tailistak, burutu zuen, eta badirudi hartutako obligazioak gainditu ere egin zituela. Arkupearen burdinsarea Antonio Fernandez de Betolaza, Elgoibarko forjariak egina da.
-Lau ataleko nabe bakar eta abside poligonaleko saloi-oinplanoko eliza, eta honi oraindik berriki albo-nabeak erantsi zaizkio.
-Nabe nagusia gurutze-gangarekin estaltzen da, bere kargak ezaugarri gotikoekiko irozkaitan utziz absidearen partean, eta errenazentistetan nabearen gainerakoa.
-Murruak harlanduzkoak dira, kontrahormekin kanpotik.
-Bere atari bikaian nabaritzen da, zurezko egituran eraikia eta apaindurazko motiboen ugaritasun handiarekin dekoratutako piezekin.
-Elizaren ataria kultur ondasun kalifikatu izendatuta dago, Eusko Jaurlaritzaren 1984ko uztailaren 17ko 265/1984 Dekretuaren bidez.
-SUBENTZIONATUTAKO OBRAK
+==Bigarren fasea. Kanpoaldea==
-Eliz estalkiaren zurezko egituraren sendatzea, egoera txarreko piezak eta latak ordezkatuz eta ondorengo erreteilatzea eta euriuren kanalizatzea, dorrea birgaitzea eta alde bateko nabearen estalkiaren zati bat berritzea eta kanpoko hormak iragazgaiztea eta drainatzea. Barrualdea egokitzea. Erretaulu nagusia eta albokoak zaharberritzea.
+::<small>Gehiago jakitzeko, sakatu [[Santa Maria la Real eliza. Zaharberritzea. Kanpoaldea (eu) | ''hemen'']].</small>
-==Foru Aldundiaren dirulaguntzak==
+Gaur eguneko eliza egin zenetik, Santa Maria la Realek beti izan ditu hezetasun arazoak, albo batetik pasatzen den errekastoak eraginak. Konpontzeko, ''Soraluze'' zinema bota eta errekastua bideratu zuten. Honetaz gain, elizaren burualdea zein hegoaldeko hormak iragazgaiztu zituzten.
-ko Plana: 2.000.000 pta.
-ko Plana: 9.400.000 pta.
+<gallery mode="packed-hover" heights="250">
+   Frontoia._Soraluce_zinema.jpg                        | ''Soraluce'' zinema
+   Santa_Maria_la_Real_parrokia._Teilatuak_(Juan_Carlos_Astiazarán_2020).jpg | Teilatuak <br> (J.C. Astiazarán)
+   Santa_Maria_la_Real_parrokia._Buztina_pasabidea.jpg  | ''Buztina'' pasabidea
+   Santa_Maria_la_Real._Dorrea_(Rafael_Barrio_Goñi).jpg | Dorrea frontoitik <br> (Rafael Barrio Goñi)
+</gallery>
-==Foru Aldundiaren dirulaguntzak==
+Teilatu nagusiko pisu osoa gangen gainean apoiatzen zen, habe batzuk pitzatuta zeudelako. Habeak aldatu eta egurrezko egitura sendotu zuten. Ostean, alboko nabeen gaineko terraza ureztatuak teilatu arruntekin ordeztu zituzten. Azkenik, absideari XVIII mendean erantsitako kamarinaren gaineko teilatua kendu zuten, eta kobrezko estalki barez babestu zuten.
-Urtero urtero Gipuzkoako Foru Aldundiak dirulaguntzak eman zituen lanak burutzeko, denerara ia miloi bat euro:
-* 1999ko plana: 108.000 € (18.000.000 pta.)
-* 2000ko plana: 39.000 € (6.500.000 pta.)
-* 2002ko plana: 96.150 €
-* 2004ko plana: 85.000 €
-* 2005ko plana: 75.000 €
-* 2007ko plana: 400.000 €
-* 2008ko plana: 148.000 €
-* Guztira: 951.150 €
+Dorreko hormak ere sendotu zituzten eta erlaitzak zein pinakuluak egonkortu, erorketak sahiesteko. Bukatzeko, azken urteetan falta ziren harrizko esfera handia zein gurutzea bere tokira ekarri zituzten.
