«Soroetako mugak Soraluzen (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

18:20, 17 abendua 2017(e)ko berrikuspena

SORALUZEKO SOROETAKO MUGAK

Naturaren ezagutza funtsezkoa izan da gizakiarentzat; izan ere, testuinguruaren ezagutzak ematen baitzizkion bizi-baldintzei aurre egiteko eta bizirauteko beharrezkoak ziren tresnak. Honela, probetxua ateratzea helburu, mendez mendeko harremana garatu da gizakia eta naturaren artean eta, probetxu horren mesede, naturaren indarrei aurre egin behar izan die gizakiak, ingurua zaintzeko eta eraldatzeko modu desberdinak erabiliz; horrek eragin handia izan du paisaien eraldaketan.

Nekazaritza dugu, esate baterako, gizakiak biziraupenerako erabili duen jardueren arteko bat eta lurra da jarduera ekonomiko horren oinarrizko baliabidea; baina lurra galtzen bada, alferrikakoak dira ongarriak eta lana.

Hori da, hain zuzen ere, euri asko egiten duenean gertatzen dena, lurrak ezin izaten du ura bizkor xurgatu, are gutxiago ingurua aldapatsua bada; eta urak lurra eramaten du berarekin, haitz gorria agerian gelditzen den arte.

Higadura izenaz ezagutzen dugu fenomeno hori; baina gizakiak teknika desberdinak asmatu ditu lurra gordetzeko eta higadura fenomenotik babesteko: landarez estaltzea, kanalak irekitzea edota landarez edo harriz egindako oztopoak eraikitzea. Azken teknika hori izan da, hain zuzen ere , Soraluzen ugarien erabili dena.

Soraluze da uren higadura fenomenoaren eta gizakien ekimenaren eredu bikaina; izan ere, lurrak galtzeko baldintza natural guztiak elkartzen dira bertan: inguru oso euritsua, malda oso aldapatsuak eta aldaparen luzera handiak; ezen, Gipuzkoako herrien artean, Soraluzek baitauka, ehunekotan, Gipuzkoako aldaparik handiena.

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
-[[Fitxategi:Mugak1|thumbnail]]
+'''SORALUZEKO SOROETAKO MUGAK'''
-'''Soroetako  mugak'''   .- Gure herriko mendi maldak, eguzki malda batez  ere, zeharkatzen dituzten harrizko hormak dira, eta  lurrari eusteko funtzioa daukate. Era berean,   laborantzako lursailak  osatzen  eta bereizten dituzte (terrazak)
+Naturaren ezagutza funtsezkoa izan da gizakiarentzat; izan ere,  testuinguruaren ezagutzak ematen baitzizkion bizi-baldintzei aurre egiteko eta  bizirauteko beharrezkoak ziren tresnak. Honela, probetxua ateratzea helburu, mendez mendeko harremana  garatu da gizakia eta naturaren artean eta,  probetxu horren mesede,  naturaren indarrei aurre egin behar izan die gizakiak,  ingurua zaintzeko eta eraldatzeko modu desberdinak  erabiliz;  horrek eragin handia izan du paisaien  eraldaketan.
+Nekazaritza dugu, esate baterako, gizakiak biziraupenerako erabili duen jardueren arteko bat eta  lurra da jarduera ekonomiko horren  oinarrizko baliabidea;  baina lurra galtzen bada,  alferrikakoak dira ongarriak eta lana.
-Gizakiak teknika desberdinak asmatu ditu lurra gordetzeko eta  uraren higadura fenomenotik babesteko: landarez estaltzea, kanalak irekitzea  edota landarez edo harriz egindako oztopoak eraikitzea.  Azken teknika hori  izan da, hain zuzen ere, Soraluzen ugarien erabili dena, eta horrela eraiki izan dira soroetako mugak gure herriko mendi maldetan.
-Soraluze uren higadura fenomenoaren eta gizakien ekimenaren eredu bikaina da;  izan ere,  lurrak galtzeko baldintza natural guztiak elkartzen dira bertan:  inguru oso euritsua, malda oso aldapatsuak  eta aldaparen luzera handiak; ezen, Gipuzkoako herrien artean, Soraluzek baitauka, ehunekotan, Gipuzkoako aldaparik handiena.
+Hori da,  hain zuzen ere, euri asko egiten duenean gertatzen dena,  lurrak ezin izaten du ura  bizkor xurgatu,  are gutxiago  ingurua aldapatsua bada; eta urak  lurra eramaten du berarekin,  haitz gorria agerian  gelditzen den  arte.
-Jakina, teknikak horiek ez dira  gureak berariazkoak, Soraluzen ez ezik,  Euskal Herrian eta munduko beste paisaia askotan ere aurkituko  ditugu: ekialdeko Pirineoak, Espainako beste lurralde askotan, Provenza, Liguria, Croacia, Creta, Egeo irlak, Afrika, Andeak, Himalaya… (hainbatetan, gainera, turismoa erakartzeko baliabidetzat daukate); baina, soraluzetarrok jabetzen ote gara inguruan daukagun ondare horrekin?  Bertako baserritarrek ondotxo dakite, eta horrela aitortzen dute:
+Higadura  izenaz ezagutzen dugu fenomeno hori;  baina gizakiak teknika desberdinak asmatu ditu lurra gordetzeko eta  higadura fenomenotik babesteko: landarez estaltzea, kanalak irekitzea  edota landarez edo harriz egindako oztopoak eraikitzea.  Azken teknika hori  izan da, hain zuzen ere , Soraluzen ugarien erabili dena.
+[[Fitxategi:Aldapak-grafikua.png|thumbnail]]
-                                           ''gure zaharrek, harek bai egitten zeben lan!''
+Soraluze da uren higadura fenomenoaren eta gizakien ekimenaren eredu bikaina;  izan ere,  lurrak galtzeko baldintza natural guztiak elkartzen dira bertan:  inguru oso euritsua, malda oso aldapatsuak  eta aldaparen luzera handiak; ezen, Gipuzkoako herrien artean, Soraluzek baitauka, ehunekotan, Gipuzkoako aldaparik handiena.
+[[Fitxategi:Mugarte11.jpg|thumbnail]]
+[[Fitxategi:Mugarte4-mendos.JPG|thumbnail]]