«Eliz ataria (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

22:33, 19 ekaina 2016(e)ko berrikuspena

Eliz ataria

Estiloa	Berpizkunde/ barrokoa
Mendea	XVII (1666)
Kokapena	Santa Maria la Real eliza
Mota	Eraikina

Kanpo aldeko irudiak

(handitzeko, sakatu gainean)

Elizataria
(Arantza Ezeiza Cuesta)
Elizataria
(Arantza Ezeiza Cuesta)
Elizataria
(Juan San Martin)
Elizataria
(Juan San Martin)

Azalpena

Eliz ataria elkartutako bi laukik osatzen dute. Bata, elizaren aurrekaldean estaltzen duenak, 24,5 metro ditu eta beste 10 bat fondoko; besteak, ezkerreko aldekoak, 7 x 8 metro.

Zorua, berriz, hiru mailatan dago: eliza aurrean bi maila daude, behekoa eta goikoa, batetik bestera pasatzeko harmailez osatutako hiru eskilara dituela. Hirugarren maila ezkerreko aldeari dagokio, aurreko bien tartekoa.

Eliz atari osoa gaztain egurrez eginda dago. Teilatua kanpoko zutabeetan eta elizaren paretetan eusten da. Gainera, egurrezko beste hiru zutabe ditu barrukaldean.

Zutabe, habe, mensula, tornapunta, zapata... Egitura osatzen duten pieza gehienak oso ondo landuta daude: orriak, lorak, fruituak, marrazki geometrikoak... denetara landutako piezak 200 inguru dira.

Eliz atarian erdialdeak, habe batean landuta agertzen da urtea: ANNO 1666.

Zutabe gehienak jatorrizkoak dira, egurrezkoak. Aurrekaldean bat falta da, harrizko kolumna batez ordezkatua, eta ezkerraldean beste bi zutabe ordezkatu ziren harrizko zutabeekin. Ordezkatutako piezak berrerabili ziren konponketak egiteko.

Historia

Soraluzeko eliza XVI mendean bukatu zuten. Baina inolako aterpetik ez zeukanez, 1.665 urte hasieran Calahorrako apezpikuari eliz ataria egiteko eskaera egin zioten, eguraldi txarrarekin prozesioak egin ahal izateko eta bataioetan umeak atera etaratzeko (la dicha iglesia se halla rasa y sin portalada, de la cual precisamente necesita para hacer las procesiones que se acostumbran, porque lloviendo se pierden los ornamentos y se causa indecencia sin devoción, y también para los bautizos que se sacan los niños a la puerta, y con su licencia se haga la dicha portalada y gradas cubiertas, gastando lo necesario para ello de los bienes de dicha iglesia). prozesioak egiteko edo

Apirilean heldu zen Logroñotik baimena eta, proiektua Debako Antonio de Anziondo arotzak aurretik eginda zuenez, maiatzean lanak lizitatu zuten, garai hartan egiten zenez puesta en candela y almoneda. Bergarako, Elgoibarko eta Debako arotzak agertu ziren, baina laugarren lizitazioan Soraluzeko Pedro de Aldazabal arotzak eskaintza onena egin zuen: 2.075 erreal.

Lehengaiak ere lizitatu ziren; Martín Ruiz de Aguirre eta Andrés de Beiztequi Egoza egurrarekin arduratu ziren, Pedro de Irazabala, Frantziako Larrasou-koa teilekin eta Elgoibarko Antonio Fernández de Betolaza errejekin.

Zahar berritzea

Urteekin eliz atariaren egoera gero eta makalagoa zen: egur zatiak galduta (berez edota nahita), pipiak egindako zuloak, indar kableak edozein modutan jarrita, umeek egindako sute txikiak...

Eta hirurehungarren urteurrenean, 1.966 urtean, zahar berritzeko eskaerak hasi ziren; ez bakarrik herrikosemeak, kanpokoak ere: Luis Pedro Peña Santiago (1.966 eta 1.972 El Diario Vascon), Juan San Martin (1.975 Hoja del Lunesen), Iñaki Linazasoro (La Voz de Españan).

Eta proiektua martxan jarri zen. Garaiko alkateek (Alberto Lersundi, Gonzalo Akizu eta Jesús Mari Akizu) gaia bultzatu zuten, eta Gustavo Kraemer Koeller jaunak, Arte Ederretako katedradunak, proiektua idatzi eta zuzendu zuen.

