Erantzukizun Politikoen Legea (eu)

Erantzukizun Politikoen Legea

Zer zen

Erantzukizun Politikoen Legea (gaztelaniaz Ley de Responsabilidades Políticas) 1939ko otsailaren 9an onartu eta 1939ko otsailaren 13an BOEan argitaratu zen Espainiako legea izan zen. Espainiako Gerra Zibilaren amaieran sartu zen indarrean.

Gerra zibilaren hasieran hasi ziren erakundeen eta herritarren ondasunen aurka, baina gerra bukatzear zegoela jo zuen goia, 1939ko Erantzukizun Politikoen Legearekin. Legearen hedadura, gogorkeria eta herritarren artean izan zuen eragina izugarriak izan ziren eta hastapenetako frankismoaren osagai errepresibo nabarmenetako bat bilakatu zen.

Prozedurea

Lehengo urratsa ikertuaren izenak Estatuaren Aldizkari Ofizialean (B.O.E.) argitaratzea zen, bertan espediente edo txostena zabaldu zela iragartzeko. Honetaz gain, informazioa eskatzen zen, bai jarduera politikoarena zein ondasunena. Bertan argitzen zenez, prozedurak aurrera egingo zuen naiz eta ikertua hil, kanpoan egon edo agertu ez.

Txostenak osatuta, epaiketak izaten ziren, nahiko azkarrak. Bertan akusazioak kalifikatzen ziren (larriak, ez hain larriak, arinak edo ezer ez) eta epaiak ematen ziren. Gehienetan isunak (norberaren ondasunen araberakoak) eta kargu publikoaz arduratzeko gaitasungabetzeak ezartzen ziren, baina inoiz epai larriagoak ere izaten ziren (gogoratu behar da ordurako beste hainbat epai eman zirela, heriotz-zigorrak edota espetxe-zigorrak ezartzekoak).

Eragina Soraluzen

Gutxienez 45 laguni zabaldu zioten espedientea, horietatik hiru andrak zirela.

38 laguni 1941/12/12ko BOEn espedientea zabaldu zieten. Horietatik 28 lagunen epaia gordetzen da, eta ez da agiririk gainontzeko hamarrak epaitu zuten hala ez jakiteko.

Karguak mota askotakoak izan ziren, baina kasu gehienetan behin eta berriz errepikatzen dira: erakunde bateko kidea izatea (EAJ, A. Sozialista, UGT, ELA-STV, Emakumeak), ideologia (ezkertiarra, abertzalea), 1936 urtean herriko zinegotzia izatea, gudari edo milizianoa izatea, gerra garaian armagintzan aritu izana (herrian edo kanpoan), nazionalak sartu zireneko herritik alde egin izana (Bizkaira, Asturiasera edo erbestera), 1934 iraultzan ibilitakoa...

Epaiketak Iruñan izan ziren, eta 35 lagunenak gordetzen dira. 35 horietatik, 28ri espedientea 1941/12/12an zabaldu zieten eta, itxura denez, gainontzeko zazpiri aurretik,

35 epai hauetatik 5 lagun kargu guztietatik libre geratu ziren. Gainontzekoei, guztira, 28.525 pezetako isunak jarri zieten eta 59 urteko gaitasungabetzeak. Gainera, 10 urtetako erbestealdi bat (segururena aurretik ezarritakoa izango zen, zigortutakoa aspaldi kanpoan bizi zen eta). Dena dela, epaiak aztertuta argi ikusten da karguen eta isunen arteko erlazioa oso arina dela, izatekotan; baina isunak oso lotuta daudela norberen ondasunekin.

