«Deba ibaiaren bide-ermandadea (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

17:44, 11 uztaila 2020(e)ko berrikuspena

Erregebide berria: zubia Elgoibarren

Aurrekariak

1772 urtean Soraluze, Bergara, Elgoibar eta Eibarrek bide berria zabaltzeko baimena lortu zuten. Bide honek Bergarako San Antoniotik Maltzagaraino joango zen, han bi adarreran zabaltzeko: Elgoibartik Altzolako porturaino bat, eta Eibartik Olarreagaraino bestea (probintziaren mugaraino).

Proiektua Francisco de Ibero maisuak egin zuen, 1.180.826 errealeko aurrekontuarekin. Herri bakoitzak bere zatia ordainduko zuen, hortarako beharrezko maileguak (zentsuak) hartuz. Lanak ordaintzeko zerga berriak eskatu ziren (8 marabedi ardo azunbreko, eta beste horrenbeste aguardiente eta mistelarekin).

Zerga ezartzeko baimena lortuta (1775ko uztailak 26) lanei ekin zien. Hamabi urtetan bukatu ziren, baina benetako kostua aurrikusitakoaren bikoitza baimo gehiago izan zen.

1787 urtean Deba eta Mutriku ere batu ziren, bide berria luzatuz.

Azkenerako, Bergarako San Antoniotik Debaraino 5 legua eta 818 oin ziren, Maltzafatik Olaerreagaraino 17.221 oin, eta Sasiolatik Mutrikuraino legua bat eta 2.510 oin.

Erregebide berria: Debako sarrera

Deba ibaiaren bide-ermandarearen sorrera

Herri bakoitzak bere zatia eraiki bazuen, bideen zaintza eta konponketa modu berean egin behar zen. Baina urte latzak etorri ziren: Konbentzioaren gerrak (1793-1794) aurretik eta Espainiako independentzia gerrak (1808-1814) ostean eskualdeko ekonomia hondatu zuten; gainera, armagile askok eta askok alde egin zuten, Asturias aldera gehienak.

Ondorioz, zaintzeko eta konpontzeko diru faltaz, bideen egoera gero eta txarragoa zen, apurtuta zeuden. Eta gerra ostean Soraluzeko Erret Arma Lantegien zuzendariak konponbidea eskatu zion (Gipuzkoako) Probintziari.

Gauzak horrela, 1817 urtean irtenbide bakarra ikusi zuten sei herriek, bidearen jabeek: Deba ibaiaren bide-ermandadea sortu, bide berriak zaintzeko helburu bakarrarekin. Diru kutxa bakarra izango zuten, eta zuzendaritza bakarra ere. Honetaz gain, bi urte geroago Malzagan bidesaria kobratzeko gunea jartzeko baimena eskatu eta lortu zuten (1819).

Bidesari honekin mantentze-lanak arintzeko asmoa zuten, baina urteek aurrera egin ahala nahikoa ez zirela ikusi zen, eta herriek beretik emateko premia zuten zaintza lanak burutzeko. Eta, honetaz gain, ez da ahaztu behar herri bakoitzak aurreko mendean hartutako maileguen korrituak ere ordaindu behar zituela.

Bidea probintziari

Horeefatik 1840 urtean Zestoako Bafzar Nagusietan hitzarmena egin zuten, Aldundia alde batean era sei herriak bestean, bidea probintziari pasatzeko. Ordutik aurrera zakntza eta konoonketa lanak Aldundiaren ardura izango ziren, era Maltzagan kobratutako bidesariak ere. Dena dela, kutxa berezia izangomzuen bide honerarako, era urtero bilkura egingo zuten Elgoibarren inguruko herriekin (Junta de tenedores de jnscripciones) gora beherak aztertzeko.

Herrik bakoifzak, berriz, bere faraian hartutako maileguei aurre egin beharko zien.

Bost urte geroago, eta Deba ibaiaren bide anaidiak eskaturta,Gipuzkoako Barzar Orokorrek bertan behera laga zuten hitzarmena.

Azkenik, 1850 urtean ezarritako "iguala general de caminos"-en aeabers, bidea probintziari pasa zitzaion. Honen ordez, anaidiak 2.000 errealerako 800 akzio hartu zituen, %5eko korritua ematen zutenak

Erreferentziak

@@ 13. lerroa: / 13. lerroa: @@
 [[Fitxategi: Komunikabideak._Erregebide_berria._Deba.jpg | thumb | left | 400px | Erregebide berria: Debako sarrera]]
-==Anaidiaren sorrera==
+==Deba ibaiaren bide-ermandarearen sorrera==
+Herri bakoitzak bere zatia eraiki bazuen, bideen zaintza eta konponketa modu berean egin behar zen. Baina urte latzak etorri ziren: Konbentzioaren gerrak (1793-1794) aurretik eta Espainiako independentzia gerrak (1808-1814) ostean eskualdeko ekonomia hondatu zuten; gainera, armagile askok eta askok alde egin zuten, Asturias aldera gehienak.
-Herri bakoitzak bere zatia eraiki bazuen, bideen zaintza eta konponketa modu berean egin behar zen. Baina urte latzak etorri ziren: Konbentzioaren gerra (1793-1794), Espainiako independentzia gerra (1808-1814) eskualdeko ekomomia hondamtu zuten; gaknera, armagile askok eta askok alde egin zuten, Asturias aldera batzuk eta hortik zehar gainintzekoak; bake urteetan ekomomia hankaz gora zegoen. Ondorioz, bideak zaintzeko eta konpontzeko diru faltaz, bideak apurtu ziren oso egoera txarrean zeudela.
+Ondorioz, zaintzeko eta konpontzeko diru faltaz, bideen egoera gero eta txarragoa zen, apurtuta zeuden. Eta gerra ostean Soraluzeko Erret Arma Lantegien zuzendariak konponbidea eskatu zion (Gipuzkoako) Probintziari.
-Soraluzeko Erret Arma Lantegien zuzendaria konponbidea eskatu zion (Gipuzkoako) Probintziari.
+Gauzak horrela, 1817 urtean irtenbide bakarra ikusi zuten sei herriek, bidearen jabeek: Deba ibaiaren bide-ermandadea sortu, bide berriak zaintzeko helburu bakarrarekin. Diru kutxa bakarra izango zuten, eta zuzendaritza bakarra ere. Honetaz gain, bi urte geroago Malzagan bidesaria kobratzeko gunea jartzeko baimena eskatu eta lortu zuten (1819).
-urtean irtenbide bakarra ikusi zuten sei hiribilduek: Deba ibaiaren bide-anaidia sortzea, bideak zaintzeko helburu bakarrarekin. Zuzendaritza bakarra zuen, eta diru kutxa ere bakarra. Honetaz gain, bi urte geroago Malzagan bidesaria kobratzeko gunea jarrzeko baimena eskatu eta lortu zuten (1819).
+Bidesari honekin mantentze-lanak arintzeko asmoa zuten, baina urteek aurrera egin ahala nahikoa ez zirela ikusi zen, eta herriek beretik emateko premia zuten zaintza lanak burutzeko. Eta, honetaz gain, ez da ahaztu behar herri bakoitzak aurreko mendean hartutako maileguen korrituak ere ordaindu behar zituela.
-Dena dela, hiribilduek ezin zuten zaintza fastuei aurre egin, ezta bidea eraikitzeko eskatu zuten maileguen korrituei ere<ref>Garaiko hizkeran, mailegu hauei zentsuak edo "censos" esaten zitzaien</ref>.
 ==Bidea probintziari==