Ondare txikia. Leihoak (eu)

Etxaburueta 2 (J.C. Astiazarán 2021)

Etxeek, eraikinek, hutsuneak izaten dituzte hormetan, oinarrizko bi funtzioekin: barrukoa argitu, kanpoko argitasunari bide emanez, eta barruko gelak egurastu, barne kiratsak aire freskoaz ordezkatuz. Bi funtzio hauei hirugarren bat gehitu behar zaie, barrituk kanpokoa ikustea.

Leihoak asmatu ziren horretarako, txikiak gainera: neguan leiho handiek beroari ihesbide ederra ematen zioten, eta udako partean alderantziz. Puntu hauek pobreei eragiten zieten bereziki, eta leihoen kopurua eta tamaina maila sozialaren erakusleak bihurtu ziren.

Urteen zehar leiho asko eta asko aldatu dira, ateak baino gehiago. Beraz, aintzinako leiho asko ez dira geratzen.

Leiho zaharrenak

Soraluze leiho zaharrenetakoen artean Ormaetxea jauregiko leiho gotiko bikiak daude; barrutik, orman sartuta, jarlekuak zituzten. Antzeko leihoak (baina erdi-puntuko arkua dutenak) daude elizan, ate nagusiaren bi alboetan.

Santa Ana 12 (Ormaetxea)
(J.C. Astiazarán 2021)

Zelatatzeko leihoak

Leihoen beste funtzioa kanpokoa zelatatzea zen. Leiho hauek kanpora begiratzea ahalbidetu behar dute, baina barrukoak oso ondo babestuz. Mota hauetako bi Baltegieta 7an (Zupide jauregia) topa daitezke, bata errepidearen ondoan eta lehen solairuan bestea, ate nagusiaren ondoan.

Baltegieta 7 (Zupide)
(J.C. Astiazarán 2021)
Baltegieta 7 (Zupide)
(J.C. Astiazarán 2021)

Burdin hesiak

Leiho handiagoak egiterakoan, eta kaletik oso gertu baziren, burdin hesiak jartzen zituzten, beti barrukoa babesteko eta sarrera saihesteko.

Forjazko ale bakan batzuk gordetzen dira: Baltegieta 6 (Intxaurdieta), Baltegieta 7 (Zupide jauregia)...

Baltegieta 6 (Intxaurdieta)
(J.C. Astiazarán 2021)
Baltegieta 7 (Zupide)
(J.C. Astiazarán 2021)
Baltegieta 7 (Zupide)
(J.C. Astiazarán 2021)

Forjazko beste mota bat ere bazen: karratutxo batean ^[1] zuloak zabaldu eta beste karratutxoak txertatu bertan. Merkeagoak zirenez, etxe apalagoetan (Etxaburueta 2) eta bigarren mailako leihoetan erabiltzen ziren (Santa Ana 1, Udaletxea).