«Nueva recopilación de los Fueros (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

    Sorapediatik
    No edit summary
    No edit summary
     
    (Erabiltzaile berak tartean egindako 14 ekarpen ez dira erakusten)
    2. lerroa: 2. lerroa:
      | izena        = Nueva recopilación de los Fueros
      | izena        = Nueva recopilación de los Fueros
      | irudia      = Nueva_recopilación_de_los_Fueros._Azala.jpg
      | irudia      = Nueva_recopilación_de_los_Fueros._Azala.jpg
      | egilea      = ''(ezezaguna)''
      | egilea      = Gipuzkoako Ermandadea <br> Miguel de Aramburu
      | hizkuntza    = Gaztelaniaz
      | hizkuntza    = Gaztelaniaz
      | urtea        = 1696
      | urtea        = 1696
      | argitaletxea = Petrus de Larrea
      | argitaletxea = Bernardo de Ugarte
      | hiria        = Tolosa
      | hiria        = Tolosa
      }}
      }}
    16. lerroa: 16. lerroa:


    ==Liburua zertan den==
    ==Liburua zertan den==
    Gipuzkoan indarrean zeuden lege eta arauak mendeetan sortu ziren, eta arazoak ziren ezartzeko orduan. Horregatik, 1696. urtean erabali zuten beraien bilduma egitea, hortik aurrera erreferentzi bakarra  izateko.
    Gipuzkoan indarrean zeuden lege eta arauak mendeetan sortu ziren. [[Historia. Soraluze Gipuzkoan (eu)|Getariako Batzarrean]] (1397) ha3rtutako ebazpenak Probintziako lehen Ordenantza Liburuan idatzi ziren lehen aldiz.


    Foru eta lege bildumak kronologikoak izanik, gero eta zailago zen berauek ezartzea. Hirurehun urte geroago, Gipuzkoako Ermandadeak Miguel de Aramburu<ref>[https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/aramburu-miguel-de/ar-2099/ Miguel de Aramburu]. Auñamendi (gazteleraz).</ref> diputatu ohiari eskatu zion foru eta legeak gaika sailkatzea era biltzea, ordutik aurrera erreferentzi bakarra izateko. Lana bukatuta, Miguel de Aranburuk inprimategia antolatu zuen Tolosako bere jauregian<ref>[https://eu.m.wikipedia.org/wiki/Aranburu_jauregia_(Tolosa) Aranburu jauregia]. Wikipedia (euskaraz).</ref> osatutako bilduma inprimatzeko.


    ==Soraluzeri buruzkoak==
    Hiru tituluetan aipatzen dira hiribilduak, tartean Soraluze. Bederatzigarrenean, zenbat boto dituen batzarrean eta ze parte duen Probintziaren gastuetan. Hamairugarrenean, ermandadearen zein taldean sartzen den. Azkenik, hamazortzigarrenak herriak ordaindu beharreko zergak ezartzen ditu.
    Hiru tituluetan aipatzen dira hiribilduak, tartean Soraluzen.


    Bederatzigarrenean, zenbat boto dituen batzarrean eta ze parte duen Probintziaren gastuetan. Hamairugarrenean, ermandadearen zein taldean sartzen den (Debagoiena, gutxi gorabehera). Azkenik, hamazortzigarrenak herriak ordaindu beharreko zergak ezartzen ditu.


    ==Soraluzeri buruzkoak==


    '''IX. Titulua'''
    '''IX. Titulua'''
    :Batzar-prokuradoreen idazkunak eta botoa emateko modua, eta zenbat suterekin bozkatzen duen bakoitzak, eta parte hartzen duten kontzeju pribilegiatu, pribilegio gabekoak zein probintziako zenbait etxe.
    :Batzar-prokuradoreen idazkunak eta botoa emateko modua, eta zenbat suterekin bozkatzen duen bakoitzak, eta parte hartzen duten kontzeju pribilegiatu, pribilegio gabekoak zein probintziako zenbait etxe.
    ''I. atala''
    :Probintziako Udal pribilejiatu bakoitzari egokitzen zaion tokiaz
    :...
    :Korrejidorearen eskuman: Donostia... eta Altzaga. Eta korrejidorearen ezkerrean: Tolosa... Eihar, Soraluze<ref>Soraluzeko ordezkaria korrejidorearen ezkerrean jartzen zen, hamaikagarren postuan.</ref>, Leintz... eta Astigarraga.
    ''II. atala''
    ''II. atala''
    :Batzar Nagusietan eta Partikularretan aipatutako errepublikek botoa emateko ordenari buruzkoa
    :Batzar Nagusietan eta Partikularretan aipatutako errepublikek botoa emateko ordenaz
    :...
    :...
    :23 Soraluze
    :23 Soraluze


