«Santa Maria la Real eliza. Zaharberritzea. Kanpoaldea (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

Hauxe da oraingo bertsioa, 22:28, 20 urtarrila 2021 data duena

Teilatuak berriztuta (J.C: Astiazarán 2020)

Aurrekariak

Zaharberritzearen premia

XX mende bukaeran Soraluzeko Santa Maria la Real eliza oso egoera txarrean zegoen. Alde batetik, burualdetik hezetasuna gogoz sartzen zenez (gogoratu Buztina izenekotik errekatxoa pasatzen dela), pareten eta erretaula nagusiaren margoak desegiten ari ziren.

Teilatuetan ere itokinak ziren. Gainera, habe nagusiak brintzatuta zirenez, gangen gainera etorriak ziren, teilatuko pisu guztia bertara pasatzen: gangakapurtzeko arrisku handia zegoen.

Eliz ataria ere ez zegoen hobeto. Itokinez beteta egoteaz gain, egurra oso kaltetuta zegoen ehundaka urteetako eguraldia jasan eta gero. Istalazio elektrikoa ere ez zen batere segurua, edozein momentuan sutea sortzeko arriskua zegoen eta.

Zaharberritzearen hiru faseak

Gehiago jakiteko, sakatu hemen.

Eliza hiru fasetan zaharberritu zuten, batez ere arrazoi ekonomikoengatik. Eta larritasunak markatu zituen lehentasunak:

Lehengo fase batean (1983-1986) eliz ataria zaharberritu zuten.
Bigarren fasean (1999-2002) kanpoko aldeari ekin zioten: drenatze lanak, teilatuak eta dorrea batez ere.
Hirugarrenean, berriz, barrualdea zaharberritu zuten (2003-2008).

Umeltasunak

Gaur eguneko eliza egin zenetik, Santa Maria la Realek beri izan ditu hezetasun arazoak. Albo batetik pasatzen den errekastoa^[1] ez da inoiz ondo bideratu, eta umeltasuna hormetatik pasatzen da barnealdera. Umeltasuna dela eta, inguruari Buztina esan zaio betidanik. XX mendearen erdialdean Soraluce zinema eraikimzuten gainean, eta arazoak handitu ziren.

Egindako lanak bi tokitan gauzatu ziren, elizaren burualdean eta hegoaldean.

Elizaren burualdea, absidearen kanpoaldea, induskatu zuten mendiaren kontrako eustormak agerian utiz arte. Gero, ingurua iragazgaiztu zuten eta atzera bete zuten egindako lubaki erraldoia,Elizburu kaleko maila lehengoratuz.

Elizaren hegoaldean zegoen Soraluce zinema bota zuten. Azpitik pasatzen den errekastoa bideratun zuten eta aldi berean elizaren hormen behekaldea iragazgaiztu. Ostean kale berria zabaldu zuten Elizburu eta Frontoiaren artean. Kale berri honetatik bertatik ate berria egin zioten elizari, irisgarritasuna hobetzeko.

Soraluce zinema
Buztina pasabidea
Buztina pasabidea

Teilatuak

Arazo handiena teilatu nagusian zegoen: habe handi batzuk pitzatuta zeudenez ganga gainean apoiatzen ziren. Teilatuaren zama osoa gangetara pasarzen zen, apurtzeko arriskukin. Honetaz gain, itokinak zeuden nunnahi. Azkenik, alboko nabeen gainean 1950 hamarkadan eraikitako porlanezko terrazak kendu nahi zituzten.

Lehenik eta behin, teilatu nagusiko teila eta ohol guztiak kendu ostean, pitzatutako habeak ordeztu eta zurezko egitura sendatu zuten. Ostean, teilatua berregin zuten egoera txarreko piezak eta latak ordezkatuz eta ondoren teilak atzera jarriz eta euriurak kanalizatuz.

Teilatu nagusia berrizten
Teilatu nagusia berrizten
Teilatu nagusia berrizten

Ezkerreko eta eskumako kaperen gaineko terraza lauak, ureztatuak, kendu zituzten eta teilatuekin ordeztu.

Azkenik, absideari XVIII mendean erantsitako kamarinaren gaineko teilatua kendu zuten, eta kobrezko estalki barez babestu zuten. Bide batez, absidean dauden leiho gotikoei beirak jarri zizkieten.