Egur lanak, berriz, Iñaki Itxasoi (Ignacio de Miguel) jaunak egion zituen. Lehenengo lana, 1.979 urtean, eliz atariaren maketa egitea izan zen, gaur egun elizan erakusten dena. Gero, eliz atari osoa desmontatu, piezaz pieza osatu eta tratatu, eta berriro montatu. Zaharberritze lanek hiruzpalau urte iraun zuten, eta 1983 urtean inauguratu zen eliz atari berria.

Artikuluak

(1987) El atrio de la iglesia de Placencia de las Armas, Soraluze. Ramiro Larrañaga
(1975) Plaentziako Eliz-ataria. Juan San Martin
Santa María la Real de Placencia. Su singular pórtico necesita una restauración. Iñaki Linazisoro

@@ 46. lerroa: / 46. lerroa: @@
 Eta hirurehungarren urteurrenean, 1.966 urtean, zahar berritzeko eskaerak hasi ziren; ez bakarrik herrikosemeak, kanpokoak ere: Luis Pedro Peña Santiago (1.966 eta 1.972 ''El Diario Vasco''n), Juan San Martin (1.975 ''Hoja del Lunes''en), Iñaki Linazasoro (''La Voz de España''n).
 Eta proiektua martxan jarri zen. Garaiko alkateek (Alberto Lersundi, Gonzalo Akizu eta Jesús Mari Akizu) gaia bultzatu zuten, eta Gustavo Kraemer Koeller jaunak, Arte Ederretako katedradunak, proiektua idatzi eta zuzendu zuen.
+Egur lanak, berriz, Iñaki ''Itxasoi'' (Ignacio de Miguel) jaunak egion zituen. Lehenengo lana, 1.979 urtean, eliz atariaren maketa egitea izan zen, gaur egun elizan erakusten dena. Gero, eliz atari osoa desmontatu, piezaz pieza osatu eta tratatu, eta berriro montatu.
-urtean bukatu zen
+Zaharberritze lanek hiruzpalau urte iraun zuten, eta 1983 urtean inauguratu zen eliz atari berria.
-Hace once años, con motivo de cumplirse el tercer centenario de la construcción del atrio, hubo contactos de autoridades al más alto nivel. También la Diputación —si mal no recuerdo— ordenó un estudio sobre la defensa del singular atrio placentino. Pero, desgraciadamente, nada se hizo.
-Convendría que los aires democráticos consiguiesen la limpieza total del maderamen, su tratamiento químico para la extinción de hongos e insectos y su consolidación, reforzando el atrio por su parte no visible, sin tocar las piezas labradas.
-No es el «punto flaco» de los placentinos el tratamiento de la madera precisamente. Sin embargo, creo que todo el pueblo armero antes y tornillero ahora, apoyaría esta obra de salvar para la posteridad un atrio único en la geografía de Euskalerria.
-ÓN
-Nuestro patrimonio no puede ni debe perder este monumento de madera. Sería un descuido de país inculto y desarraigado. Mas por lo que observamos últimamente, sucede lo contrario. La concienciación a todos los niveles ha logrado la paciente restauración del artesonado del claustro, capilla y vestíbulo de la Universidad de Oñate, así como del santuario de Andra Mari de Antigua en Zumárraga. El tercero a tener en cuenta bien pudiera ser el atrio que hoy nos ocupa.
-El «eleizpe» de Soraluze está atacado por tres causas principales, los agentes atmosféricos, los hongos y los parásitos. Agregaría además el peligro de la instalación eléctrica sin protección alguna —con cables pelados en algunos puntos— sobre venerables maderos convertidos en yesca. Por lo que cualquier imprudencia
-ocasionaría una catástrofe irreparable.
-Gaur egun Soraluzen ezagutzen dugun Andre Maria Jasokundearen parrokia-eliza XVI. mendean hasi zen eraikitzen, eta atalez atal joan zen osatzen XVIII. mendera arte. Hori dela eta, gaurko elizak Moderno Aroan zehar jorratu ziren estilo desberdinak barnebiltzen ditu: gotiko gardun berantiarra, euskal gotikoa edo kolumnarioa, barrokoa eta neoklasikoa; horrek guztiak, ordea, ez du oztopatu gure garaietaraino heldu zaigun elizak batasun estetiko taxuzko eta ederra lortzea.
