Ana del Bosque (eu)

Ana del Bosque Arin
Jaio	Ampudia del Campo, 1924/07/05
Hil	Salamanca, 2024/10/01
Profila	Gerra umea, agronomia-injeniaria, itzultzailea

Lehen argazkietakoa

Haurtzaroa

Ana Ampudia de Campos (Palentzia) herrian jaio zen, 1924ko uztailaren 5ean. Urtebete zuela, Domingo eta Crescencia gurasoek herria atzean laga eta Soraluzera etorri ziren, anaia zaharrena eta Ana beraiekin hartuta.

Naiz eta osasun makala izan, neskato indartsua eta zoriontsua izan zen. 1934. urtean hanka ebakintza egin behar zioten, baina urrian iraultzak eztanda egin zuen, Urriko Iraultza. Asturiasen indar handiz lehertu bazen ere, Euskal Herriko langileak ere nabarmendu ziren, batez ere Debarrokoak. Iraultzaren porrotaren ostekoak ez ziren goxoak izan, eta Domingo del Bosque lanetik bota zuten. Ondorioz, Anak beste urte pare batez itxaron behar izan zuen hankaren ebakuntza egiteko.

"Apal bizi ginen", gogoratzen du Anak. Del Bosque Arin familiak ortu txikia, oiloak, txerritxoa... zuen, eta aurrera egiteko kakahueteak eta gozokiak saltzeko postu txikia jarri zuten. Eta bederatzi urteko Anak kalez kale kakahueteak saltzen laguntzen zuen.

Ana irakurzalea zen, gazte-gaztetatik. Baina ez edozein irakurketa mota; 9 urterekin, esate baterako, Laneko seme-alabak irakurri zuen. Zaletasuna etxetik zetorkion; izan ere, Del Bosquetarrak irakurle porrokatuak ziren.

Agian horregatik, "Eskolan maisu-maistrek arreta handia jartzen zidaten" gogoratzen zuen Anak.

Gerra

36ko otsailean, Fronte Popularraren garaipenarekin, jakin zuen Ana del Bosquek azkenean operatua izan zitekeela. Urriko Iraultzan parte hartu zuten langileei zazpi hilabeteko ordainsaria eman zieten lanik gabe egondako hamalau hilabeteengatik. "Aitak zerua zabalik ikusi zuen", gogoratzen zuen Anak, baina oskarbi hark hilabete gutxi barru iraun zuen...

Bilbon egin zioten ebakuntza, uztailak 18an hain zuzen, gerra hasi zen egunean bertan. Izebaren etxean aste batzuk geldirik egon ondoren, irailak 20an Ana Soraluzera itzuli zen. Baina ordurako erreketeak Bergaran zeuden, eta biharamunean alde egin behar izan zuen, familiarekin eta ehundaka herrikidekin batera.

Del Bosque Arin familia Bilbora joan zen. Aurreko egunak txalet batean eman zituzten, beste familiekin batera. Eta gero, Doña Casildaren parkearen ondoko beste etxe batetara pasa zituzten.

Bilboko egoera lazgarri hartan Del Bosque anai-arrebek prestakuntza jasotzen jarraitu zuten. Gizarte-laguntzako apartamentuetan, best ehaur batek, haiek baino pixkat zaharragoa, ematen zizkien eskolak.

Hainbat etxebizitzetatik pasa ondoren, San Franzisko kalera eraman zituzten. Aire bonbardaketa baten aurrean aitak familia osoa kanpora aterarazi zuen. Bonbek etxea goitik bera suntzitu zuten.

Familiaren etorkizunerako gertakari erabakigarria, azken batean, Bilboren aurkako erasoa izan zen. Harrezkero, Ana del Bosquek ezin izan du sirena bat entzun.

Erbesterako karneta

Erbestera

Bonbardaketen edo gurasoen banaketaren artean aukeratu behar zuen. Ana del Bosquek, hasiera batean, etxean geratzea erabaki zuen. Hala ere, egoera gero eta konplexuagoa bihurtu zen.

SESBk Espainiako haurrak hartzeko duen borondatea ezagutu ondoren, Arin Basoko ezkontzak haien bizitzako erabakirik zailena hartu zuen. "Bost seme-alaba izan zituzten bost eduki nahi zituztelako — gogoratzen zuen Anak tristuraz —, eta bakar batekin geratu ziren".