Hegoaldeko kaperak
(J.C. Astiazarán 2020)
Mendebaldeko kaperak
(J.C. Astiazarán 2020)

Dorrea

Dorreak arazo bereziak erakusten zituen: elizaren puntu altuena zenez, eta erlaitz, pinakulu eta enparauoz josita zenez, eguraldiak asko kaltetu zuen. Izarez, urte batzuk lehenago buruko harrizko esfera handiaren zati bat Frontoira erori zen, kotxeren bat kaltetuz. Dorrea konpondu bitartean, bai esfera zein goiko gurutze handia erretiratu zituzten, herriko ikuspegi "tradizionala" aldatuz. Urtetan eta urtetan argazki panoramikoetan dorrearen punta ez da agertu, gurutzearen gabezia ez erakustearren.

Zaharberritzerakoan dorreko hormak sendotu zituzten eta erlaitzak zein pinakuluak egonkortu zituzten. Bukatzeko, azken urteetan falta ziren harrizko esfera handia zein gurutzea bere tokira ekarri zituzten.

Dorrea eta Soraluze zinema frontoitik
(Garikoitz Estornés 1997)
Aldamioak dorrean
Gurutzea jartzen
Dorrea berriztuta
Dorrea berriztuta
(Rafael Barrio Goñi)

Erreferentziak

↑ Zabaleta ingurutik datorren errekasto bat, hiribildu sortu zenean (1343) muga egiten zuena.

[1] Zabaleta ingurutik datorren errekasto bat, hiribildu sortu zenean (1343) muga egiten zuena.

