Maltzagako geltokia (eu)

Historia

Durangotik Zumarragarako trenbidea eraiki zenean, Malzagan bertan geralekua jarri zuten. Bertatik abiatu zuten Elgoibarrerako trenbidea, gero Donostiaraino helduko zena.

Geltokia 1885. urtean hasi zuten eta bi urte geroago zabaldu zuten. Lau trenbide eta bi nasa zituen. 1914 urtean trenen mantentze lanak egiteko tailerra jaso zuten. 1921 urtean, berriz, merkantzia geltokia eraiki zuten, Deba errekaren beste aldean, Soraluzeko lurretan.

Errekaren bestekaldean langileentzako etxeak eraiki zituzten 1925. urtean, eta 1942.an gehiago egin behar izan zuten.

Donostiarako trenbidea zabaldu zutenean, Bilbao, Donostia eta Zumarraga lotzen zituzten trenak Maltzagan gurutzatzen ziren; eta Gasteizeko trenbidea zabaldu eta gero, denak Maltzagan elkartzen ziren.

Gasteizko trena 1967. urtean itxi zuten, eta bertako bagoi zaharrak Maltzagako geltokian gorde zituzten urtetan. Zumarragakoa 1973 urtean. Urte batzutan trena oraindik geratzen zen Maltzagan, baina 1990. urtean azpiestazio elektrikoa egin zuten Bergarakoa ordezteko, eta ordutik geltokia itxita dago eta trenak ez dira geratzen.

Gaur egun sasoi bateko eraikin gehienak desagertu dira: geltokiko eraikin nagusia, kantina, markesinak, langileen etxeak, merkantzia geltokia... Y formadun zubia ere kendu zuten, eta zubi arrunta jarri zuten Donostiarako trenbidean.

Maltzagako tren lotunea. Ezkerrean merkantzia geltokia, Soraluzeko lurretan (Lorenzo Oregi Zabale 1956)

Geltokiaren planoa 1935. urtean (Pedro Pintado Quintana)

Geltokia

Maltzagako geltokia bi gune zituen, errekaren albo banatan: bidaiari geltokia eta merkantzia geltokia.

Merkantzia geltokia 1921 urtean zabaldu zuten, Soraluzeko lurretan, trenbidearen eta Deba erreka artean.

Zortzi trenbide zituen: lau bertan mozten ziren eta beste lauak berriro elkartzegeltoki n ziren gero Donostiara jarraituz, Soraluzetik Maltzagara zetorren trenbidea guruzatzen. Geltokiak denetara 120 bagoi har zezakeen.

Bidaiari geltokia Eibarko lurretan zegoen. Sei trenbide zituen eta bi nasa aterpedunak. Trenbide garrantzitsuenak nasa artekoa (Zumarraga eta Gasteizerako tren elkartuak) eta nasa alboetakoak (Bilborakoa eta Donostirakoa) ziren. Gainera, bulegoak eta kantina zituen.

Maltzagara heltzen lehengo trena Zumarraga eta Gasteizkoa zen: aurretik bi tren hauek Mekolalden elkartzen ziren, eta Maltzagarako bidea lotuta egiten zuten. Maltzagara heldu eta erdiko trenbidean geratzen zen, bi nasen artean. Handik gutxira Donostiako eta Bilboko trenak heltzen ziren, eta alboetan geratzen ziren. Halaxe markatzen zuten nasetako iragarkiek: Tren a Durango y Bilbao (Durango eta Bilborako trena), Tren a Deva y a San Sebastián (Deba eta Donostiarako trena) eta Tren a Zumárraga y Vitoria (Zumarraga eta Gasteizerako trena).

Behin bidaiariak trenez aldatu eta gero, Donostirakoa eta Bilborakoa abiatzen ziren, eta ostean Zumarraga eta Gasteizerakoak, azken biak Mekolalderaino elkartuta.

Geltokiaren irudiak

(handitzeko, sakatu gainean)

Maltzagako zubia
Geltokia errekatik
Geltokia errekatik
Geltokia zubitik
MCD 7-9 geltokian (Cristian Schnabel)
Langileen etxeak
Langileen etxeak (Murgoitio bilduma 1978)
Langileen etxeak (Murgoitio bilduma 1986)
Langileen etxeak (Murgoitio bilduma 1999)

Zubia

Maltzagako tren zubia oso berezia zen. Leku faltagatik, Zumarragarako eta Donostiarako trenbideak zubian bertan banatzen ziren; horregatik zubiak Y forma zuen.

Langileen etxeen atzekaldean bazegoen beste trenbidea Soraluzetik Elgoibarreruntz zuzenean zihoana, Maltzagako bidaiari geltokitik pasatu gabe.

Zubia 1936eko gerran bota zuten, frontea bertan egon zelako. 1937. urtean, berriz, 61 Dibisioko Injeniariek zubia berraiki zuten, behin behineko aurretik eta behin betiko gero.

Zubiaren irudiak

(handitzeko, sakatu gainean)

Maltzagako zubia eraiki berria
Geltokia zubitik
Zubia apurtuta (1937)
Urolako bagoiak Maltzagako zubian (José Luis Gorospe 1937)
Trena berreraikitako zubia pasatzen (1937)