    ''III. atala''
    ''III. atala''
    :Aurreko atalean aipatutako errepublika guztiek zenbat suterekin edo botorekin bozkatzen duten
    :Aurreko atalean aipatutako errepublika guztiek zenbat surekin<ref>Su. Etxe, familia.</ref> edo botorekin bozkatzen duten
    :...
    :...
    :Soraluze hogetasei su
    :Soraluzek hogetasei su.


    ''IV. atala''
    ''IV. atala''
    :Probintzia honetako Kontzeju, Herri, Alkatetza, Auzo eta Etxe bakoitzak urteko gastuetarako ordaindu behar dituen suez
    :Probintzia honetako Kontzeju, Herri, Alkatetza, Auzo eta Etxe bakoitzak urteko gastuetarako ordaindu behar dituen suez
    :...
    :...
    :Soraluze hogetasei su
    :Soraluzek hogetasei su.




    '''XIII. Titulua'''
    '''XIII. Titulua'''
    :Probintziako ermandadeko alkateak, eta nola aritu behar den ermandadeko jardueraz
    :Probintziako ermandadeko alkateak, eta nola aritu behar den ermandadeko jardueraz
    ''I. atala''
    ''I. atala''
    :Probintzia honetan zazpi ermandadeko alkate egotea. Zein lekutan aukeratu behar diren, eta zein kalitate izan behar duten.
    :Probintzia honetan zazpi ermandadeko alkate egotea. Zein lekutan aukeratu behar diren, eta zein kalitate izan behar duten.
    :...
    :...
    :Beste alkate bat
    :Beste alkate bat
    :Arrasate, eta Bergara, eta Gatzaga, eta Elgeta, eta Soraluze, eta Eybar, bere auzoekin, modu honetan: Arrasatek bi urtetan bere alkatea, Bergarak hirugarrenean, eta martxa honetan segi.
    :Arrasate, eta Bergara, eta Gatzaga, eta Elgeta, eta Soraluze, eta Eybar, bere auzoekin, modu honetan: Arrasatek bi urtetan bere alkatea, Bergarak hirugarrenean, eta halaxe urtero.
     
     
    '''XVII. Titulua'''
    :Ateratze Alkalteaz<ref>Ateratze Alkatea (gaztelaniaz ''Alcalde de Sacas''). Debekatutako jenero eta salgaiak (garia, ardoa, urrea, zilarra, zaldiak, mandoak....) probintziatik ez ateratzeko zaintzen era epaitzen zuen epaile arduraduna.</ref>  eta Alkatetzaz, eta bere ofizialetaz
     
    ''III. atala''
    :Probintzia honetako Ateratze Alkatea izendatzeko era eta moduaz, lan horretarako izendatua izan behar duenaren mailaz
     
    :...Probintzia honetan eta bere Batzarretan hitza eta botoa duten Hiribilduek, Alkatetzek eta Bailarrek parte hartu dezatela Ateratze Alkatea eta bere Eskribauaren hautaketan, bakoitzak dituen suekin. Eta horretarako Probintziaren osoa hamar zati edo ataletan egiteko, honela:... Azpeitia, Azkoitia eta Soraluze, beste zati eta atal;...




    '''XVIII. Titulua'''
    '''XVIII. Titulua'''
    Itxasoz zein lehorrez Probintziaren zerga-salbuespenez, eta kanpoko Erresumetatik hornitzeko bertakoen zein auzokoen askatasunaz.
    :Itxasoz zein lehorrez Probintziaren zerga-salbuespenez, eta kanpoko Erresumetatik hornitzeko bertakoen zein auzokoen askatasunaz.


