«Placencia tiene su entrada (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak
| (Erabiltzaile berak tartean egindako 2 ekarpen ez dira erakusten) | |||
| 151. lerroa: | 151. lerroa: | ||
==Azalpenak== | ==Azalpenak== | ||
===Abestiaren sorrera=== | ===Abestiaren sorrera=== | ||
[[Luis Ariznabarreta (eu) | Luis Ariznabarretak]] zatika | Abestia [[Luis Ariznabarreta (eu) | Luis Ariznabarretak]] sortu zuen, gaztetatik jasotako formazio musikala erabiliz: solfeoa, kantua, flauta, [[Paz y Labor musika banda (eu)|Paz y Labor]] bandakidea... Dena batera sortu beharrean, zatika egin omen zuen. Hau da, hainbat alditan estrofa berriak erantsi zizkion doinuari. | ||
Eta, noizkoak dira lehen estrofak? Heraclia Maiztegiren gogorapenetan, lehen bi estrofa gerra aurretik sortuko ziren, eta gerra ostean gainontzekoak. | Eta, noizkoak dira lehen estrofak? Heraclia Maiztegiren gogorapenetan, lehen bi estrofa gerra aurretik sortuko ziren, eta gerra ostean gainontzekoak. Iritzi hau bat dator Luisen seme zaharraren oroitzapenekin: ''Placencia tiene su entrada con asfalto en la carretera''; hau da, errepideak asfaltatzen hasi ziren garaikoa. Gero, esaldiaren zentzua galdu zenean, etorriko ziren beste bertsioak: ''a dos palmos/ a dos pasos de la carretera''. | ||
Beste batzuren arabera, Luisek preso zegoela sortu zuen abestia, lan behartuetan ari zela (1940-1941)<ref>Azken urtea 89, 87 eta 76 batailoietan eman zuen. Preso gehienak euskal herritarrak ziren, eta Gipuzkoako ekialdean erabili zituzten lan behartuetan: Errenteria, Gaintzurizketa, Hondarribia, Jaizkibel...</ref>. Musika eta umorea ziren irtenbide ia bakarrak egoera gogor haietatik aldentzeko. | Beste batzuren arabera, Luisek preso zegoela sortu zuen abestia, lan behartuetan ari zela (1940-1941)<ref>Azken urtea 89, 87 eta 76 batailoietan eman zuen. Preso gehienak euskal herritarrak ziren, eta Gipuzkoako ekialdean erabili zituzten lan behartuetan: Errenteria, Gaintzurizketa, Hondarribia, Jaizkibel...</ref>. Musika eta umorea ziren irtenbide ia bakarrak egoera gogor haietatik aldentzeko. | ||
| 209. lerroa: | 209. lerroa: | ||
Eibarren gertatu zen moduan, doinua Soraluzeko bera da eta letra antzekoa, Zumaiako aipamenak tartekatuak. Eta egilea ''ANONIMO'' agertzen da. | Eibarren gertatu zen moduan, doinua Soraluzeko bera da eta letra antzekoa, Zumaiako aipamenak tartekatuak. Eta egilea ''ANONIMO'' agertzen da. | ||
Zailagoa da abestia nondik nora heldu zen Zumaiaraino. | Zailagoa da abestia nondik nora heldu zen Zumaiaraino. Aukeren artean, bi nabarmentzen dira: edo Gipuzkoako ekialdean lan behartuetan ari zirela preso zumaiar batek ikasiko zuen, edo udatiar eibartar batek bertara eramango zuen. Gero, izen berria jarri, letra egokitu eta… zumaiartu zuten. | ||
''Canciones del popular zumayano'' bilduman argitaratu zuten, Donostiako Kutxak lagunduta. | ''Canciones del popular zumayano'' bilduman argitaratu zuten, Donostiako Kutxak lagunduta. | ||
Hauxe da oraingo bertsioa, 13:30, 14 martxoa 2023 data duena
| Izenburua | Placencia / Placencia tiene su entrada |
| Egilea/k | Luis Ariznabarreta Zubiaurre Espilla |
| Hizkuntza | Gaztelaniaz |
| Iturria | Bego Ariznabarreta, Heraclia Maiztegi, Isabelita Artolazabal |
| Partitura | sakatu hemen |
| Entzuteko | sakatu hemen |
Letra (hasierakoa)
Jatorrizkoa Euskarazko itzulpena (2019) Estribillo
Venid, venid, venid, verán.
