«Ormaetxea jauregia (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak
No edit summary |
No edit summary |
||
| (2 erabiltzailek tartean egindako 9 berrikusketa ez dira erakusten) | |||
| 4. lerroa: | 4. lerroa: | ||
| estiloa = Gotikoa | | estiloa = Gotikoa | ||
| mendea = | | mendea = | ||
| kokapena = [[Santa Ana (eu) | Santa Ana]] | | kokapena = [[Santa Ana kalea (eu) | Santa Ana]] | ||
| mota = Arkitektura | | mota = Arkitektura | ||
}} | }} | ||
| 12. lerroa: | 12. lerroa: | ||
<gallery> | <gallery> | ||
Ormaetxea_jauregia._Ikuspegi_orokora_(Garikoitz_Estornés_Zubizarreta_1997).jpg | Berriztu gabe <br> (Garikoitz Estornés 1997) | Ormaetxea_jauregia._Ikuspegi_orokora_(Garikoitz_Estornés_Zubizarreta_1997).jpg | Berriztu gabe <br> (Garikoitz Estornés 1997) | ||
Ormaetxea_jauregia._Herriko_Etxea.jpg | Herriko Etxea | |||
</gallery> | </gallery> | ||
| 20. lerroa: | 21. lerroa: | ||
==Azalpena | ==Azalpena== | ||
Behinola hiriaren harresietatik kanpo | Behinola hiriaren harresietatik kanpo omen zegoen. Etímologíak berak etxearen antzinakotasunari buruz hitz egiten digu; izan ere, karez eta harriz egindako herriko lehen etxea izan zitekeen. | ||
Fatxadan elementu gotiko garrantzitsuak ditu | Fatxadan elementu gotiko garrantzitsuak ditu oraindik. | ||
Beheko solairuko atea eta alboko lehioa handitu zituzten. Hala ere, eta dobelei erreparatuz, atea arku gotikoa zuela antzeman daiteke, eta alboko lehioa geminatua edo konopiala zela ematen du. Ateak gurutzea dauka zizelatuta goiko aldean. | |||
Lehen solairuan leiho geminatuak daude. Eta Bigarren solairuan oraindik nabarmentzen dira egurrezko egiturak eusteko harriak. | |||
==Historia== | |||
===Iruretarrak=== | |||
Iruretarren leinukoen egoitza zen, eta Andrés Ibánez de Irureren jaiotetxea. Andrés Ibáñez de Irure hau Carlos I erregearen medikua izan zen, eta [[Arregia jauregia (eu)|Arregia jauregiko]] Marina Pérez de Arreguia andrearekin ezkondu zen XVI mendearen erdialdean. | Iruretarren leinukoen egoitza zen, eta Andrés Ibánez de Irureren jaiotetxea. Andrés Ibáñez de Irure hau Carlos I erregearen medikua izan zen, eta [[Arregia jauregia (eu)|Arregia jauregiko]] Marina Pérez de Arreguia andrearekin ezkondu zen XVI mendearen erdialdean. | ||
Andresen arreba, Marina, Eibarra ezkondu zen. Etxea hirugarren anaiarentzat geratu zen, Martin eskribauarentzat. Honek seme bakarra izan zuen, Juan Ibañez de Irure abadea. | |||
===Serorategia=== | |||
XVI mende hasieran Jeronimo de Irurek dirua utzi zuen [[Errukia serorategia (eu)|''Errukia'' serorategia]] sortzeko, Atxuriko bere etxetan. Jeronimoren biloba, Juan Ibañez de Irure abadea, testamentu-betearazlea izan zen. | |||
Urte batzuk geroago, Juan Ibañez de Irure berak Ormaetxea bereganatu zuen eta, ondorengorik gabe, Ormaetxea eta ondoko ortua serorei laga zizkien, bertan klausura-monastegia sortzeko: priorea, priore-azpikoa eta beste hamaika moja. | |||