    ''I. atala''
    ''I. atala''
    :Probintzia honetako alkabalen betiko ezarpenaz<ref>Alkabala. Aintzineko zerga, salerosketei ezartzen zitzaiena; Errege Ogasunerako zerga garrantzitsuena izaten zen.</ref>
    :Probintzia honetako alkabalen betiko ezarpenaz<ref>Alkabala. Aintzineko zerga, salerosketei ezartzen zitzaiena; Errege Ogasunerako zerga garrantzitsuena izaten zen.</ref>
    :...datorren urtea, mila bostehun eta hamahirugarrena, bukatu arte... Soraluzeko Kontzejuak hamazortzi mila eta seiehun eta 30 marabedi.
    :...mila bostehun eta hamahirugarren urtea bukatu arte... Soraluzeko Kontzejuak hamazortzi mila eta seirehun eta hogetamar marabedi.
    :...hurrengo mila bostehun eta hamalaugarren urteko urtarrilaren 1etik aurrera ezartzen da... Soraluzeko Kontzejuak hamazazpi mila berrehun eta hogeitamabi marabedi t'erdi.
    :...datorren mila bostehun eta hamalaugarren urteko urtarrilaren 1etik aurrera ezartzen da... Soraluzeko Kontzejuak hamazazpi mila berrehun eta hogeitamabi marabedi t'erdi.
    :...hurrengo mila eta bostehun eta hamar, bostehun eta hamaika eta bostehun eta hamabi urteetan... Soraluzeko Kontzejuak hamazortzi mila seirehun eta hogeitamar marabedi.
    :...mila eta bostehun eta hamar, bostehun eta hamaika eta bostehun eta hamabi urteetan... Soraluzeko Kontzejuak hamazortzi mila seirehun eta hogeitamar marabedi.
    :...eta hurrengo mila bostehun eta hamalaugarren urteko urtarrilaren 1etik aurrera ezartzen da, urtero eta behin betiko... Soraluzeko Kontzejuak hamazazpi mila berrehun eta hogeitamabi marabedi t'erdi.
    :...eta datorren mila bostehun eta hamalaugarren urteko urtarrilaren 1etik aurrera ezartzen da, urtero eta behin betiko... Soraluzeko Kontzejuak hamazazpi mila berrehun eta hogeitamabi marabedi t'erdi.


    ''III. atala''
    :...Eta izan ezazue nire borondateagatik, urtero, ''Juro de heredad'' moduan, hiribildu bakoitzak honako kopuru hau... Soraluzeko Hiribilduak mila eta berrehun eta hogetalau marabedi t'erdi, aipatutako Soraluzeko Hiribilduaren alkabaletatik hartuak.
    :...Eta izan ezazue nire borondateagatik, urtero, ''Juro de heredad'' moduan, hiribildu bakoitzak honako kopuru hau... Soraluzeko Hiribilduak mila eta berrehun eta hogetalau marabedi t'erdi, aipatutako Soraluzeko Hiribilduaren alkabaletatik hartuak.


    :...eta bakoitzeko azaltzen du bere zatia, niri dagozkidan Hiribildu horien eta Probintzi horren Auzoen alkabaletatik hartuak modu honetan... zuri, Soraluzeko Hiribilduari, mila eta berrehun eta hogetalau marabedi t'erdi, aipatutako Soraluzeko Hiribilduaren alkabaletatik hartuak.
    :...eta bakoitzeko azaltzen du bere zatia, niri dagozkidan Hiribildu horien eta Probintzi horren Auzoen alkabaletatik hartuak modu honetan... zuri, Soraluzeko Hiribilduari, mila eta berrehun eta hogetalau marabedi t'erdi, aipatutako Soraluzeko Hiribilduaren alkabaletatik hartuak.


    '''Liburu honetako gauza gogoangarrien aurkibide alfabetikoa'''
    :...
    :Soraluze, Gipuzkoako probintziako hiribildua, Deba ibaiaren ertzetan kokatua, Bergaratik legoa batera eta Elgoibartik bestera, biak ibai bereberaren ertzeran kokatuak (1. Titulua, 1. Atala, 315. orrialdea). Batzar Orokorretan eta Berezietan Korrejidorearen ezkerrera jartzen da, hamaikagarren postuan, eta botoa ematerakoan hogetasei su ditu (9. Titulua, 1. eta 3. Atala, 447 eta 450 orrialdeak).  Hiribildu honetan eta bere inguruko beste batzuetan, Erregeak mota guztiko suzko armen lantegia dauka, beraren kontura ekoizten direla Erret zerbitzurako. Eta Erregearen zerbitzariek lantegia zein armak zaintzen dituzte, baita Erregeak agindutako tokietara bidaltzen dituzte. Zerbitzari horiek soldata handiak dituzte horretarako, bakoitzaren maila eta lanpostuaren arabera.


