Pedro de Placencia (eu)
| Pedro de Placencia | |
|---|---|
| |
| Jaio | XV mendea |
| Hil | XVI mendea |
| Profila | Maisu hargina |
Bizitza
Pedro de Placencia hargina zen, soraluzetarra. XV eta XVI mende artean bizi zen.
Aragoiko Fernando erregeak Nafarroa konkistatu zuenean (1512), Hastategi tontorrean Fortaleza del Peñón de San Juan de Santa María izenekoa eraiki zuten. Pedro de Placencia izan zen bertako maisu hargin bat, garrantsitsuena agian.
Iruñan gordetzen diren agirien arabera, 1516 urterako Hastategin zegoen lanean, eta Iruñeko Juan Rena arduradun nagusiari hustuketak bidaltze zizkion[1].
Lanak eskuratzeko Pedro de Placenciak fidatzaile bat aurkeztu izan behar zuen, Juan Pérez izenekoa. Honek, Pedro de Placenciaz gain, beste hargin batzuren lana bermatzen zuen. Pedro de Placencia bertako maisu hargin nagusienetakoa izango zen, ze 1517ko abuztutik aurrera Juan Pérez honek Pedro de Placencia bakarrik babestu zuen, gainontzeko hargineei bermea kenduz[2].
Hurrengo urtean ordainketa batzuk egin zioten[3]. Eta 1517ko urrian 29.200 marabedi ordaindu zioten, 31 horma egiteagatik[4]. Hilabete geroago, urte bereko azaroan, beste 390 dukat ordaindu zioten 39 hormengatik[5] Baliteke aurreko ordainketa berbera izatea?
Azkenik, azaro hartan Pedro de Placenciak beste kontratu sinatu zuen, “kare eta harrizkoak beste 50 horma” egiteko[6].
Lan honetaz gain, ez da Pedro de Placenciaren beste arrastorik gordetzen.
Ondorengoak
Dena dela, hurrengo berrehun urtetan badaude Placencia izenekoak Nafarroako agirietan, segururena Pedro de Placenciaren ondorengoak.
Esateko, 1550ko hamarkadan Zangozan beste Pedro de Placencia agertzen da, “el castellano” gaitzizenarekin. Kontutan hartuta Pedro de Placencia soraluzetarra gaztelarrekin Nafarroara etorri zenez, oso litekeena da haren semea izatea.
Baina adar luzeena Garesekoa da. 1550-1690 artean Placencia abizena duten hainbat lagun agertzen dira: Juan (galtzagile), Miguel, Pedro, Juan eta Juan Antonio (kandelagile).
Hastategiko gotorlekua
1512 urtean Aragoiko Fernando Katolikoaren gudarosteak, Albako dukearen agindupean, Nafarroa osoa konkistatu zuen, Benafarroa barne.
Nafarroako erregeek, Albret-eko Juan IIIak eta Foix-eko Katalinak, Biarnoko beren lurretara ihes egin behar izan zuten. Urte hartan bertan, eta 1516 urtean berriro ere, erresuma berreskuratzen saiatu ziren, baina alferrik.
Bitartean, eta erasoei eusteko, Albako dukeak Nafarroaren defentsarako gotorlekuak antolatzea erabaki zuen, eta horretarako Juan Rena izendatu zuen, eta Pedro de Malpaso lanen maisu aztertzailea izan zen. Beraien ardura aldekoen hiri eta gaztelu batzuk berreraiki (Iruñako gotorlekua, Santiagoko monastegia, Ilunberri, Amaiur…), kontrakoenak bota eta berriak jasotzea zen.
Gotorleku berri hauetako bat Orreaga inguruan eraiki zuten, Donibane Garazitik hegoaldera zetorren bide zaharraren gainean, Hastategi[7] mendi tontorrean (Eiheralarre udalerrian): "Fortaleza del Peñón de San Juan de Santa María" izenekoa. Oso litekeena da aurretik beste eraikinen bat bertan egotea, baina ez da ezer gordetzen.
Lanak oso goiz hasi zituzten (1513), eta 1521 urtean oraindik konponketak egiten ari ziren. Dena dela, alperrik hartu zituzten lan guztiak, ze 1521 urteko udaberrian Albret-eko Juan-aren gudarostea Nafarroan sartu zen, nafarrak altxatzen ziren bitartean, eta hamabost egunotan Nafarroa osoa hartu eta Logroño bera setiatu zuten.
Ez zen asko iraun garaipena. Udan Carlos V-ak atzera eraso zuen eta, urtebete geroago, 1522ko uztailak 22an, Amaiur gazteluak amore eman zuen.
Benafarroa ere konkistatu zuten, eta galdu, eta hartu, eta galdu... azkenean nafar erregeen eskutan geratu zen, eta harekin "Peñón de San Juan de Santa María" gotorlekua ere. XVI mende bukaeran (1596) Nafarroako Enrike IIIa Frantziako Enrike IV bilakatu zenean, frantsesak erabili zuten gaztelua: "Château Pignon" esan zioten.
Konbentzio gerra (1793-1795) sortu zenean, Ventura Caro jeneral espainiarrak, bere 4.000 soldaduekin, eraso zuen gaztelua; Frantziak 4.500 bat soldadu bialdu zituen defendatzeko. Azkenean, espainiarrek Chateau-Pignon hartu, zeharo desegin eta atzera bueltatu ziren.
Gaur egunean ondarrak besterik ez dira geratzen. 2014 eta 2015 urteetan Eusko Arkeologia elkarteak miaketa arkeologikoak egin zituen[8].
Kokapena
Hastategi tontorra Benafarroan dago, mugatik bizpahiru kilometrotara. (Pantaila osoan ikusteko sakatu hemen)
Erreferentziak
- ↑ Carta de Pedro de Placencia a Juan Rena sobre las obras en la fortaleza de El Peñón de San Juan de Santa María y la llegada de Malpaso (Eiheralarre 1516/09/20). Nafarroako Artxibo Orokorra.
- ↑ Carta a Juan Rena comunicando la intención de Juan Pérez, fiador de Pedro de Placencia, de anular la fianza por la adjudicación de las obras de El Peñón a otros maestros canteros (Iruña 1517/08/19). Nafarroako Artxibo Orokorra.
- ↑ Pagos por obras de El Peñón de San Juan de Santa María, rematadas por Pedro de Placencia (1517).Nafarroako Artxibo Orokorra.
- ↑ Recibo de Pedro de Placencia de 29.200 maravedís entregados por Juan Rena para pago de 31 tapias labradas (Donibane Garazi 1517/10/16). Nafarroako Artxibo Orokorra.
- ↑ Traslado del contrato... con Pedro de Placencia, maestro cantero, vecino de Placencia,... y del pago de 390 ducados por la ejecución de 39 tapias (Pamplona, 23-11-1517).
- ↑ . Expediente de adjudicación del destajo para construir 50 tapias en la fortaleza de El Peñón de San Juan de Santa María a favor de Pedro de Placencia, maestro cantero, vecino de Placencia (Pamplona, 23-11-1517). Nafarroako Artxibo Orokorra.
- ↑ Hastategi. Mendikat (Javier Urrutia 2001).
- ↑ Rapport des opérations archéologiques 2014 et 2015. Christian Normand et al.