Coronelliren lurbira-globoa (eu)

Vincenzo Coronelli-ren lurbira-globoa
Egilea	Vincenzo Coronelli & Matteo Alberti
Urtea	1688 & 1693-1696
Hiria	Venezia & Düsseldorf?
Tamaina	Ø 108 zm, altura 180 zm

Vincenzo Maria Coronelli franziskotarra

Mapa zertan den

Vincenzo Maria Coronelli franziskotarra (1650-1718) XVII mendeko mapa egile ospetsuenetakoa izan zen. Venezian hasi zen lanean, eta gero Frantziako Luis XIV-k deitu zuen Parisera, eta bertan globo-bilduma monumentala eraiki zuen.

1688. urtean Vincenzo Coronellik Lurrari dagozkion grabatuak diseinatu eta inprimatu zituen, eta globoan itsatsi. Ostean, gauza bera egin zuen zeruari dagozkionekin: izarrak, konstelazioak, haizeak, irudiak... Hurrengo urteetan (1693-1696) Matteo Alberti laguntzaileak globoen idulkiak eraiki zituen, papera, igeltsua, egurra, letoia, burdina eta urrekarak erabiliz. Gero, Europako printze batzuei saldu zizkien.

Coronelliren globoak bere ilustrazio topografiko bikainengatik ospetsuak ziren, aurkikuntza geografiko berrienak ere jasotzen zituztela. Bavariako Maximilian II Emanuel printzeak bi globo eskuratu zituen Bruselan, 1696an, beharbada Turkiako Gerretan bere azken garaipenak erakusten zituztelako.

• 

  Lurbira-globoa (Matteo Alberti 1693-1696)

• 

  Zeruetako globoa (Matteo Alberti 1693-1696)

Grabatua, gero moztu eta globoan itsasteko (Vincenzo Coronelli 1688)

Soraluzeri buruzkoak

Soraluze (Plazencia) inguruko herrietatik ak letra tamainaz eta motaz (letra etzana) bereizten da. Inguruan herri bakarrak dauka antzeko letra: Treuigno (Trebiñu).

Soraluze lurbira-globoan agertzeak Florencio Josepf de Lamotek arrazoia zuela frogatzen du. 1756.ean sortutako Mapa Topographica de la circunferencia de los lvgares de Plasencia y los Rea.s Almacen.s de la Fábrica delakoan zera adierazten zuen:

...los demás Príncipes de la Europa mandan poner a esta Villa en sus mapas geográficos por una de las principales y muy conocidas en ella...

Hurrengo urtetan (1692) Vicenzo Coronellik Europako mapa argitaratu zuen, Parte occidentale dell'Europa, lurbira-globorako erabilitako grabatuekin. Bertan ere Soraluze agertzen zen.

Soraluze ingurukoa (Vincenzo Coronelli 1688)

Felix Arizaga soraluzetarra globoaren aurrean (Munich 2023)

Bavariako Museo Nazionala. Munich (Felix Arizaga 2023)

Bitxikeriak

Globo hau Felix Arizaga soraluzetarrak topa zuen Munich-eko Bavariako Museo Nazionalean, 2023. urtean.

Kostaldeko portuak alde batera lagata, Euskal Herriko zortzi hiri besterik ez dira agertzen: Plazencia, Treuigno, Bilbao, Tolosa, Baiona, Pamplona, Olite eta Tudela.

Bizkaia (Biscaia) Bidasoatik Santillanaraino heltzen da. Agian horregatik Bilbao Santoña (S. Antonio) eta Santander (S. Andero) artean agertzen da.

Tolosa, gutxi gora behera, Donostiaren inguruan kokatuta dago.