[1]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
-[[Fitxategi: Santa_Maria_la_Real._Zaharberritzea_01_(Xabier_Barrutieta_2007).jpg | thumb | rihgt | 500px | Proiektua (Xabier Barrutieta 2007)]]
+[[Fitxategi: Santa_Maria_la_Real_parrokia._Teilatuak_(Juan_Carlos_Astiazarán_2020).jpg | thumb | rihgt | 500px | Teilatuak berriztuta (J.C: Astiazarán 2020)]]
 ==Aurrekariak==
 ===Zaharberritzearen premia===
-XX mende bukaeran Soraluzeko eliza oso egoera txarrean zegoen. Alde batetik, burualdetik hezetasuna gogoz sartzen zenez (gogoratu [[Buztina (eu)|Buztina]] izenekotik errekatxoa pasatzen dela), pareten eta erretaula nagusiaren margoak desegiten ari ziren.
+XX mende bukaeran Soraluzeko [[Santa Maria la Real eliza (eu)|Santa Maria la Real]] eliza oso egoera txarrean zegoen. Alde batetik, burualdetik hezetasuna gogoz sartzen zenez (gogoratu [[Buztina (eu)|Buztina]] izenekotik errekatxoa pasatzen dela), pareten eta erretaula nagusiaren margoak desegiten ari ziren.
 Teilatuetan ere itokinak ziren. Gainera, habe nagusiak brintzatuta zirenez, gangen gainera etorriak ziren, teilatuko pisu guztia bertara pasatzen: gangakapurtzeko arrisku handia zegoen.
@@ 9. lerroa: / 9. lerroa: @@
 ===Zaharberritzearen hiru faseak===
+::<small>Gehiago jakiteko, sakatu [[Santa Maria la Real eliza. Zaharberritzea (eu) | ''hemen'']].</small>
 Eliza hiru fasetan zaharberritu zuten, batez ere arrazoi ekonomikoengatik. Eta larritasunak markatu zituen lehentasunak:
-* Lehengo fase batean (1983-1986) [[Eliz ataria. Zaharberritzea (eu) | eliz ataria]] eliz ataria zaharberritu zuten.
+* Lehengo fase batean (1983-1986) [[Santa Maria la Real eliza. Zaharberritzea. Eliz ataria (eu) | eliz ataria]] zaharberritu zuten.
-* Bigarren fasean (1999-2002) [[Santa María la Real eliza. Zaharberritzea. Kanpoaldea (eu)|kanpoko aldeari]] ekin zioten: drenatze lanak, teilatuak eta dorrea batez ere.
+* Bigarren fasean (1999-2002) kanpoko aldeari ekin zioten: drenatze lanak, teilatuak eta dorrea batez ere.
-* Hirugarrenean, berriz, barrualdea zaharberritu zuten (2003-2007).
+* Hirugarrenean, berriz, [[Santa Maria la Real eliza. Zaharberritzea. Barrualdea (eu)|barrualdea]] zaharberritu zuten (2003-2008).
-==Umeltasunak
+==Umeltasunak==
-Elizaren eskumaldean zegoen Soraluce zinema bota zuten. Azpitik pasatzen den errekastoa, eliza barnealdean hezetasuna eta umeltasuna sortzen zuena, bideratun zuten. Eta aldi berean elizaren hormen behekaldea iragazgaiztu zuten. Ostean kale berria zabaldu zuten Frontoia eta Elizburu kaleen artean. Eta kale berri honetatik bertatik ate berria egin zioten elizari, irisgarritasuna hobetzeko.
+Gaur eguneko eliza egin zenetik, Santa Maria la Realek beri izan ditu hezetasun arazoak. Albo batetik pasatzen den errekastoa<ref>Zabaleta ingurutik datorren errekasto bat, hiribildu sortu zenean (1343) muga egiten zuena.</ref> ez da inoiz ondo bideratu, eta umeltasuna hormetatik pasatzen da barnealdera. Umeltasuna dela eta, inguruari ''Buztina'' esan zaio betidanik. XX mendearen erdialdean ''Soraluce'' zinema eraikimzuten gainean, eta arazoak handitu ziren.
-<gallery>
+Egindako lanak bi tokitan gauzatu ziren, elizaren burualdean eta hegoaldean.
-    Frontoia._Soraluce_zinema.jpg                           | ''Soraluce'' zinema
-    Santa_Maria_la_Real_parrokia._Buztina_pasabidea.jpg     | ''Buztina'' pasabidea
+Elizaren burualdea, absidearen kanpoaldea, induskatu zuten mendiaren kontrako eustormak agerian utiz arte. Gero, ingurua iragazgaiztu zuten eta atzera bete zuten egindako lubaki erraldoia,Elizburu kaleko maila lehengoratuz.
+Elizaren hegoaldean zegoen ''Soraluce'' zinema bota zuten. Azpitik pasatzen den errekastoa bideratun zuten eta aldi berean elizaren hormen behekaldea iragazgaiztu. Ostean kale berria zabaldu zuten Elizburu eta Frontoiaren artean. Kale berri honetatik bertatik ate berria egin zioten elizari, irisgarritasuna hobetzeko.
+<gallery mode="packed-hover" heights="250">
+    Frontoia._Soraluce_zinema.jpg                       | ''Soraluce'' zinema
+    Santa_Maria_la_Real_parrokia._Buztina_pasabidea.jpg | ''Buztina'' pasabidea
+   Santa_Maria_la_Real_parrokia._Buztina_gainetik_(Juan_Carlos_Astiazarán_2020).jpg | ''Buztina'' pasabidea
