«Sagardotegiak (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

Hauxe da oraingo bertsioa, 15:15, 20 maiatza 2021 data duena

Kupelak sagardotegian (Antxon Aguirre Sorondo)

Sagardoa eta sagardotegiak

Gaur egunean ez bezala, sagardotegiak sagardoa saltzen zuten tabernak ziren, sagardo mota desberdinak.

Ordenantzak

1695 urteko udal-ordenantzetan^[1] agertzen denez, kanpotik ekartzen ziren ardoa eta sagardoa^[2].

Ardo tabernak (ardangelak Soraluzen) araututa^[3] zeuden, baina ez sagardotegiak (sagardundeixak Soraluzen).

Dolarekua etxea

Soraluzen ere sagastiak bazeuden, toponimiak erakusten duen bezala: Sagar-erreka, Sagarraga torrea, Sagarraga Aurrea, Sagasai baserria... eta Sagasti, Loraldesagasti, Lasaldesagasti, Pintoresagasti... Herriko etxe batzuk ere izenetan daramate: Sagasti etxea, Lasaldesagasti etxea eta Sagastizabalgoa.

Sagarra jasotzen zuten baserrietan sagardoa egingo zuten, bertan edateko eta saltzeko ere.

Baina bazen etxe bat sagardoa ekoizteko modu industrialean, Dolarekua etxea, 1770 urteko agirietan agertzen dena. Errabal kalean zegoen, errepidea eta ibaiaren artean. Eta, izenak esaten duen moduan, dolarea edo tolarea^[4] zeukan barruan edo, hobeto esateko, etxea tolarearen inguruan erakita zegoen.

XX mendeko sagardotegiak

Oharra: Atal honetarako Esperanza Alberdi-k (Soraluze 1929), Mari Cruz Arzallusek (Soraluze 1931) eta Ignazio Pintadok eman dute informazioa.

XX mende hasieran bi sagardotegi zeuden Soraluzen, Olakua eta Paldainekoa.

Kokapena

Mapa kargatzen...

Olakua sagardotegia izandako tokia (Korner Morea 2017)

Olakua sagardotegia

Olakua sagardotegia Atxuri zubiko pasabidearen zegoen. Jabeak Tomas Larreategi soraluzetarra eta Zumarragako Generosa andra-gizonak ziren. Sagardotegiaren gainean bizi zirenez (Atxuri 9an, gerora Josetxo bodega izan zena), etxe barrutik eskilara zuten sagardotegira zuzenean jaisteko.

Ondoren, Joaquín Rodrigo izan zen Atxuriko bodegaren jabea. Rodrigok etxeetara banatzen duen ardoa, erremolkearekin eta bizikletarekin. Eta baita bertan bodegan ere.

Bezeroen artean Sandalio Barrenetxea oso ezaguna zen inguruko umeen artean: kafea azukrerik gabe hartzen zuenez, "tontorrilloak"^[5] umeei ematen zizkien.

Tomas eta Generosa gerra aurretik jubilatu ziren, eta Soraluzetik alde egin zuten, Bizkaia aldera omen.

Sagardotegia pasabidearen bi aldetan zegoen. Itxi ostean eskumako aldean Eibarko batzuk ultze lantegia jarri zuten, eta ezkerrekoa hutsik egon da ordutik.

Paldaieneko sagardotegia izandakoa (Google 2013)

Paldaieneko sagardotegia

Paldaieneko sagardotegia, berriz, Euscalduna fabrika zaharraren aurrean zegoen, Baltegiera kalean, Lersundi lantegiaren ondoan. Bezeroen artean fabrikaren langile asko izaten ziren.

Herrian esaten zenez, txantxetan edo, Paldaik fabrikan sartzeko eskatu omen zuen, eta hartu ez zirenez etxea eraiki zuen bulegoen aurrean, mendeku gisa, bulegoetakoei ikuspegiak oztopatzeko. Gerora beste etxe bat erantsi zuten atzean.

Hiru mailako sagardoa saltzen zuten bertan. Gerra ostean itxi zuten.

