Memoria al gobierno español (eu)

Memoria al gobierno español
Egilea	Eugenio de Aviraneta
Hizkuntza	Gazteleraz
Urtea	1841
Argitaletxea	Imprenta D'Aug. Henault
Hiria	Tolosa

Izenburu osoa

Memoria dirigida al Gobierno español sobre los planes y operaciones puestos en ejecución para aniquilar la rebelión en las provincias del norte de España

Espainiako Gobernuari zuzendutako memoria, Espainiako iparraldeko probintzietan matxinada deuseztatzeko abian jarritako plan eta operazioei buruzkoa

Liburua zertan den

Eugenio Abiraneta (1792-1872) euskal politikari eta espioia izan zen.

Lehen karlistadan liberalen alde aritu zen, karlisten artean informazioa biltzen eta zurrumurruak zabaltzen, beraiek ahultzeko asmoarekin.

Gerra bukatu berria, armen indarrez baino karlistak maltzurkeriaz garaitu zirela esaten zuen. Eta Espartero jeneralak ez zuen oso begikoa, ez. Bere burua zuritzeko, Eugenio Abiranerak liburuxka hau idatzi zuen, espioi lanak kontatzen eta erreginari zein liberalei atxikituta ibili zela erakusteko.

Soraluzeri buruzkoak

Eugenio Abiranetaren agente batzuk, asko ez esateafatik, andrak ziren. Horierako batek, onenetakoa, Konkisra zuen ezizena.

Berau erabili zuen 1838. urteko urtarrilan, Don Karlos erregegai karlista Bergaran zegoela (gogoratu behar da Eugenioren aita bergararra zela, eta familia bertan zuela).

Urtarrilaren 20ko komunikazioan, gobernuari esan nion hurrengo 21ean nire agentea On Karlosen koartelerako irtengo zela, aurrerantzean nire idazkietan Konkista izenarekin agertuko zena.

Urte hartan ez zen girorik karlisten artean, Maroto jeneralak hainbat lagun fusilatu zuelako Lizarran. Konkista ere, beldurrez, isildu egin zen, eta Eugenio Abiranerak beste hiru agente, emakumeak hirurak, Konkistaren bila bidali zituen, horietako bat Soraluzera:

Estellako gerrakari izugarriaren ostean bere berririk jaso ez zuenez, Konkistaz oso kezkatuta nengoen. Eta bere egoera jakin nahirik, kosta ala kosta salbatu ahal izateko, lerroko agenteak abisatu nituen karlisten artean espioian azkarren era seguruenak bidaltzeko, hirurak emakumeak. Halaxe egin zuten

La Conquista, de cuyo paradero nó habia recivido noticias despues del gran suceso de Estella, me tenia en el mayór cuidado; y deseando averiguar su situacion para salvarla á toda costa, previne á los agentes de la linea que enviasen con tál obgeto al interior del campo Carlista las confidentas más sagaces y seguras. Hicieronlo asi; despachando una á la casa dela viudad de Zumalacarrégui, con quien la Conquista estaba relacionada, otra à Placencia y la tercera á Vergara; siendo esta la que encontró allí el rastro y tubo que seguirlo hasta Estella para indagár lo que se solicitaba

Erreferentziak

• Memoria dirigida al Gobierno español sobre los planes y operaciones puestos en ejecución para aniquilar la rebelión en las provincias del norte de España (1841). Atzo atzokoa (Koldo Mitxelena Kulturuneko Liburutegia)