    ==Erreferentziak==
    ==Erreferentziak==

    Hauxe da oraingo bertsioa, 14:33, 3 martxoa 2023 data duena

    Nueva recopilación de los Fueros
    Nueva recopilación de los Fueros. Azala.jpg
    Egilea Gipuzkoako Ermandadea
    Miguel de Aramburu
    Hizkuntza Gaztelaniaz
    Urtea 1696
    Argitaletxea Bernardo de Ugarte
    Hiria Tolosa


    Izenburu osoa

    Nueua recopilacion de los fuer[os], Priuilegios, buenos vsos y costumbres, Leyes y ordenes dela muy N. y muy L. provincia de Guipúzcoa.

    Gipuzkoako Txit Noble eta Txit Leialaren Foru, Erregalia, usadio eta ohitura on, Lege eta aginteen bilduma berria


    Liburua zertan den

    Gipuzkoan indarrean zeuden lege eta arauak mendeetan sortu ziren. Getariako Batzarrean (1397) ha3rtutako ebazpenak Probintziako lehen Ordenantza Liburuan idatzi ziren lehen aldiz.

    Foru eta lege bildumak kronologikoak izanik, gero eta zailago zen berauek ezartzea. Hirurehun urte geroago, Gipuzkoako Ermandadeak Miguel de Aramburu[1] diputatu ohiari eskatu zion foru eta legeak gaika sailkatzea era biltzea, ordutik aurrera erreferentzi bakarra izateko. Lana bukatuta, Miguel de Aranburuk inprimategia antolatu zuen Tolosako bere jauregian[2] osatutako bilduma inprimatzeko.

    Hiru tituluetan aipatzen dira hiribilduak, tartean Soraluze. Bederatzigarrenean, zenbat boto dituen batzarrean eta ze parte duen Probintziaren gastuetan. Hamairugarrenean, ermandadearen zein taldean sartzen den. Azkenik, hamazortzigarrenak herriak ordaindu beharreko zergak ezartzen ditu.


    Soraluzeri buruzkoak

    IX. Titulua

    Batzar-prokuradoreen idazkunak eta botoa emateko modua, eta zenbat suterekin bozkatzen duen bakoitzak, eta parte hartzen duten kontzeju pribilegiatu, pribilegio gabekoak zein probintziako zenbait etxe.

    I. atala

    Probintziako Udal pribilejiatu bakoitzari egokitzen zaion tokiaz
    ...
    Korrejidorearen eskuman: Donostia... eta Altzaga. Eta korrejidorearen ezkerrean: Tolosa... Eihar, Soraluze[3], Leintz... eta Astigarraga.

    II. atala

    Batzar Nagusietan eta Partikularretan aipatutako errepublikek botoa emateko ordenaz
    ...
    23 Soraluze

    III. atala

    Aurreko atalean aipatutako errepublika guztiek zenbat surekin[4] edo botorekin bozkatzen duten
    ...
    Soraluzek hogetasei su.

    IV. atala

    Probintzia honetako Kontzeju, Herri, Alkatetza, Auzo eta Etxe bakoitzak urteko gastuetarako ordaindu behar dituen suez
    ...
    Soraluzek hogetasei su.


    XIII. Titulua

    Probintziako ermandadeko alkateak, eta nola aritu behar den ermandadeko jardueraz

    I. atala

    Probintzia honetan zazpi ermandadeko alkate egotea. Zein lekutan aukeratu behar diren, eta zein kalitate izan behar duten.
    ...
    Beste alkate bat
    Arrasate, eta Bergara, eta Gatzaga, eta Elgeta, eta Soraluze, eta Eybar, bere auzoekin, modu honetan: Arrasatek bi urtetan bere alkatea, Bergarak hirugarrenean, eta halaxe urtero.