Venid, venid, venid, verán.
Venid, venid, venid, verán.
Que el pueblo de Placencia es muy chiquito pero industrial,
que el pueblo de Placencia es un pequeño San Sebastián.::Leloa
Hator, hator, hator ta ikusi.
Hator, hator, hator ta ikusi.
Hator, hator, hator ta ikusi.
Plaentxiako herria oso txikia baina industriala,
Plaentxiako herria Donostia txikia dela.::I Placencia tiene su entrada a dos palmos de la carretera,
con los de Vitoria y Málzaga, con los de Eibar y Vergara;
es una capital industrial, mercantil y comercial,
tiene vía con su túnel y mucho ferrocarril,
tiene vía con su túnel y mucha guardia civil.
(estribillo)::I Plaentxiak sarrera dauka errepidetik oso gertu,
Bitorixa eta Maltzagakoekin, Eibar eta Bergarakoekin;
hiriburu industrial, merkantil eta komertziala,
tunel eta trenbidea dauka, eta ferrokarril asko,
tunel eta trenbidea dauka, eta guardia zibil asko.
(leloa)::II Tiene banda musical y también la de tamborileros,
en Erregetxe la Kursaal, Puerta del Sol muy popular;
el clásico bar de Los Ángeles, la simpática Trabakua,
en Recalde Sakristaua, más acá Tinterokua,
En Recalde Sakristaua, más acá Tinterokua.
(estribillo)::II Musika banda badauka, baita danbolin-banda,
Erregetxean la Kursaal, Puerta del Sol oso famatua;
betiko Los Ángeles taberna, Trabakua abegitsua,
Errekalden Sakristaua, honuntza Tinterokua,
Errekalden Sakristaua, honuntza Tinterokua,
(leloa)
Letra (gehitutakoak)
Jatorrizkoa Euskarazko itzulpena (2019) ::III El bar restaurant de Galo es algo sensacional,
donde todos los viajantes allí suelen hospedar;
y la taberna de Errotatxo es fantástica y atroz
donde suele ir mucha gente a bailar el charlestón,
donde suele ir mucha gente a bailar el charlestón.
(estribillo)::III Galoren taberna-jatetxea ikaragarria da,
biajante guztiak bertan geratzen direla;
Errotatxo taberna txundigarri eta izugarria da
jende mordoa joaten dela txarleston dantzatzera,
jende mordoa joaten dela txarleston dantzatzera.
(leloa)::IV Junto a su hermoso puente está el club de Gonzaga,
y en la punta de Igarate la gran fábrica de armas;
y “pa” comer chipirones vamos al bar de Mendata
y para bailar al suelto vamos a la plaza “zarra”,
y para bailar al suelto vamos a la plaza “zarra”.
(estribillo)::IV Zubi ederraren ondoan Gonzaga klub dago,
eta Igarateko puntan arma fabrika handia;
eta txipiroiak jateko Mendatara joaten gara
eta "suelton" egiteko plaza zaharrera,
eta "suelton" egiteko plaza zaharrera.
(leloa)::V En cuanto a la instrucción está muy bien preparada,
y los mejores armeros salen de esta tierra tan sana;
y todo aquel que visita Placencia de las Armas,
queda prendado de ella volviendo a visitarla,
queda prendado de ella volviendo a visitarla.
(estribillo)::V Heziketari dagokionez ondo prestatuta dago,
eta armagile onenak herri jator hontatik datoz;
eta Soraluze bisitatzen duen guztiak,
oso pozik geratzen dira, eta itzultzen dira,
oso pozik geratzen dira, eta itzultzen dira.
(leloa)::VI En cuanto a la buena música Allegro lleva la fama,
con Juanito Urcelay y Ramiro Larrañaga;
también tiene toreros pues Arruza llena plazas,
pelotaris nunca faltan a cesta, mano y pala,
pelotaris nunca faltan a cesta, mano y pala.
(estribillo)::VI Musika onari buruz ospe onena Allegrok dauka,
Juanito Urcelai eta Ramiro Larrañagarekin;
Toreroak ere baditu, Arruzak plazak betetzen dituela,
Pelotari faltarik ez dago, zestaz, eskuz ala palaz,
Pelotari faltarik ez dago, zestaz, eskuz ala palaz.
