Jose Javier de Lardizabal (eu)

Joseph Xabier de Lardizabal Oriar y Martinicorena
Jaio	Tolosa, 1777
Hil	Madril, 1814
Profila	Militarra

Lehen urteak

XVIII. mendeko Soraluzeko Erret Lantegietan garrantzi handia izan zuen Lardizabal Oriar sendiak, 1742-1794 tartean beraiek izan ziren bertako zuzendariak eta.

Joseph Xabierren aita azken zuzendaria izan zen,Josef Maria de Lardizabal Oriar y Olloqui, Karlos III.aren ordenako zalduna; eta ama Maria Manuela de Marticorena Alday.

Joseph Xabier de Lardizabal Oriar y Martinicorena Tolosan jaio zen (1777/09/04), urte hartan aita bertan hasi zen lanean eta.

Bi urte geroago (1779) aita Soraluzeko Erret Lantegien zuzendaria izendatu zuten, eta familia bertara etorri zen bizi izatera.

Joseph Xabierren sei anai-arrebak Soraluzen jaio ziren: Francisca Thomasa (1779), Manuela Josefa Andresa (1780), Maria Juaquina Xaviera (1784), Juaquin Maria Francisco Paulo Donato (1786), Manuel Maria Francisco (1788) eta Maria Athanasia Paula (1780).

Agian horregatik bere zerbitzu orriak, Clonardeko kondeak 1811ko urriaren 29an sinatua, Soraluzen (Gipuzkoa) jaio zela adierazten du eta hogeita hamalau urte zituela.

Konbentzioaren gerra (1793-1794)

Oraindik hamasei urte bete gabe, kadete bezala sartu zen Infanteriako Espainiako Guardiaren Erregimentuan (1793/09/03).

Konbentzioaren gerra lau hilabete lehenago sortu zenez, Roseilonera (Pirineo ekialdea) bidali zuten. Bertan, frantziar gotorleku baten baionetaz egindako erasoan lehena izan zelarik, 1794ko hasieran alferez izendatu zuten.

Urte horretan frantsesak aurrera egin zuten, eta espainiar tropak Frantziatik erretiratu ziren, Colliouren mantenduz. Tartean Jkse Javier de Lardizabal zegoen.

Azkenean, Colliourek 1794ko martxoak 26an kapitulatu zuen. Bere defendatzaileak gerra ohoreekin irten ziren, Frantziako Errepublikaren aurka gehiago egingo ez zutela zin egin ondoren.

Bi gerren artekoa (1795-1808)

1795.eko ekainaren 22an biharren teniente mailara igo zen Espainiako Guardiaren erregimentuan.

1796.an, Ingalaterrari gerra deklaratua, Gibraltarren aurkako setioan parte hartu zuen, hogeita hemeretzi hilabetez.

1801.ean Portugalen aurkako Naranjen Gerra laburrean parte hartu zuen, bigarren laguntzaile izatera igoz.

1807.an Portugalen inbasioan eta okupazioan parte hartu zuen, Infanteriako Espainiako Guardiaren erregimentuan, 1808ko ekainean Gipuzkoara gaixotasunagatiko lizentziarekin joan zen arte.

Espainiako Independentzia gerra (1808-1811)

Osatuta, irailaren 2an Bizkaian zegoen Blake jeneralarekin bat egin zuen, eta honek bere laguntzaile izendatu zuen.

1808.ko bukaeran Madrilera joan zen, Zentroko armadarekin bat egiteko. Uclesen garaituak izan ondoren, Santa Cruz de Mudelan Zentroko armada berria eratu zuten, hauekin batera Lardizabal. Hurrengo hilabeteean lehen laguntzailea (1809/01/11) eta kapitaina (1809/07/05)k izendatu zuten.

Frantsesek aurrera egiten ari zirela, Lardizabal Alburquerqueko dukearen tropetara bildu zen, hauek Sevilla eta Cadizera atzera egiterakoan (1810/03/18). Cadizen rigadierra egin zuten.

Hurrengo urtean Algeciraseko serioa apurtzera joan zirenen artean egon zen (1811/02/26), eta martxoaren 5ean Chiclanako guduan nabarmendu zen. Erakutsitako merituengatik, landa mariskal (dibisioko jenerala) izendatu zuten (1811/03/10).

Apirilaren 18an, Ayamonten lehorreratu zen, Blake jeneralak agintzen zuen Espedizio Kidegoko abangoardiako Dibisioaren buru zela. Eta maiatzaren 16an Albuelako guduan hartu zuen parte, gerra hartako gudurik odoltsuena.

Urte bereko ekainean Niebla konderriko espedizioan parte hartu zuen, uztailaren 8an Cadizera itzuliz.

Vincenneseko gaztelua

Valentziako setioa eta espetxea (1811-1814)

Bost egun beranduago, uztailaren amaieran, Almerian lehorreratu zen Blake jeneralaren espedizioarekin, Valentzia eta Murtzia defendatzeko asmoarekin.

Haimbat guduetan lehiatu zen (Venta del Baul, Sagunto, Hostales...) baina frantsesek atzera bultzatzen zituzten. Azkenean, Valentzia ingurutan ezarri ziren.

1811.ko abenduaren 26an frantziarrek eraso zuten. Arratsaldean egin zen gerra Kontseiluan, Lardizabalek, Valentziaren defentsa ezinezkoa zela iritzita, goarnizioak setioa haustea eta alde egitea proposatu zuen. 28ko gauean saiatu ziren, Lardizabal buruan zihoala, baina frantziarrek atzera bota zituzten eta oso batailoi gutxik lortu zuten ihes egitea.

Tropak itzuli zirenean, 1i12.ko urtarrilaren 5ean, Blakek kanpoko gotorlekua uzteko agindu zuen, eta Valentziako harresi zaharren barruan babesteko.

Urtarrilaren 9an Valentziako kapitulazioa sinatu zen. 16.270 defendatzaileak, tartean Lardizabal, preso eraman zuten Frantziara. Han, Vicenneseko gazteluan sartu zuten, Zaragozako Palafox jeneralarekin.

Askatasuna eta heriotza

Gerra amaitzean, aske utzi zuten, eta 1814ko abuztuaren 29an Madrilera itzuli zen, osasuna oso urratuta zuela.

1814ko irailaren 10ean teniente jeneral mailara igo zuten eta Madrilen hil zen, urte bereko urriaren 11n, hogeita hamazazpi urte zituela.

Erreferentziak

• Josè Javier de Lardizabal. Andrès Cassinello Pèrez (Espainiako Real Academia de la Historia).