Heriotza agiriak (eu)
.png)
Heriotzak eta agiriak
Errejistro Zibila sortu artean[1], heriotzak ezagutzeko modu bakarra eliz agiri sakramentalak dira, heriotza liburuak hain zuzen.
Trentoko Kontzilio Ekumenikoan, 1563ko azaroaren 11n, erabaki zuten parrokia bakoitzean bataiatutakoen eta ezkontzen erregistro bat eraman beharko zela aurrerantzean. Handik hainbat urtera, eremu katoliko osoan heriotzak erregistratzeko betebeharra ofizializatu zen, 1614ko Rituale Romanum delakoaren bidez. Baina ordurako halako liburuak bazeuden parrokia askotan.
Heriotza liburuak
Soraluzen gordetzen den heriotza liburu zaharrena elizaren erabakiaren ostekoa da, eta lehen errejistroa 1573/11/12 egunekoa, Joan Ybanes Yrure dagokiona. Bada urte bereko beste errejistro bat, data gabekoa, Maria de Farin "alias de Bilbao" andreari dagokiona[2].
Gipuzkoan, aldiz, Antzuolako Antonio izeneko batekoa da (1500/11/29).
Inguruko herrietako heriotza liburuen aintzinatasuna kontutan harturik, 1587. urtean hasten den liburu hau ba daiteke Soraluzeko lehen heriotza liburua ez izatea.
Hasieran, ondoko datu hauek agertzen ziren erregistroan: heriotzaren data eta lekua, hildakoaren izen-abizenak, eta ezkontidearenak -halakorik egonez gero-; gerora, beste datu batzuk eransten hasi ziren, hala nola hildakoaren adina eta lanbidea.
Datuak
1587-1900 tartean Soraluzen 11.010 heriotz errejistratu dira guztira.
.png)
Epea Bataioak Ezkontzak Heriotzak 1531-1540 30 0 0 1541-1550 282 0 4 1551-1560 133 0 2 1561-1570 161 0 3 1571-1580 304 0 124 1581-1590 352 31 111 1591-1600 349 57 224 1601-1610 384 66 111 1611-1620 331 55 88 1621-1630 316 58 163 1631-1640 302 90 160 1641-1650 322 65 133 1651-1660 313 73 167 1661-1670 403 102 181 1671-1680 319 69 161 1681-1690 361 58 155 1691-1700 499 107 218 1701-1710 663 119 161 1711-1720 545 98 248 1721-1730 508 94 366 1731-1740 531 126 489 1741-1750 604 164 471 1751-1760 549 108 515 1761-1770 598 120 449 1771-1780 691 197 467 1781-1790 789 157 441 1791-1800 686 149 483 1801-1810 718 163 537 1811-1820 542 132 319 1821-1830 646 175 390 1831-1840 692 157 449 1841-1850 626 166 398 1851-1860 713 224 590 1861-1870 893 219 682 1871-1880 607 110 540 1881-1890 587 138 457 1891-1900 726 144 553 Guztira 18.075 3.791 11.010
Azterketa
Bilakaera
XVI. mende bukaeran heriotz kopurua nahiko egonkorra mantentzen da, 10 urteko epe bakoitzeko 110-125. 1610-1620 tartean jaisten bada ere, berriro igotzen da eta hurrengo 100 urtetan 160-180 bueltan dabil.
1710etik aurrera jauzia egiten du, 1720-1810 epean hamar urteko 500 bat hildako mantendu zela. Hurrengo hamar urtetan heriotza kopurua asko jaitsi zen, Espainiako Independentzia gerra sasoia zenez soraluzetar asko kanpoan zegoelako.
Berriro gora hurrengo urteetan (1820-1850), hamar urteko 400 hildakoen bueltan ibiltzeko, eta
Heriotz askotako urteak
Beste aldetik, bost urte nabarmendu ziren ezkontza kopuruarengatik, eta ez denak XIX mendekoak: 1778 (34 ezkontza), 1820 (34), 1831 (34), 1857 (34) eta 1865 (32). Bost kasuetan aurreko eta osteko urteak ere oparo izan izen ezkontzetan.
Heriotz gutxiko urteak
1687 urtean ez zen ezkontzarik errejistratu Soraluzen, eta beste hiru urtetan ezkontza bakarra izan zen: 1594, 1629, 1874 eta 1875. Azken bi urteetan bigarren karlistada puri purian zegoen, Soraluze karlistek hartuta, gazte "liberalak" ihes eginda eta gainontzekoak errekrutatuta... Honetaz gain, 1601 urtean bi ezkontza izan ziren (1598ko izurritea pasa berria zen) eta hiruna 1616, 1626 eta 1675.