(leloa)::VII Si hablamos de montaña sus crestas son las más altas,
el mar tiene muy cerquita para darse un baño en sus aguas;
también tiene biblioteca, pintores buenos artistas,
y el próximo año si Dios quiere contaremos más cositas,
y el próximo año si Dios quiere contaremos más cositas.
(estribillo)::VII Mendiak aipatzen badira, bere gailurrak altuenak dira,
itxasoa ere gertu dago, uretan bainua hartzeko;
biblioteka, pintoreak eta artista onak ere baditu,
eta datorren urtean, Jauna lagun, gauza gehiago kontatuko ditugu,
eta datorren urtean, Jauna lagun, gauza gehiago kontatuko ditugu.
(leloa)
.jpg)
Azalpenak
Abestiaren sorrera
Abestia Luis Ariznabarretak sortu zuen, gaztetatik jasotako formazio musikala erabiliz: solfeoa, kantua, flauta, Paz y Labor bandakidea... Dena batera sortu beharrean, zatika egin omen zuen. Hau da, hainbat alditan estrofa berriak erantsi zizkion doinuari.
Eta, noizkoak dira lehen estrofak? Heraclia Maiztegiren gogorapenetan, lehen bi estrofa gerra aurretik sortuko ziren, eta gerra ostean gainontzekoak. Iritzi hau bat dator Luisen seme zaharraren oroitzapenekin: Placencia tiene su entrada con asfalto en la carretera; hau da, errepideak asfaltatzen hasi ziren garaikoa. Gero, esaldiaren zentzua galdu zenean, etorriko ziren beste bertsioak: a dos palmos/ a dos pasos de la carretera.
Beste batzuren arabera, Luisek preso zegoela sortu zuen abestia, lan behartuetan ari zela (1940-1941)[1]. Musika eta umorea ziren irtenbide ia bakarrak egoera gogor haietatik aldentzeko.
Azkenik, eta letrari erreparatuta, bada 1945 ingurua proposatzen duena. Baina agian data honetakoak estrofa osagarriak izango ziren, eta ez lehenak.
Dena dela, 1940.eko hamarkadan bazen gizon taldea, kantuzalea, Soraluzeko tabernatan eta kaleetan zehar besteak beste Placencia tiene su entrada abesten zuena. Eta, Luis Ariznabarretaren seme zaharrenak gogoratzen duenez, abeslari talde hau inoiz inguruko herrietara irtetzen zen, akordeonista eta guzti.
.jpg)
Familiarekin Gasteizera
1956. urtean Luis Ariznabarreta Soraluzetik Gasteizera joan zen, lanera, eta familia berarekin eraman zuen. Eta familiarekin batera abestia ere eraman zuen.
Jaioterria gogoratzeko eta herrimina nolabait gozotzeko, Ariznabarreta Orbea familia biltzen zenean, ospakizun, bazkaloste, ezkontza, txangoa, ibilaldi... izan, Luisek gitarra hartu eta bere kanta “luzea” abesten zuten, beste abesti askoren artean, bereak edota besteenak.
Abestiak ez zuen izen "ofizialik". Seme-alabek zenbait izenburu eman izan diote abestiari: Placencia tiene su entrada, Plaentziko kanta, Placencia, Venid, venid, venid, verás… eta oraindik ere abesten dute, abestiak bizirik dirau.
Familiaren ustetan Luisek 1960.eko hamarkadaren azken urtetan sortu zuen azken estrofa, Gasteizen. Orduan hasi ziren Soraluzeko senideak bisitan joaten Gabonetan, eta azken esaldiak hurrengo urtean berriro bilduko zirela adierazten zuen: Y el próximo año si Dios quiere contaremos más cositas.
Azkenean, 2019. urtean soraluzetar batek letra euskaratu zuen. Plaentxia kantuz taldeko batek, segururena.
Sei ahapaldi makinaz idatziak
Zazpi ahapaldiak, alabak jasoak eta Luisek zuzenduak
Zazpi ahapaldiak, alabak jasoak eta Luisek zuzenduak
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Abestiak egin duen bidea
Abestia familia barruan kantatu bada ere, dauzkan doinu alaia eta letragatik aurki zabaldu zen, oraindik ere abesten dela.