-==Erretaula nagusia==
-Soraluzeko Santa María la Real elizako erretaulak primerako itxura du zaharberritze lanen ondoren (1999-2008).
-Lan hauetan altxatutako aldeak asentatu, askatutako elementuak egonkortu, gainazaleko zikinkeria garbitu, eta hezetasunak eta gatzak hondatutako inguruak berritu dituzte. Amaitzeko, erretaula osoa babestu da.
+==Hirugarren fasea. Barrualdea==
+::<small>Gehiago jakitzeko, sakatu [[Santa Maria la Real eliza. Zaharberritzea. Barrualdea (eu) | ''hemen'']].</small>
+Proiektua oso erronka handia zen. Alde batetik, eraikinaren baldintzak, erabilera zein seguritate aldetik, oso eskasak ziren; honetaz gain, XXI mendeko liturgia irizpideetara egokitu behar zen; eta, azkenik, zaharberritzea aprobetxatu nahi zen sakristia eta komun berriak egiteko, berogailu sistema aldatu...
 <gallery mode="packed-hover" heights="200">
-    Santa_Maria_la_Real_parrokia._Erretaula_nagusia_02._Arantza_Cuesta_Ezeiza.jpg | Erretaula zaharberritu aurretik <br> Arantza Cuesta Ezeiza
+    Santa_Maria_la_Real._Zaharberritzea_01_(Xabier_Barrutieta_2007).jpg | Proiektua <br> (Xabier Barrutieta 2007)
     Santa_Maria_la_Real_parrokia._Erretaula_02_(berritua).jpg           | Erretaula zaharberritua
-    Santa_Maria_la_Real_parrokia._Amabirgina_(zaharra).jpg              | Amabirgina zaharberritu aurretik
+    Santa_Maria_la_Real._Zaharberritzea_18_(Xabier_Barrutieta_2007).jpg | Sagrarioaren kapera <br> (Xabier Barrutieta 2007)
-    Santa_Maria_la_Real_parrokia._Amabirgina_(berritua).jpg             | Amabirgina zaharberritua
+   Santa_Maria_la_Real._Zaharberritzea_20_(Xabier_Barrutieta_2007).jpg | Korua eta organoa <br> (Xabier Barrutieta 2007)
+    Santa_Maria_la_Real._Zaharberritzea_02_(Xabier_Barrutieta_2007).jpg | Dolorosaren kapera <br> (Xabier Barrutieta 2007)
 </gallery>
+Zoru berria jarri zuten zaharraren gainean, bion tartean zoru erradiatzailea jarriz. Zorua, jatorriz hainbat mailatan zegoena, bi mailatan antolatu zituzten: presbiterioa, alboko bi kaperak eta aitortzarena alde batetik, eta gainontzekoa bestetik.
+Elizaren ate nagusia ez dago erdiko ardatzarekin lerrokatuta, alde batera baizik. Hemen eta ate txikian zeuden egurrezko ate-babesak kendu eta berriak jarri ziren, metal eta beirazkoak. Baina, zuzenak izan beharrean eskumarako joera eman zien, erabiltzaileak elizaren erdira bideratzeko.
+Argiteri sistema berria ezarri zuten. Alde batetik, lehen baino askoz argi gehiago eta indartsuagoak jarri zituzten elizaren azalera osoa argitzeko: hormak, gangak, erretaulak... Eta bestetik, argi guzti hauek gobernatzeko sistema bat ezarri zuten; piztu/ itzaltzeaz gain argi bakoitzaren argi indarra gobernatzen du, eta denborak ere. Ostean, elizari "argi-kutxa" esaten diote.
+Erretaula XX mende hasierako egoerara lehengoratu zuten, eta margoaren altxatutako aldeak asentatu, askatutako elementuak egonkortu, zikinkeria garbitu eta hezetasunak eta gatzak hondatutako inguruak berritu zituzten. Amaitzeko, erretaula osoa babestu zuten.
+Aldare berria jarri zuten, marmol zurikoa; eta pontea aurrera ekarri ere. Hormak eta gangak garbitu eta zuriz margotu, eta goiko leihoetik beirateak kendu eta berriak jarri, gardenak. Koru azpiko harrizko arko eskarzanoa (XVIII mendekoa) garbitu eta argitu zuten.