-Lau ataleko nabe bakar eta abside poligonaleko saloi-oinplanoko eliza da, mende pare bat geroago albo-nabeak erantsi zittzaizkiola.
-Nabe nagusia gurutze-gangarekin estaltzen da, bere kargak ezaugarri gotikoekiko irozkaitan utziz absidearen partean, eta errenazentistetan nabearen gainerakoa. Murruak harlanduzkoak dira, kontrahormekin kanpotik.
-Bere atari bikaina nabaritzen da, zurezko egituran eraikia eta apaindurazko motiboen ugaritasun handiarekin dekoratutako piezekin.
-Elizaren ataria kultur ondasun kalifikatu izendatuta dago, Eusko Jaurlaritzaren 1984ko uztailaren 17ko 265/1984 Dekretuaren bidez.
-Ramon Leturiondo historialari soraluzetarraren hitzetan: ''Gaur egun Soraluzen ezagutzen dugun  Andre Maria Jasokundearen parrokia-eliza XVI. mendean hasi zen eraikitzen, eta atalez atal joan zen osatzen XVIII mendera arte. Hori dela eta, gaurko elizak Moderno Aroan zehar jorratu ziren estilo desberdinak barnebiltzen ditu: gotiko gardun berantiarra, euskal gotikoa edo kolumnarioa, barrokoa eta neoklasikoa; horrek guztiak, ordea, ez du oztopatu gure garaietaraino heldu zaigun elizak batasun estetiko taxuzko eta ederra lortzea.''
-Badakigu 1267 urtearen inguruan Soraluzeko herri zaharrean ''monastegi'' bat zegoela eta bere patronatua Gaztelako Alfontso Jakintsu erregek zeukala, urte horretan, Elgoibarko Olasotarren Etxeko Jaun zen Lopez de Ganboari eman baitzion. Egungo tenpluaren eraikitze lanak XVI mendean hasiak dira, eta baliteke, gehienetan gerta ohi den bezala, hasierako elizaren kondarren gainean egotea.
-Ezaguna da 1532an Martin de Igarza maixuak traza bat burutu zuela eta urte batzuk geroago, Pascual de Iturriza, 1538tik 1544era bitartean eliza honetako lanekin erlazionaturik agertzen denak, beste traza bat eman zuela, 1541ean hain zuzen. Badirudi Kontzejuko partaideen artean eztabaidak izan zirela traza bat aukeratzeko orduan, azkenean ordea, Pascual de Iturrizarena hautatu zen ''Geometria artean maixu'' zelako.
-Errekurtso ekonomikoak urriak zirela dirudi 1540eko hamarkadako dokumentu batzuen arabera eliztarrek konpromezua hartzen baitute elizako lanetarako dirua mailegatzeko. Beste dokumentu batzuen bitartez berriz, maiordomoek beren buruak maileguen zenbatekoa ordaintzera behartzen dituzte.
-Badirudi elizako patroiarekin ere, Olasotarren Etxeko Jauna eskuarki, arazoak izan zirela, ezagutzen bait da eliza eta Kontzejuaren ahalmen bat 1545ekoa, patroi horren kontra aktuazio judizial bat burutzeko.
-Lanak kapera nagusia edo absidetik hasi ziren nabe nagusiarekin jarraituz. Elizak nabe bakarra izan zuen, garai modernoan alboko biak erantsi zitzaizkion arte.
-Arkupea oparo tailaturiko bere egurrezko estrukturak duen balioarengatik parerik ez duena, 1666 urtean eraikia izan zen, Antonio de Aziondo Debako arotz-maixuaren trazari jarraituz. Bere piezen taila eta dekorazioa Pedro de Aldazabal, herriko tailistak, burutu zuen, eta badirudi hartutako obligazioak gainditu ere egin zituela. Arkupearen burdinsarea Antonio Fernandez de Betolaza, Elgoibarko forjariak egina da.
--2008 urteean artean zaharberritze lanak egin ziren, herriak eta Gipuzkoako Aldundiaren laguntzaz. Lanaren deskribapena: Eliz estalkiaren zurezko egituraren sendatzea, egoera txarreko piezak eta latak ordezkatuz eta ondorengo erreteilatzea eta euriuren kanalizatzea, dorrea birgaitzea eta alde bateko nabearen estalkiaren zati bat berritzea eta kanpoko hormak iragazgaiztea eta drainatzea. Barrualdea egokitzea. Erretaulu nagusia eta albokoak zaharberritzea.