Espedientatuak

Izena	Lanbidea	Karguak	Iritzia	Zbk.	Data	Zigorra
Ecenarro Querejeta, Andrés	Armagilea	EAJ-PNVkoa, armagintzan aritua, alde egindakoa… eta gehiago. Aurretik 26 hilabete preso egondakoa.	Ez hain larriak	310	1940/02/13	200 pta.
Alday Igartua, Isaac	Industri-gizona	EAJ-PNVkoa, alde egindakoa… eta gehiago.	Arinak	992	1941/06/06	3.000 pta. 5 urteko gaitasungabetzea
Barrenechea Arando-Arreche, Félix	Udal idazkaria	EAJ-PNVkoa, alde egindakoa, 1934ko iraultzan ibilitakoa. Aurretik 3 hilabete t'erdi preso egondakoa.	Ez hain larriak	1.130	1941/08/04	3.000 pta. 8 urteko gaitasungabetzea
Vergara Jauregui, Daniela	(ez dator)	Emakumeak taldeko lehendakaria… eta gehiago.	Ez hain larriak	1.130	1941/08/04	1.000 pta.
Bereicua Berraondo, Francisca	Etxekoandrea	Herritik alde egindakoa	Arinak	1.171	1941/08/27	300 pta.
Muguruza Larrañaga, Francisca	(ez dator)	Herritik alde egindakoa	Ez hain larriak	1.289	1941/11/12	500 pta.
Leturiondo Ariznavarreta, Esteban	(ez dator)	Izquierda Republicanakoa, alde egindakoa.	Ez hain larriak	1.289	1941/11/12	1.000 pta.
Argárate Azcárate, Florentino	Doitzailea	Ezkerrekoa, alde egindakoa.	Arinak	1.473	1942/02/25	500 pta.
Uriarte Artolazábal, Lucio	Doitzailea	A. Sozialistakoa, alde egindakoa.	Ez hain larriak	1.478	1942/03/02	50 pta.
Larrañaga Maiztegui, Aniceto	Langilea	Ezkerrekoa, armagintzan aritua, alde egindakoa, 1934ko iraultzan ibilitakoa.	Arinak	1.480	1942/03/03	200 pta.
Legaristi Vila, Lisardo	Mekanikaria	UGTkoa, armagintzan aritua, alde egindakoa, 1934ko iraultzan ibilitakoa… eta gehiago.	Larriak	1.481	1942/03/03	500 pts.
Lete Oregui, Juan José	Industri-gizona	EAJ-PNVkoa eta alde egindakoa.	Ez hain larriak	1.486	1942/03/04	8.000 pta. 5 urteko gaitasungabetzea
Alberdi Arregui, Lino	Doitzailea	EAJ-PNVkoa, zinegotzia, armagintzan aritua eta alde egindakoa.	Larriak	1.489	1942/03/05	50 pta.
Juaristi Gabilondo, Ricardo	Armagilea	EAJ-PNVkoa, zinegotzia, armagintzan aritua eta alde egindakoa.	Larriak	1.489	1942/03/05	50 pta.
Barrenechea Aguirrebeña, Sandalio	(ez dator)	UGTkoa, armagintzan aritua eta alde egindakoa.	Larriak	1.490	1942/03/05	750 pta.
Astiazarán Ugalde, José María	Langilea	Izquierda Republicanakoa, armagintzan aritua, alde egindakoa eta 1934ko iraultzan ibilitakoa.	Larriak	1.490	1942/03/05	1.000 pta.
Leturiondo Ariznabarreta, Juan	(ez dator)	Izquierda Republicanakoa eta alde egindakoa.	Arinak	1.490	1942/03/05	1.000 pta.
Lascurain Ganuza, Timoteo	(ez dator)	EAJ-PNVkoa, armagintzan aritua eta alde egindakoa.	Larriak	1.493	1942/03/06	100 pta.
Castañares Larreategui, Andrés	(ez dator)	EAJ-PNVkoa eta alde egindakoa.	Arinak	1.493	1942/03/06	150 pta.
Alberdi Alberdi, Serapio	(ez dator)	UGTkoa, armagintzan aritua eta alde egindakoa.	Ez hain larriak	1.493	1942/03/06	2.500 pta. 5 urteko gaitasungabetzea
Esnal Aranceta, Fernando	(ez dator)	A. Sozialistakoa, milizianoa eta armagintza aritua.	Larriak	1.494	1942/03/06	2.500 pta. 10 urteko gaitasungabetzea
Gabilondo Maiztegi, Ascensio	(ez dator)	EAJ-PNVkoa. Aurretik 8 hilabete t'erdi preso egondakoa.	Arinak	1.494	1942/03/06	250 pta. Urtebeteko gaitasungabetzea
Ariznabarreta Otalora, José	(ez dator)	EAJ-PNVkoa, armagintzan aritua, alde egindakoa… eta gehiago.	Larriak	1.494	1942/03/06	75 pta. 10 urteko gaitasungabetzea