+Azkenik, XVIII bi kaperak, Nazarenoarena eta Dolorosarena, zaharberritu zituzten. Gainontzeko lauak berrantolatu zituzten: presbiterioaren bi alboetan sakristia eta sagrarioa ezarri zituzten, eta hurrengo bi kaperetan esparru itxiak antolatu zituzten: batean aitorpen kapera, bestean komunak eta biltegia.
 ==Berrinaugurazioa==
-Lanak 2007 urte amaieran bukatu ziren, eta urte hartako abenduak 15ean parrokia berrinauguratu zuten. Meza Juan Mari Uriartek, Donostiako apezpikuak, eman zuen; eta beste zortzi abadek lagundu zioten, tartean Soraluzeko orduko parrokoa zein parrokoak izandakoak. Donostiako Elizbarrituko Museotik ere [[Ezoziako Andramari zaharra (eu)|Ezoziako Andramari zaharra]] ekarri zuten.
+Lanak 2007 urte amaieran bukatu ziren, eta urte hartako abenduak 15ean parrokia berrinauguratu zuten. Meza Juan Mari Uriartek, Donostiako apezpikuak, eman zuen; eta beste zortzi abadek lagundu zioten, tartean Soraluzeko orduko parrokoa zein parrokoak izandakoak. Donostiako Elizbarrituko Museotik ere [[Andramari zaharra (eu)|Soraluzeko Andramari zaharra]] ekarri zuten.
 Meza abestua izan zen, Soraluzeko Ezoziko Ama Abesbatzak lagunduta.
@@ 73. lerroa: / 101. lerroa: @@
 Zaharberritze lanen oroigarri gisa, Obra Batzordeak argazkiez osatutako [[Parrokiaren reinaugurazioa (eu) | ''Santa Maria la Real parrokiaren reinaugurazioa (2007)'']] liburuxka argitaratu zuen.
-<gallery>
+<gallery mode="packed-hover" heights="150">
-    Parrokiaren_reinaugurazioa._Azala.jpg        | Liburuxkaren azala
+    Parrokiaren_reinaugurazioa._Bedeinkapena.jpg | Bedeinkapena
     Parrokiaren_reinaugurazioa._Meza_01.jpg      | Meza
     Parrokiaren_reinaugurazioa._Meza_02.jpg      | Meza
-    Parrokiaren_reinaugurazioa._Bedeinkapena.jpg | Bedeinkapena
+    Parrokiaren_reinaugurazioa._Ezoziako_ama.jpg | Andra Mari zaharra
-    Parrokiaren_reinaugurazioa._Ezoziako_ama.jpg | Ezoziako Ama zaharra
+    Parrokiaren_reinaugurazioa._Azala.jpg        | Liburuxkaren azala
 </gallery>
+==Lanen finantziazioa==
+Santa Maria la Real elizaren zaharberritze lanak ordaintzeko hainbat bide erabili ziren.
+Alde batetik, herritarren hileroko ekarpenak eta enpresa eta erakundeenak, Udalak barne.
+Eusko Jaurlaritzak 100.348 euro (16.724.710 pezeta) eman zituen eliz ataria zaharberritzeko.
+Azkenik, Gipuzkoako Foru Aldundiak ere dirulaguntzak eman zituen<ref>[http://zaharberri.gipuzkoakultura.net/datuak.php?id=588 Andre Mariaren Zeruratzea]. Zaharberri (Gipuzkoako Foru Aldundia).</ref>:
+* 1983ko plana: 12.000 € (2.000.000 pta.)
+* 1986ko plana: 56.400 € (9.400.000 pta.)
+* ...
+* 1999ko plana: 108.000 € (18.000.000 pta.)
+* 2000ko plana: 39.000 € (6.500.000 pta.)
+* 2002ko plana: 96.150 €
+* 2004ko plana: 85.000 €
+* 2005ko plana: 75.000 €
+* 2007ko plana: 400.000 €
+* 2008ko plana: 148.000 €
+* '''Guztira: 1.019.550 €'''