Barrena baserria (eu)

Barrena
Izen formala	Barrena
Bailara	Irure
Altuera	100 m
Hedadura	Ha
Kaletik	0,9 km

Bertako familia

Oruesagasti familia San Martzialeko Sagasai baserrian bizi zen, baina 1931 urtean Barrena baserrira jaitsi ziren, Sagar-erreka ondoan. Baserria Zabala y Unzurrunzaga enpresarena zen (Igarate zentralaren jabeak), eta oso egoera txarrean zegoen; horregatik, aldatu baino lehen etxekojaunak hainbat konponketa egin behar izan zuen, indarra sartzeaz gain.

1960 hamarkadan baserria bota zuten, Oruesagasti lantegia handitzeko.

Irudiak

(handitzeko, sakatu gainean)

• 

  Izandako tokia
  (Google maps 2015)

Kokapena

(Pantaila osoan ikusteko sakatu hemen)

Mapa kargatzen...

{"type":"ROADMAP","minzoom":false,"maxzoom":false,"types":["ROADMAP","SATELLITE","HYBRID","TERRAIN"],"mappingservice":"googlemaps3","width":"auto","height":"600px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"copycoords":false,"static":false,"visitedicon":"","wmsoverlay":false,"zoom":18,"layers":[],"controls":["pan","zoom","type","scale","streetview","rotate"],"zoomstyle":"DEFAULT","typestyle":"DEFAULT","autoinfowindows":false,"resizable":false,"kmlrezoom":false,"poi":true,"cluster":false,"clustergridsize":60,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clusteraveragecenter":true,"clusterminsize":2,"imageoverlays":[],"kml":[],"gkml":[],"searchmarkers":"","fullscreen":false,"scrollwheelzoom":false,"locations":[{"text":"","title":"","link":"","lat":43.17797,"lon":-2.420517,"icon":""}]}

Baserriaren inguruko kontuak

Eitzako lurretan, beheko aldean, arkabuz eta moskete kainoien barrena zaarra deiturikoa zegoen, XVII mendeko agirietan agertzen dena.

Segururena, olak bertan zegoen baserriari izena eman zion, Barrena hain zuzen. Ola izan eta gero, errota ere izan zen. Dena dela, ezin baztertu barrena zaarra izandakoa Igaraten bertan egotea.

Baserriaren azalpena

Eibarko Udal Artxibategian gordetzen den krokisaren arabera (1931), baserriak 6 x 8 metrotakoa zen, eta etxaurrea ipar-mendebaldera begira zegoen, erreka bi metrotara zuela. Honek metro erdiko sakonera zuen, eta garai hartan errekan amorrainak eta sargu-eskailuak harrrapatzen ziren, azken hauek ipurdian zulatutako kristalezko boteila erabiliz.

20 metro beherago harrizko zubia zegoen, Galtzairukoa baserrira pasatzeko. Arkuak gizonezko baten altuera zuen.

Beste 20 metro gorago, berriz, harrizko presa zegoen, ez oso altua. Handik erretena irtetzen zen, etxeostean zegoen kunboraino (ur biltegia). Kunbo honek oso sakona zen (metro batzuk).

Paretak harrizko manposterikoak ziren, lurrez bilduta; barruko egitura osoa, eskilarak eta zoru guztiak barne, egurrezkoa; eta teilatua teilaz egina.

Beheko oinak hiru bat metroko altuera zuen; bertan korta zegoen, porlanezko zoruaz (etxera aldatzerakoan botata, segururena). Kortara sartzeko, etxaurrean harrizko bi arku zituen. Lehen solairura kanpotik igotzen zen, ekialdeko aldean zegoen harrizko eskilara erabiliz, sukaldera sartzen zena. Eskilara azpitik kortarako beste sarrera zegoen. Sukalde paretik beste eskilara zegoen ortura jaisteko: letxuak, tomateak, kipulak, lekak, porruak...

Lehen solairuan sukaldea eta andra-gizonen gela zeuden, leiho bana zutela. Sukaldean sartu eta ezkerrean gorako eskilara zegoen. Bigarrenean, aldiz, jangela, beste logela bat umeentzat eta komuna. Jangelak hiru metrotako balkoia zuen, 60 zentimetrotako sakonera eta egurrezko balaustreak zituena. Komuna, berriz, hegoaldean zegoen, eskilara ondoan, hegalean kanpora aterata; konbo gainean zegoen.

Eta teilatupean ganbara, aurrean eta atzean leiho bana zituela. Tximinia teilatuko ipar-ekialdean zegoen. Etxeak ez zuen inolako armarririk.

Barrena

Junto a la esquina SE de la casa y sobre el lado este del depósito, se encontraba un cobertizo de madera, con cubierta a un agua y sin cerramientos. Es de suponer que antiguamente alojaba el mecanismo del ingenio hidráulico y la muela o barrena, pero Mateo no recuerda la existencia de tal, aunque sí menciona que la rueda situada a la salida del depósito, por debajo del cobertizo, era de orientación horizontal. Por entonces el cobertizo se usaba para criar conejos y leña.

El padre de Mateo inició su actividad de tornillería en la cuadra del caserío, donde no había ganado entonces. En 1956 fue construído el primer pabellón de hormigón armado de la tornillería Oruesagasti sobre los terrenos de la huerta, sin que el caserío fuera derribado hasta años más tarde, cuando fue encauzado el arroyo en un canal de hormigón y construído sobre él la ampliación de la industria. El antiguo puente de piedra fue también demolido, y en su mismo emplazamiento se levantó uno de hormigón para dar acceso a Galtzairukua. No sacaron fotos del edificio antes de su desaparición.