«Soraluzeko berbak (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak
No edit summary |
No edit summary |
||
| 48. lerroa: | 48. lerroa: | ||
|| Arrantzan egiteko modu bat. Deba ibaiaren ibilguan butroia jartzen zen, eta harako bidea egiten bi harri ilara; orduan, ur goitik arrainak uxatzen ziren harrika arrazixaruntz butroian sartzeko. <br> <span style="color:blue"> ''Arrazixa joten ibili gaitxuk eta loiña batzuk artu jitxuagu illunzixan jateko.''</span> | || Arrantzan egiteko modu bat. Deba ibaiaren ibilguan butroia jartzen zen, eta harako bidea egiten bi harri ilara; orduan, ur goitik arrainak uxatzen ziren harrika arrazixaruntz butroian sartzeko. <br> <span style="color:blue"> ''Arrazixa joten ibili gaitxuk eta loiña batzuk artu jitxuagu illunzixan jateko.''</span> | ||
|- | |- | ||
| || Arpasuak | | || Arpasuak / ''Harpasoak'' | ||
|| Deba ibaian zeuden harri handiak, ertz batetik bestera pasatzeko. Bi lekutan zeuden: Errekaldean eta Gabolatsen. <br> <span style="color:blue"> ''Ni beti arpasuetatik juatenok etxera.''</span> | || Deba ibaian zeuden harri handiak, ertz batetik bestera pasatzeko. Bi lekutan zeuden: Errekaldean eta Gabolatsen. <br> <span style="color:blue"> ''Ni beti arpasuetatik juatenok etxera.''</span> | ||
|- | |- | ||
| 123. lerroa: | 123. lerroa: | ||
|| Futbola. <br> <span style="color:blue"> ''Guazen foballian jolastera.''</span> | || Futbola. <br> <span style="color:blue"> ''Guazen foballian jolastera.''</span> | ||
|- | |- | ||
| | | G || Galanta | ||
|| Oso handia, garaua. | || Oso handia, garaua. | ||
|- | |- | ||
| || | | || Galtzarbasaria | ||
|| . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span> | || Sare moduan ehundutako bizkar-pardela edo makutoa. <br> <span style="color:blue"> ''Jatekua mendira eruateko, ona izaten dok galtzarbasaria.''</span> | ||
|- | |- | ||
| || | | || Gantxirrikak | ||
|| . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span> | || Behin txerria hilda, gantza kentzerakoan sobratutako puxkak, frijitzen zirenak. <br> <span style="color:blue"> ''Umiak giñanian, gantxirrikak be oso pozik jategiñuazen.''</span> | ||
|- | |- | ||
| || | | || Gantxirrika opila/ Gantxirrikopila | ||
|| . | || Gantxirrikaz egindako opila. | ||
|- | |- | ||
| || | | || Ganigarrak | ||
|| . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span> | || Zuhaitz batzuetan egiten diren adar lehorrak, sukaldetan erretzeko batzen zirenak. <br> <span style="color:blue"> ''Mendira najoiak, ia gañigar batzuk ekartzen ditxuten.''</span> | ||
|- | |- | ||
| || | | || Granuja | ||
|| . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span> | || Arma lantegietan ofizioa ikasten ari ziren mutilei esaten zitzaien. Lana egiteaz gain mandatuak ere egiten zituzten. <br> <span style="color:blue"> ''Bialduko juat granujia piezak ekartzera.''</span> | ||
|- | |- | ||
| || | | || Garaua | ||
|| . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span> | || Galanta, oso handia. <br> <span style="color:blue"> ''Mutikote garaua da dakan edaderako.''</span> | ||
|- | |- | ||
| | | H || Hankalatraba | ||
|| . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span> | || Zaldi gainean joateko erabiltzen den jarrera. <br> <span style="color:blue"> ''Jarri zaitxe hankalatrabaka jolasa hasteko.''</span> | ||
|- | |- | ||
| || | | || Harrapataka | ||
|| . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span> | || Edozein modutan. Presaka eta ordenarik gabe. ''Konpasean'' alderantziakoa. <br> <span style="color:blue"> ''Harrapataka alde ein jok.''</span> | ||
|- | |- | ||
| || | | || Hozkirri | ||
|| . | || Hotzikara. | ||
|- | |- | ||
| | | I || Idol | ||
|| . <br> <span style="color:blue"> '' | || Eurite, zaparrada handia. <br> <span style="color:blue"> ''Demaseko idolak eduki douz aurtengo udan!''</span> | ||
|- | |- | ||
| || | | || Ipurloka | ||
|| . | || Prakerre, geldirik egon ezinda. | ||
|- | |- | ||
| || | | || Ipursalto | ||
|| . | || Astoek atzeko hankekin egiten duten saltoa. | ||
|- | |- | ||
| || | | || Izipulia | ||
|| . <br> <span style="color:blue"> '' .''</span> | || Gaur eguneko garbitasuna ez zenean, umeei buruan eta aurpegian sortutako zarakarrak. <br> <span style="color:blue"> ''Gixajua izipuliakin beteta daok.''</span> | ||
|- | |- | ||
| | | || Jiratu | ||
|| . <br> <span style="color:blue"> '' | || Eskuratu, lortu. <br> <span style="color:blue"> ''Nundikan jiratu dok hori?''</span> | ||
|- | |- | ||
| || | | || Katamixar | ||
|| . | || Katagorria, urtxintxa. | ||
|- | |- | ||
| || | | || Kilika | ||
|| . | || Zelatan. | ||
|- | |- | ||
| || | | || | ||
20:44, 6 urria 2018(e)ko berrikuspena
Gainontzeko herrien moduan, Soraluzeko euskarak badu bere hizkera propioa: berba solteak, esamoldeak eta esaera zaharrak.
Hemen jasotakoak hiru iturri nagusi dute:
- Plazentziako berbak eta esamoldeak. Antxon Oregi eta Edu Oregi (Soraluzeko Jaiak 1.995).
- Relación de algunas palabras euskéricas habituales en Soraluze-Placencia de las Armas. Ramiro Larrañaga (Atal Koadernoak. Hizkuntza eta Literatura 13. Eusko Ikaskuntza 1.995).
- Soraluzeko berbak. Soraluzeko AEK.
| Berbak | Esanahiak eta adibideak | |
|---|---|---|
| A | Afariketan | Umeen jolasa, sukaldeko tresna txikiak erabiliz jana prestatzearen egin. Lagunekin afariketan laga dot umia. |
| Aitapuntako | Aitabitxia. | |
| Alatian | Bizkarreraz igeri egin, gora begira igeri egin. Alatian be ondo eitxejok igari. | |
| Amapuntako | Amabitxia. | |
| Añube / Ainube | Ozpel, eguzkirik jotzen ez duen lekua. San Martzial euzki lekua da, baña Sagar Erreka añubia. | |
| Amama | Sorte handia. Diru edo ondasun errezak. Hori dok amama! | |
| Amamurgil[1] | Uretara jauzi nahi bare eta goitik behera busti. Amamurgil einjok eta kostajokok uretatik urtezia | |
| Amazulo | Amazale, beti amaren ondoan egotea nahi duena. | |
| Antxitxika /antxitxiketan | Lasterka, korrika. | |
| Apropos / Aproposko | (esanahi bikotza) Nahita eginda. Brometan eginda. Apropos jantzi dau buzua. Karteria apropos izkutatu dotsa. | |
| Ardi | Arkakuso. | |
| Arrazixa / Harresia | Arrantzan egiteko modu bat. Deba ibaiaren ibilguan butroia jartzen zen, eta harako bidea egiten bi harri ilara; orduan, ur goitik arrainak uxatzen ziren harrika arrazixaruntz butroian sartzeko. Arrazixa joten ibili gaitxuk eta loiña batzuk artu jitxuagu illunzixan jateko. | |