Espainiaren ihesa amak bidaiarako prestatu zizkien galleta haiek bezain grabatuta dago Anaren oroimenean. Ezer okerragorik ez zegoela zirudienean, irteera hainbesteraino korapilatu zen, non familiak ontzia galduko zutela pentsatu baitzuen. Arratsaldeko 16:00ak ziren, eta bonbardaketek aurrera jarraitzen zuten, bat-bateko babeslekua uztea eragotziz.

"Habana" izeneko ontzi ospetsu hartan, noraezean zebiltzan beste hainbat haurrekin batera, Del Bosquetarrak itsasoratu ziren, eta handik aurrera bigarren aberria izango zuten. Anarentzat, egun horretan bihurtu zen, behin betiko, bere anaien ama txikia.

Errusiako urteak

Barre-algarak entzuten ziren Espainiako Haurren Etxeetan. Lorategia inguratzen zuten burdin hesiak beti egon ziren jendez beteta, jolasean entretenituta zeuden umeei begira. Barreak entzuten ziren, bai, baina baita atsekabe negarrak ere. Ana del Bosquek erbesteko lehen urte haietako egun guzti-guztiak idatzi zizkien gurasoei. Bertan, anaia bakoitzari nola joaten zitzaion kontatzen zien.

Eta horrela igaro zuen nerabezaroa, eta presaka heldu zitzaion gaztaroa. Espainiako haurren etxean zazpigarren gradua gaindituta, Moskuko gazteen etxera igaro zen. 1940. urtea zen, Anita 16 urteko emakumea zen. Urtebete geroago, bonbardaketen burrunbak Gerrako Haurrak izutuko zituen berriro.

Moskuko gazteak eta Leningradoko etxekoak beren sorterri berriaren alde altxatu ziren. Anak dioenez, Dolores Ibarrurik (La Pasionaria) eragotzi egin zuen bera eta 200 lagunak frontera joatea. Leningradekoek, ordea, borroka egin zuten. Horietako asko, Anak gogoratzen duenez, nazismoaren aurkako kausagatik hil ziren.

Urte latzak izan ziren SESBrentzat, Anaren bizitza unibertsitarioarekin eta bere lehen lanarekin bat egin zuen aroa. Ana del Bosque Arín, ingeniari agronomoa, bi urtez aritu zen Errusiako lurretan lanean, oso baldintza gogorretan. Beraz, Espainiara 48 kilo pisatuta iritsiko nintzateke.

Heldua

Espainiako Itzulia Aberriratzeko negoziazioak hasi ziren eta Ana del Bosquek, Espainiara itzuli eta bere familiarekin elkartzeko irrikaz, ez zuen zalantzarik izan bigarren espediziorako izena emateko. 1956ko urriaren 13an abiatu ziren Errusiatik. Berriro elkartze haren istorioa berak bakarrik konta dezake.

Baina txartel hura joan-etorrikoa izan zen, eta geldialdi amaigabea egin zuen Frantziako mugan. Izan ere, gariaren zerbitzuan lau urte eman ondoren, Ana bere postutik bota zuten. Hispanosovietikoen talde oso batek jasan zuen kaleratzea, erregimen frankistari eta nazioarteari espainiar herritar gisa zuen egoera normalizatzeko eskatzen zion gutun baten ondorioz.

1960ko martxoaren 29an, lanetik bota zituzten egunean, zapalkuntzaren aurkako bideari ekin zioten. Ana haurdun zegoen. Beste "astintzaile sobietar" batzuekin batera, Puerta del Soleko ziegetan atxiki zuten. Espetxeratzeko arrazoirik ez zegoenez, 72 orduro kalean jartzen zituzten, atxiloaldia berritzeko asmoz.

Ana eta bere semea Errusian hartu zituzten hispanosovietarrek 61. urtean. 1963ko maiatzean, Habanako Unibertsitatearen (Kuba) baimena jaso zuen itzultzaile gisa jarduteko. Han bizi izan zen 1978ra arte. Franco hil arte ez zen Espainiara itzuliko. Anak aitortzen du Kuban eman zituen urteetan Espainiarekiko nostalgia ez zela Errusian bezain mingarria, izan ere, itzulera jada ez zen garai hartan bezain zalantzagarria.

Erreferentziak

• Isiltasuna hausten. Soraluze 1936
• Ana del Bosque. Los niños que nunca volvieron (Secretaría de Estado de Migraciones).