    XVII. Titulua

    Ateratze Alkalteaz[5] eta Alkatetzaz, eta bere ofizialetaz

    III. atala

    Probintzia honetako Ateratze Alkatea izendatzeko era eta moduaz, lan horretarako izendatua izan behar duenaren mailaz
    ...Probintzia honetan eta bere Batzarretan hitza eta botoa duten Hiribilduek, Alkatetzek eta Bailarrek parte hartu dezatela Ateratze Alkatea eta bere Eskribauaren hautaketan, bakoitzak dituen suekin. Eta horretarako Probintziaren osoa hamar zati edo ataletan egiteko, honela:... Azpeitia, Azkoitia eta Soraluze, beste zati eta atal;...


    XVIII. Titulua

    Itxasoz zein lehorrez Probintziaren zerga-salbuespenez, eta kanpoko Erresumetatik hornitzeko bertakoen zein auzokoen askatasunaz.

    I. atala

    Probintzia honetako alkabalen betiko ezarpenaz[6]
    ...mila bostehun eta hamahirugarren urtea bukatu arte... Soraluzeko Kontzejuak hamazortzi mila eta seirehun eta hogetamar marabedi.
    ...datorren mila bostehun eta hamalaugarren urteko urtarrilaren 1etik aurrera ezartzen da... Soraluzeko Kontzejuak hamazazpi mila berrehun eta hogeitamabi marabedi t'erdi.
    ...mila eta bostehun eta hamar, bostehun eta hamaika eta bostehun eta hamabi urteetan... Soraluzeko Kontzejuak hamazortzi mila seirehun eta hogeitamar marabedi.
    ...eta datorren mila bostehun eta hamalaugarren urteko urtarrilaren 1etik aurrera ezartzen da, urtero eta behin betiko... Soraluzeko Kontzejuak hamazazpi mila berrehun eta hogeitamabi marabedi t'erdi.

    III. atala

    ...Eta izan ezazue nire borondateagatik, urtero, Juro de heredad moduan, hiribildu bakoitzak honako kopuru hau... Soraluzeko Hiribilduak mila eta berrehun eta hogetalau marabedi t'erdi, aipatutako Soraluzeko Hiribilduaren alkabaletatik hartuak.
    ...eta bakoitzeko azaltzen du bere zatia, niri dagozkidan Hiribildu horien eta Probintzi horren Auzoen alkabaletatik hartuak modu honetan... zuri, Soraluzeko Hiribilduari, mila eta berrehun eta hogetalau marabedi t'erdi, aipatutako Soraluzeko Hiribilduaren alkabaletatik hartuak.


    Liburu honetako gauza gogoangarrien aurkibide alfabetikoa

    ...
    Soraluze, Gipuzkoako probintziako hiribildua, Deba ibaiaren ertzetan kokatua, Bergaratik legoa batera eta Elgoibartik bestera, biak ibai bereberaren ertzeran kokatuak (1. Titulua, 1. Atala, 315. orrialdea). Batzar Orokorretan eta Berezietan Korrejidorearen ezkerrera jartzen da, hamaikagarren postuan, eta botoa ematerakoan hogetasei su ditu (9. Titulua, 1. eta 3. Atala, 447 eta 450 orrialdeak). Hiribildu honetan eta bere inguruko beste batzuetan, Erregeak mota guztiko suzko armen lantegia dauka, beraren kontura ekoizten direla Erret zerbitzurako. Eta Erregearen zerbitzariek lantegia zein armak zaintzen dituzte, baita Erregeak agindutako tokietara bidaltzen dituzte. Zerbitzari horiek soldata handiak dituzte horretarako, bakoitzaren maila eta lanpostuaren arabera.

    Erreferentziak

    1. ↑ Miguel de Aramburu. Auñamendi (gazteleraz).
    2. ↑ Aranburu jauregia. Wikipedia (euskaraz).
    3. ↑ Soraluzeko ordezkaria korrejidorearen ezkerrean jartzen zen, hamaikagarren postuan.
    4. ↑ Su. Etxe, familia.
    5. ↑ Ateratze Alkatea (gaztelaniaz Alcalde de Sacas). Debekatutako jenero eta salgaiak (garia, ardoa, urrea, zilarra, zaldiak, mandoak....) probintziatik ez ateratzeko zaintzen era epaitzen zuen epaile arduraduna.
    6. ↑ Alkabala. Aintzineko zerga, salerosketei ezartzen zitzaiena; Errege Ogasunerako zerga garrantzitsuena izaten zen.
    "http://www.sorapedia.eus/index.php?title=Nueva_recopilación_de_los_Fueros_(eu)&oldid=30128"(e)tik jasota