| Arpasuak / Harpasoak | Deba ibaian zeuden harri handiak, ertz batetik bestera pasatzeko. Bi lekutan zeuden: Errekaldean eta Gabolatsen. Ni beti arpasuetatik juatenok etxera. | |
| Autxo! | Tori, hartu ezak! | |
| B | Balebuleka | Izkutaketan (jolasa). Balebuleka ibiltzen ditxuk umiak pozixen. |
| Barriketa | Hizketa, berbeta. | |
| Beherako | Sabeleko. | |
| Belakuan / Beherealakoan | Behereala, bat-batean, segituan. | |
| Berbatsu | Hitzontzi, berbontzi. Isildu hari, berbatsu hori! | |
| Berbontzi | Hitzontzi, berbatsu. | |
| Bidetxior | Bidezka, bide zior. | |
| Burutik-berakua | Meningitisa. Burutik-berakuakin il zan auzoko gizona. | |
| D | Demanda | Eztabaida. Horrek lagunak beti demandan dihardue. |
| Demasa | Asko. | |
| Demaseko | Handia. Demaseko triskantza eiñ zeban igazko ufalak. | |
| E | Elemena | Mordoa, kontatu ezinezko beste. Jende handixa entierruan, elemena! |
| Erako | Tratu eta umere oneko. Arlote itxura dauka, baina erako gizona da. | |
| Erlakesten | Zaldarra. | |
| Eroso | Egoki, apropos. | |
| Erregular! | Jakina! Zalantzarik gabe! | |
| Errengilaran | Ilaran. Errengilaran ikasi dau leziñua. | |
| Etxapligu | Jaietako zuziria. | |
| Etxezulo | Etxezalea. | |
| Erlamino | Erlastarra. | |
| Esparrua | Larra, ganaua bazkatzeko toki zabala. Ganauak esparruan dabiIlaz. | |
| F | Fiua | Lantegien adarraren soinua, langileen sarrera zein irteera iragartzeko[2]. Bigarren fiua jo baño lenago tallar barruan egon biar izatejuagu. |
| Foballa[3] | Futbola. Guazen foballian jolastera. | |
| G | Galanta | Oso handia, garaua. |
| Galtzarbasaria | Sare moduan ehundutako bizkar-pardela edo makutoa. Jatekua mendira eruateko, ona izaten dok galtzarbasaria. | |
| Gantxirrikak | Behin txerria hilda, gantza kentzerakoan sobratutako puxkak, frijitzen zirenak. Umiak giñanian, gantxirrikak be oso pozik jategiñuazen. | |
| Gantxirrika opila/ Gantxirrikopila | Gantxirrikaz egindako opila. | |
| Ganigarrak | Zuhaitz batzuetan egiten diren adar lehorrak, sukaldetan erretzeko batzen zirenak. Mendira najoiak, ia gañigar batzuk ekartzen ditxuten. | |
| Granuja | Arma lantegietan ofizioa ikasten ari ziren mutilei esaten zitzaien. Lana egiteaz gain mandatuak ere egiten zituzten. Bialduko juat granujia piezak ekartzera. | |
| Garaua | Galanta, oso handia. Mutikote garaua da dakan edaderako. | |
| H | Hankalatraba | Zaldi gainean joateko erabiltzen den jarrera. Jarri zaitxe hankalatrabaka jolasa hasteko. |
| Harrapataka | Edozein modutan. Presaka eta ordenarik gabe. Konpasean alderantziakoa. Harrapataka alde ein jok. | |
| Hozkirri | Hotzikara. | |
| I | Idol | Eurite, zaparrada handia. Demaseko idolak eduki douz aurtengo udan! |
| Ipurloka | Prakerre, geldirik egon ezinda. | |
| Ipursalto | Astoek atzeko hankekin egiten duten saltoa. | |
| Izipulia | Gaur eguneko garbitasuna ez zenean, umeei buruan eta aurpegian sortutako zarakarrak. Gixajua izipuliakin beteta daok. | |
| Jiratu | Eskuratu, lortu. Nundikan jiratu dok hori? | |
| Katamixar | Katagorria, urtxintxa. | |
| Kilika | Zelatan. | |
| . . | ||
| . . | ||
| . . | ||
| . . | ||
| . . | ||
| . . | ||
| . . | ||
| . . | ||
| . . | ||
| . . | ||
| . . | ||
| . . | ||
| . . |