AMBER proiektua (eu)

    Sorapediatik
    AMBER proiektua. Logoa.png

    A.M.B.E.R. proiektua

    AMBER (Adaptive Management of Barriers in European Rivers[1]) disziplina anitzeko proiektua da, Europar Batasunaren H2020 ikerketa eta berrikuntza programak lagundua.

    Aurrekariak

    Europar Batasunaren ‘’Uraren Zuzentarau Markoa’’ren arabera, ibaien "egoera ona" lortzeko erronka nagusietako bat ibai-habitatak zatituta egotea da.

    Zatikatze hori gizakiak egindako ehundaka mila hesik eragiten dute nagusiki; horietako asko zaharrak dira eta jada ez dira erabiltzen.

    Horregatik, ibaiak modu eraginkorrean leheneratzeko lehentasunetako bat ibaien barne-konektibitatea hobetzea da.

    Helburuak

    Proiektuaren helburua ibaien presa eta oztopoen kudeaketa hobetzea da, ibaien zatiketen eragina apaltzeko.

    Modu honetan ibaien ekosistemak (flora eta fauna) lehengoratuko dira, modu eraginkor eta uraren beste erabilerekin bateragarrian.

    Aurrikusitako emaitzak

    Emaitzak lau ataletan aurreikusten dira:

    • Sortu ibai eta erreken lehen ebaluazioa Europan zehar, premiazko eskuhartzeak antzemateko.
    • Garatu egitura oso bat, eta hari lotutako tresnak, ibaiko ekosistemen birmoldaketa bideratzeko.
    • Aukerak eman herritarrei denbora errealean ibaien egoera kontrolatzeko.
    • Ibaiak lehengoratzeko eDNAren lehen saiakera egin, gorde beharreko inguruak lehenesten eta oztopoak kudeatzen laguntzeko.


    Soraluzen balizko eragina

    AMBER mapa: The Barrier Atlas

    The Barrier Atlas ikusteko, sakatu hemen.

    AMBER proiektua Europako ibaietako oztopoen bilduma egiten ari da, eta dagoeneko ia herri guztietako ehundaka mila oztopo biltzen du (eta hazten ari da). Oztopo hauek mapa batean erakusten dira: The Barrier Atlas izenekoa.

    Zazpi oztopo mota bereizi dituzte: presa (dam), gainezkabidea (weir), estolda (culvert), pasabidea (ford), esklusa (sluice), arrapala (ramp), bestelakoa (other).

    Soraluzeko oztopoak (Amber 2021)

    Soraluzeko oztopoak

    Mapa horretan Soraluzen hamar oztopo identifikatuta daude:

    Oztopoa Izena Mota Benetakoa Erabilera
    Irukurutzetako tutua Presa Presa Ez
    Olea Presa Presa Ez
    Deba erreka. Batzokia, zubia eta kiroldegia (2017).jpg
    Malmero Presa Presa Ez
    Olabarrena Presa Presa Ez
    Sagar-errekako presa berria Presa Presa Bai
    Sagar-errekako presa zaharra Presa Presa Ez
    Mutxan Presa Presa Ez
    Sagarraga industrialdeko azpikoa Bestelakoa Estolda Bai
    Ez dakigu zein Bestelakoa Bestelakoa Ez
    Errotabarri Presa Presa Ez
    Sagar-errekako lurperatzea Bestelakoa Estolda Ez
    Igarateko lurperatzea Bestelakoa Estolda Ez

    Honetaz gain, beste bi presa aspaldi eraitsita daude, Orbeakoa eta Maltzagakoa hain zuzen.

    Etorkizuna

    Europar Batasunaren ‘’Uraren Zuzentarau Markoa’’ eta AMBER proiektuaren arabera, erabiltzen ez diren “oztopoak” ezabatu behar dira, ibaia lehengoratzeko.

    Baina Soraluzen ale horietako batzuk balio historikoa dute: Malmeroko presa (XV-XVI. mendea), Olabarrenako presa (XVII. mendea), Errotabarriko presa, Mutxaneko presa (XVI. mendea)…

    Honetaz gain, Deba ibaian dauden hiru presak (Malmerokoak, Olabarrenakoak gehi Oleakoak) herriko ikuspegia moldatzen dute, ibaian ur-lamina luzeak eta zabalak sortuz. Presarik ez duten beste herri batzuk, Bergarak edota Elgoibarrek esateko, oso ikuspegi desberdina erakusten dute, askoz itsusi edo eskasagoa.

    Komeniko zen hausnarketa egitea, herri mailan, zer nahi dugun gorde edota eraitsi, eta zergatik. Gerora begira, datorrena datorrenean, estrategia zehaztuta izateak asko laguntzen du.


    Erreferentziak

    1. AMBER. Europako Ibaietako Oztopoen Kudeaketa Egokia.