 </gallery>
 ==Teilatuak==
-Eliz estalkiaren zurezko egituraren sendatzea, egoera txarreko piezak eta latak ordezkatuz eta ondorengo erreteilatzea eta euriuren kanalizatzea, dorrea birgaitzea eta alde bateko nabearen estalkiaren zati bat berritzea eta kanpoko hormak iragazgaiztea eta drainatzea.
+Arazo handiena teilatu nagusian zegoen: habe handi batzuk pitzatuta zeudenez ganga gainean apoiatzen ziren. Teilatuaren zama osoa gangetara pasarzen zen, apurtzeko arriskukin. Honetaz gain, itokinak zeuden nunnahi. Azkenik, alboko nabeen gainean 1950 hamarkadan eraikitako porlanezko terrazak kendu nahi zituzten.
-Teilatu nagusiko teila eta ohol guztiak kendu ostean, pitzatutako habeak ordeztu eta teilatua berregin zuten.
+Lehenik eta behin, teilatu nagusiko teila eta ohol guztiak kendu ostean, pitzatutako habeak ordeztu eta zurezko egitura sendatu zuten. Ostean, teilatua berregin zuten egoera txarreko piezak eta latak ordezkatuz eta ondoren teilak atzera jarriz eta euriurak kanalizatuz.
+<gallery mode="packed-hover" heights="250">
+   Santa_Maria_la_Real_parrokia._Zaharberritzea._Teilatuak_01.jpg | Teilatu nagusia berrizten
+   Santa_Maria_la_Real_parrokia._Zaharberritzea._Teilatuak_02.jpg | Teilatu nagusia berrizten
+   Estaziño_kalea._Parrokia_atzetik.jpg                           | Teilatu nagusia berrizten
+</gallery>
 Ezkerreko eta eskumako kaperen gaineko terraza lauak, ureztatuak, kendu zituzten eta teilatuekin ordeztu.
-Absideari dagokionez, XVIII mendeko kamarinaren gaineko teilatua kendu zuten, eta kobrezko estalki barez babestu zuten. Eta leiho gotikoei beirak jarri zizkieten.
+Azkenik, absideari XVIII mendean erantsitako kamarinaren gaineko teilatua kendu zuten, eta kobrezko estalki barez babestu zuten. Bide batez, absidean dauden leiho gotikoei beirak jarri zizkieten.
-<gallery>
+<gallery mode="packed-hover" heights="200">
-    Estaziño_kalea._Parrokia_atzetik.jpg                                   | Estaziño kaletik
+    Santa_Maria_la_Real_parrokia._Hegoaldeko_kaperen_teilatua_(Juan_Carlos_Astiazarán_2020).jpg   | Hegoaldeko kaperak <br> (J.C. Astiazarán 2020)
+   Santa_Maria_la_Real_parrokia._Mendebaldeko_kaperen_teilatua_(Juan_Carlos_Astiazarán_2020).jpg | Mendebaldeko kaperak <br> (J.C. Astiazarán 2020)
 </gallery>
 ==Dorrea==
+Dorreak arazo bereziak erakusten zituen: elizaren puntu altuena zenez, eta erlaitz, pinakulu eta enparauoz josita zenez, eguraldiak asko kaltetu zuen. Izarez, urte batzuk lehenago buruko harrizko esfera handiaren zati bat Frontoira erori zen, kotxeren bat kaltetuz. Dorrea konpondu bitartean, bai esfera zein goiko gurutze handia erretiratu zituzten, herriko ikuspegi "tradizionala" aldatuz. Urtetan eta urtetan argazki panoramikoetan dorrearen punta ez da agertu, gurutzearen gabezia ez erakustearren.
-Azkenik, dorreko hormak sendotu, eta azken urteetan falta ziren harri handi borobila zein gurutzea bere tokira ekarri zituzten.
+Zaharberritzerakoan dorreko hormak sendotu zituzten eta erlaitzak zein pinakuluak egonkortu zituzten. Bukatzeko, azken urteetan falta ziren harrizko esfera handia zein gurutzea bere tokira ekarri zituzten.
+<gallery mode="packed-hover" heights="200">
+   Santa_Maria_la_Real_parrokia._Dorrea_frontoitik_(Garikoitz_Estornés_Zubizarreta_1997).jpg | Dorrea eta ''Soraluze'' zinema frontoitik <br> (Garikoitz Estornés 1997)
+   Santa_Maria_la_Real_parrokia._Zaharberritzea._Dorrea_01.jpg | Aldamioak dorrean
+   Santa_Maria_la_Real_parrokia._Zaharberritzea._Dorrea_02.jpg | Gurutzea jartzen
+   Santa_Maria_la_Real._Dorrea_frontoitik_2.jpg                | Dorrea berriztuta
+   Santa_Maria_la_Real._Dorrea_(Rafael_Barrio_Goñi).jpg        | Dorrea berriztuta <br> (Rafael Barrio Goñi)
+</gallery>
-<gallery>
-   Santa_Maria_la_Real._Dorrea_frontoitik_2.jpg                           | Dorrea frontoitik
+==Erreferentziak==
-   Santa_Maria_la_Real_parrokia._Dorrea_frontoitik_(Garikoitz_Estornés_Zubizarreta_1997).jpg | Dorrea frontoitik <br> (Garikoitz Estornés 1997)
-   Santa_Maria_la_Real._Dorrea_(Rafael_Barrio_Goñi).jpg                   | Dorrea frontoitik <br> (Rafael Barrio Goñi)
+[[Kategoria: Arkitektura erlijiosoa]]
-</gallery>