«Bilakaera urbanistikoa. Hastapenak (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak
(Orria sortu da. Edukia: {{Osatu barik}} ==1.343 urte aurrekoak: eszenategia== Gainontzeko herri eta hiriek moduan, Soraluze sortzerakoan bertako inguru naturala zein ordurako gizakiak egindakoak...) |
No edit summary |
||
| 1. lerroa: | 1. lerroa: | ||
{{Osatu barik}} | {{Osatu barik}} | ||
Gainontzeko herri eta hiriek moduan, Soraluze sortzerakoan bertako inguru naturala zein ordurako gizakiak egindakoak erabakigarri izan ziren: ibai eta errekak, bideak, existitzen ziren eraikinak... | Gainontzeko herri eta hiriek moduan, Soraluze sortzerakoan bertako inguru naturala zein ordurako gizakiak egindakoak erabakigarri izan ziren: ibai eta errekak, bideak, existitzen ziren eraikinak... | ||
== | ==Galtzada eta ibia== | ||
Kristo aurreko I mendean erromatarrek Soraluze inguruaz jabetu ziren. Karakate mendigainean talaia egin zuten. | |||
Inguruko hiri nagusiak Pompaelo<ref>[https://eu.m.wikipedia.org/wiki/Pompaelo Pompaelo]. Wikipedia (euskaraz)</ref> eta Iruña-Veleia<ref>[https://eu.m.wikipedia.org/wiki/Iruña-Veleia Iruña-Veleia]. Wikipedia (euskaraz)</ref> ziren. | |||
Azken honetatik itsasorako galtzada zegoen: Iruña-Veleiatik irten, eta Kruzeta mendilepoa zeharkatuz Aramaio bailaratik Arrasate ingurura heltzen zen, Garagartza auzoan ''mansio'' edo etapa bat zegoela. Handik Deba ibaia jarraitzen Debaraino heltzen zen, Tritium Tiboricum<ref>[https://eu.m.wikipedia.org/wiki/Tritium_Tiboricum Tritium Tiboricum]. Wikipedia (euskaraz)</ref> porturaino (gaur eguneko Astigarribia). | |||
Galtzada Soraluzera iristen zen ibaiaren ezkerraldetik, eta bertan ibaia zeharkatzen zuen ibi batez, gaur eguneko zubi nagusia dagoen tokian gutxi gora behera. Handik, eskumaldetik eta mendian gora Elgoibar aldera joaten zen, San Roke ingurutik. | |||
https://eu.m.wikipedia.org/wiki/Tritium_Tuboricum | |||
iberiar penintsulaz jabetunzuren | |||
Hiribildu berria Ibaizabal<ref>Gaur egun Deba ibaia moduan ezagututa.</ref> ibaiaren eskumako ertzean sortu zuten, ibaia pasatzeko ibi baten ondoan hain zuzen. | Hiribildu berria Ibaizabal<ref>Gaur egun Deba ibaia moduan ezagututa.</ref> ibaiaren eskumako ertzean sortu zuten, ibaia pasatzeko ibi baten ondoan hain zuzen. | ||
23:15, 11 azaroa 2018(e)ko berrikuspena
Adi! Artikulu hau oraindik osatu barik dago. Osatzeko informazioa edo materiala baldin badaukazu, animatu eta aurrera!
Gainontzeko herri eta hiriek moduan, Soraluze sortzerakoan bertako inguru naturala zein ordurako gizakiak egindakoak erabakigarri izan ziren: ibai eta errekak, bideak, existitzen ziren eraikinak...
Galtzada eta ibia
Kristo aurreko I mendean erromatarrek Soraluze inguruaz jabetu ziren. Karakate mendigainean talaia egin zuten.
Inguruko hiri nagusiak Pompaelo[1] eta Iruña-Veleia[2] ziren.
Azken honetatik itsasorako galtzada zegoen: Iruña-Veleiatik irten, eta Kruzeta mendilepoa zeharkatuz Aramaio bailaratik Arrasate ingurura heltzen zen, Garagartza auzoan mansio edo etapa bat zegoela. Handik Deba ibaia jarraitzen Debaraino heltzen zen, Tritium Tiboricum[3] porturaino (gaur eguneko Astigarribia).
Galtzada Soraluzera iristen zen ibaiaren ezkerraldetik, eta bertan ibaia zeharkatzen zuen ibi batez, gaur eguneko zubi nagusia dagoen tokian gutxi gora behera. Handik, eskumaldetik eta mendian gora Elgoibar aldera joaten zen, San Roke ingurutik.
https://eu.m.wikipedia.org/wiki/Tritium_Tuboricum
iberiar penintsulaz jabetunzuren Hiribildu berria Ibaizabal[4] ibaiaren eskumako ertzean sortu zuten, ibaia pasatzeko ibi baten ondoan hain zuzen.
Hasierako hiribilduaren mugak bi erreka txikik finkatu zituzten, Argarate baserri ingurutik datozenek.
Erregebide eta bideak
Hiribildua sortu zenean, hainbat bide nagusi biltzen ziren ibiaren inguruan.
Erregebide nagusia Gaztelatik itxasora zihoan. Bergaratik Ibaizabalen ezkerretik zetorren, Soraluze pareko ibira heltzerakoan bestekaldera pasatzen zen (aurretik ibitik, XV mendean zegoen zubitik) eta handik San Roketik gora Elgoibar eta Debaruntz.
Bazegoen adar bat Eibarra zihoana: ibia zeharkatu beharrean aurrera egiten zuen eta, Iruretik barrena, Eibarraino heltzen zen. Bigarren adarrak, berriz, ibia pasa eta mendian gora egiten zuen, Pagobedeinkaturaino, eta handik Azkoitira jeisten zen.
Honetaz gain hainbat herribide agertzen dira mapan: Osirantzurakoa[5], Erlaegirakoa, Ernizketarakoa eta Altunerakoa. Arregiako estrata ere agertzen da, Arregigoikoatik herrikaskora zihoana.
Eraikinak
1.343 urteko hiri-gutunak Soraluze eta Herlaibiako eremuko biztanleak aipatzen ditu. Beraz, bi inguru horietan etxeak bazirela ondoriozta daiteke. Dena dela, Herlaibiakoak sakabanatuago egongo ziren SOraluzekoak baino, eremua berbak adierazten duenez.
Horietaz gain baziren hiru eraikin garrantzitsu. Alde batetik, Arregia dorrea eta Atxuri etxea, biak ala biak errege bidearen ondoan herriko bi ertzetan. Eta Soraluzeko monastegia, 1.267 urtean aipatzen dena, gaur eguneko parrokia dagoen tokian zegoela.
Erreferentziak
- ↑ Pompaelo. Wikipedia (euskaraz)
- ↑ Iruña-Veleia. Wikipedia (euskaraz)
- ↑ Tritium Tiboricum. Wikipedia (euskaraz)
- ↑ Gaur egun Deba ibaia moduan ezagututa.
- ↑ Gaur egun Osintxu.