Erreferentziak

↑ Ordenanzas de la N. Villa de Plazencia (1695).
↑ 31. ordenantza. Agintarien jurisdikzioa. ...eta bere lanari dagokiola bakarrik mota guztietako ardoei, arrainei, olio gozoei eta baleari, ogiari, sagardoari, frutari, lihoari, lekaleei eta abarrei zerga eta tasa ematea...
↑ 32. ordenantza. Ardangelei buruzkoa.
↑ Dolarea, sagarra zapaltzeko tokia, sagardoa egin ahal izateko gero. Wikipedia (euskaraz).
↑ Azukre koxkorrak.

[1] Ordenanzas de la N. Villa de Plazencia (1695).

[2] 31. ordenantza. Agintarien jurisdikzioa. ...eta bere lanari dagokiola bakarrik mota guztietako ardoei, arrainei, olio gozoei eta baleari, ogiari, sagardoari, frutari, lihoari, lekaleei eta abarrei zerga eta tasa ematea...

[3] 32. ordenantza. Ardangelei buruzkoa.

[4] Dolarea, sagarra zapaltzeko tokia, sagardoa egin ahal izateko gero. Wikipedia (euskaraz).

[5] Azukre koxkorrak.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ 8. lerroa: / 8. lerroa: @@
 Ardo tabernak (ardangelak Soraluzen) araututa<ref>32. ordenantza. Ardangelei buruzkoa.</ref> zeuden, baina ez sagardotegiak (sagardundeixak Soraluzen).
-===''Dolarekoa'' etxea===
+===''Dolarekua'' etxea===
 Soraluzen ere sagastiak bazeuden, [[Toponimia (eu)|toponimiak]] erakusten duen bezala: Sagar-erreka, Sagarraga torrea, Sagarraga Aurrea, Sagasai baserria... eta Sagasti, Loraldesagasti, Lasaldesagasti, Pintoresagasti... Herriko [[Etxe-izenak (eu)|etxe batzuk]] ere izenetan daramate: Sagasti etxea, Lasaldesagasti etxea eta Sagastizabalgoa.
@@ 17. lerroa: / 17. lerroa: @@
 ==XX mendeko sagardotegiak==
-::'''Oharra''': Atal honetarako Esperanza Alberdi-k (Soraluze 1929) eta Mari Cruz Arzallusek (Soraluze 1931) eman dute informazioa.
+::'''Oharra''': Atal honetarako Esperanza Alberdi-k (Soraluze 1929), Mari Cruz Arzallusek (Soraluze 1931) eta Ignazio Pintadok eman dute informazioa.
 XX mende hasieran bi sagardotegi zeuden Soraluzen, ''Olakua'' eta ''Paldainekoa''.
@@ 23. lerroa: / 23. lerroa: @@
 ===Kokapena===
 {{#display_map:
+.174794, -2.414338 ~''Dolarekua'' etxea;
 .172650, -2.412139 ~''Olakua'' sagardotegia;
 .174921, -2.414740 ~''Paldainekoa'' sagardotegia
@@ 31. lerroa: / 32. lerroa: @@
 ===''Olakua'' sagardotegia===
 ''Olakua'' sagardotegia Atxuri zubiko pasabidearen zegoen. Jabeak Tomas Larreategi soraluzetarra eta Zumarragako Generosa andra-gizonak ziren. Sagardotegiaren gainean bizi zirenez (Atxuri 9an, gerora Josetxo bodega izan zena), etxe barrutik eskilara zuten sagardotegira zuzenean jaisteko.
+Ondoren, Joaquín Rodrigo izan zen Atxuriko bodegaren jabea. Rodrigok etxeetara banatzen duen ardoa, erremolkearekin eta bizikletarekin. Eta baita bertan bodegan ere.
 Bezeroen artean Sandalio Barrenetxea oso ezaguna zen inguruko umeen artean: kafea azukrerik gabe hartzen zuenez, "tontorrilloak"<ref>Azukre koxkorrak.</ref> umeei ematen zizkien.