Soraluze
Gorago aipatu dugu 1940.eko hamarkadan herrian kantatzen zela, talde kantuzale batek Soraluzen eta inguruko herrietan ezagutarazia. Ahoz aho zabalduta, aldaera txiki batzuk ere sortu ziren.
Zabaltzearekin batera egilearen memoria galtzen joan zen, eta 1956. urtean Gasteizera joan izanak ez zuen lagundu. 1972. urtean herrian osatu zen kantutegiak abestia jasotzen du, letra osoarekin, baina ez egilearen izena.
Batzuk Soraluzen sortu izana ere dudatan jartzen zuten. Isabelita Artolazabalen ustetan herritik urtero pasatzen ziren komedianteen kantua izan zitekeen: y el próximo año si Dios quiere contaremos más cositas. Baina letra osatu zuenak herria oso ondo ezagutzen zuen, nekez izan zitezkeen kanpotik etorritako "komediante batzuk".
Plaentxia kantuz sortu zenean, letra osoa ez zutenez, familiari eskatu zioten abestiaren letra "ofiziala", eta hauek bialdu ere. Ordutik hainbatetan abestu izan dute kanta hau Plaentxiako kaleetan.
Eibar
Soraluzen bakarrik ez, beste herrietara ere zabaldu zen abestia. Eibar kantuan 2021 jaialdian Eibar tiene su entrada abestu izan zuten, eta abenduan Ustekabe txarangakEibarko kantak diska grabatu zuen, tartean Eibar tiene su entrada abestia dakarrela.
Doinua berbera da, eta letra ere oso antzekoa, Soraluzeko aipamenen beharrean Eibarkoak tartekatuz. Ustekabekoek diotenez, beraiek Kantuz kantu[2] liburutik hartu zuten, bertan "Ez dakagu egilliaren barri" datorrela.
1990. hamarkadako azken urteetan ika-mika izan zen bi lagunen artean, soraluzetarrak biak, Soraluzek ez zuela abestirik eta. Eztabaidan gailentzeko, Jesus Orbea Gallastegik, Luis Ariznabarretaren koinatua zenak, Placencia tiene su entrada abestia erakutsi eta eman zion Eibarren bizi zen Luis Mari Mendiari… eta handik gutxira Jesusek Eibarren entzun zion abesti bera "tuneatua", Kantujiran irtendako abesbatza bati!
Zumaia
Zumaian ere kantu hau agertzen da, izen desberdinarekin: Erramolatxa[3].
Eibarren gertatu zen moduan, doinua Soraluzeko bera da eta letra antzekoa, Zumaiako aipamenak tartekatuak. Eta egilea ANONIMO agertzen da.
Zailagoa da abestia nondik nora heldu zen Zumaiaraino. Aukeren artean, bi nabarmentzen dira: edo Gipuzkoako ekialdean lan behartuetan ari zirela preso zumaiar batek ikasiko zuen, edo udatiar eibartar batek bertara eramango zuen. Gero, izen berria jarri, letra egokitu eta… zumaiartu zuten.
Canciones del popular zumayano bilduman argitaratu zuten, Donostiako Kutxak lagunduta.
Egileari aitormena
Pozgarria da aintzinako abesti honek egin duen bidea, eta oraindik abestua izana, jendeari umorea, txantxa, ironia, poza eta alaitasuna ekarriz.
Eta komeni ere bada Soraluzen, Eibarren zein Zumaian denok ezagutzea zein izan zen umore, txantxa eta alaitasun guzti horien iturria: Luis Ariznabarreta, soraluzetarra!
Erreferentziak
- ↑ Azken urtea 89, 87 eta 76 batailoietan eman zuen. Preso gehienak euskal herritarrak ziren, eta Gipuzkoako ekialdean erabili zituzten lan behartuetan: Errenteria, Gaintzurizketa, Hondarribia, Jaizkibel...
- ↑ Kantuz kantu. Jose Luis Perez Sarasketak gidatutako taldeak 1999.eko azarotik 2000.eko ekaina arte osatutako kantutegia, Eibarko abesti herrikoiak bilduz.
- ↑ Erramolatxa habanera zaharra. Hogar Zumaia (2014/06/03).