Echaniz Beitia, Félix Langilea Logroño 1941/12/12 2.595 UGTkoa, milizianoa, 1934ko iraultzan ibilitakoa… eta gehiago. Larriak 1501 1942/03/11 100 10 urtetako desterrua, 150 kilometrotara Castañares Larretegui, Tiburcio Mekanikaria Soraluze 1941/12/12 2.599 EAJ-PNVkoa, armagintzan aritua, alde egindakoa eta 1934ko iraultzan ibilitakoa. Larriak 1502 1942/03/11 300 10 Crucelegui Oregui, Guillermo Industri-gizona Marquina 1941/12/12 2.585 EAJ-PNVkoa Arinak 1506 1942/03/12 150 Ez Treviño Artiz, Lázaro Langilea Soraluze 1941/12/12 2.580 EAJ-PNVkoa. Aurretik 8 hilabete t'erdi preso egondakoa. Ez hain larriak 1508 1942/03/16 750 5 Pagnon Nuere, Emilio Tornularia Soraluze 1941/12/12 2.592 EAJ-PNVkoa eta alde egindakoa. Arinak 1509 1942/03/16 200 Ez Basauri Lete, Pedro Igeltseroa Soraluze 1941/12/12 2.582 EAJ-PNVkoa, gudaria, armagintzan aritua eta alde egindakoa. Ez hain larriak 1519 1942/03/17 100 Ez Maiztegui Aguirrebeña, Hipólito Doitzailea Soraluze 1941/12/12 2.584 EAJ-PNV eta ELA-STVkoa, armagintzan aritua, alde egindakoa eta 1934ko iraultzan ibilitakoa. Larriak 1520 1942/03/17 250 Ez Pagnon Nuere, Eliseo Industri-gizona Soraluze 1941/12/12 2.591 EAJ-PNVkoa eta alde egindakoa. --- 1521 1942/03/17 Ez Ez Ariznavarreta Arizaga, Francisco Nekazaria Soraluze 1941/12/12 2.583 Abertzalea --- 1524 1942/03/20 Ez Ez Lascurain Arano, Guillermo Armagilea Soraluze 1941/12/12 2.586 Abertzalea --- 1525 1942/03/20 Ez Ez Ucín Aristi, Ignacio Mekanikaria Soraluze 1941/12/12 2.587 EAJ-PNVkoa eta alde egindakoa. --- 1526 1942/03/20 Ez Ez Igarzabal Olano, Julio Nekazaria Soraluze 1941/12/12 2.593 EAJ-PNVkoa --- 1527 1942/03/20 Ez Ez Alberdi Rodríguez, Cipriano Reinosa 1941/12/12 Ezezagunak Galarraga Alday, Venancio Soraluze 1941/12/12 Ezezagunak Oroz Vázquez, Julio Zumaia 1941/12/12 Ezezagunak Iriondo Arriola, Pedro María Soraluze 1941/12/12 Ezezagunak Azcárate Ganuza, Felipe Soraluze 1941/12/12 Ezezagunak Uriarte Artolazábal, Simón Soraluze 1941/12/12 Ezezagunak Azcárate Bustinduy, Ulpiano Eibar 1941/12/12 Ezezagunak Uriarte Artolazábal, Ignacio Atzerrian 1941/12/12 A. Sozialista eta UGTkoa, milizianoa, armagintzan aritua, alde egindakoa, 1934ko iraultzan ibilitakoa… eta gehiago. Larrañaga Larrañaga, Fernando Soraluze 1941/12/12 Ezezagunak Castañares Larreategui, Evaristo Zumarraga 1941/12/12 Ezezagunak