Denbora asko pasa ziren beharrezko baimenak lortu arte. Bitartean, etxeak hainbat erabilera izan zuen. 1577. urtean armagileen gremioak bertan bildu ziren, ''"Soraluzeko hiribilduan dagoen Ormaetxean"''<ref>“...en la Casa de Ormaechea que es en la villa de plazençia...” La armerìa en Placencia. Fèlix Arizaga (Soraluze 2023).</ref>, erregeak oso berandu ordaintzen zielako, eta arma esportazioak debekatuta zeudelako kezkatuta; eta erregeari baimena eskatu zioten Gaztela eta Andaluziako norbanakoei armak saltzeko. | |||
1584.eko urtarrilak 30an Juan Ochoa de Salazar jaunak, Kalagorri-La Kaltzadako apezpikuak, lizentzia eman zuen. Mojek bizi behar zuten Logroño hiriko Lilien San Pedroren moja erlijiosen moduan. | |||
Eta otsailak 17an mojak Ormaetxera pasa ziren: Maria Lopez de Yturbe (priorea), Brigida de Igeribar (azpipriorea), Berta Marina de Irure, Magdalena Perez de Mendiola, Ursula de Bagozkoitia, Clara de Churruca eta Francisca de Aritzaga, soraluzetarrak denak. | |||
===Komentu berria=== | |||
XVII. mende erdialdera [[Santa Ana komentua (eu)|komentu berria]] eraikitzeko erabakia hartu zuten, Irusagarreta baserriaren lurretan. Aukeratutako tokia Ormaetxeatik hegoaldera zegoen, 100 bat metrotara. | |||
===Herriko etxea=== | |||
1970. hamarkadaren bukaeran Euskadiko Alderdi Sozialistak ''herriko etxea'' zabaldu zuen beheko solairuan, bertan zegoen taberna aprobetxatuz. Taberna mantendu zuten, eta alderdiaren bukegoa atzekaldean zuten. | |||
Hogei urte baino gehiago bertan egon era gero, Santa Ana kaleko 5 zenbakira aldatu zuten egoitza. | |||
==Erreferentziak== | ==Erreferentziak== | ||
* [[Datos inéditos de Santa Ana (eu) | Datos inéditos de Santa Ana (eu)]]. Javier Elorza (Soraluzeko jaiak 1981) | |||
[[Kategoria: Arkitektura]] | [[Kategoria: Arkitektura zibila]] | ||
[[Kategoria: Herriko etxeak]] | [[Kategoria: Herriko etxeak]] | ||
Hauxe da oraingo bertsioa, 22:02, 15 martxoa 2023 data duena
| Ormaetxea jauregia | |
|---|---|
.jpg)
| |
| Estiloa | Gotikoa |
| Mendea | |
| Kokapena | Santa Ana |
| Mota | Arkitektura |
Irudiak
(handitzeko, sakatu gainean)
Berriztu gabe
(Garikoitz Estornés 1997)
Herriko Etxea
.jpg)
Kokapena
(Pantaila osoan ikusteko sakatu hemen)
Azalpena
Behinola hiriaren harresietatik kanpo omen zegoen. Etímologíak berak etxearen antzinakotasunari buruz hitz egiten digu; izan ere, karez eta harriz egindako herriko lehen etxea izan zitekeen.
Fatxadan elementu gotiko garrantzitsuak ditu oraindik.
Beheko solairuko atea eta alboko lehioa handitu zituzten. Hala ere, eta dobelei erreparatuz, atea arku gotikoa zuela antzeman daiteke, eta alboko lehioa geminatua edo konopiala zela ematen du. Ateak gurutzea dauka zizelatuta goiko aldean.
Lehen solairuan leiho geminatuak daude. Eta Bigarren solairuan oraindik nabarmentzen dira egurrezko egiturak eusteko harriak.
Historia
Iruretarrak
Iruretarren leinukoen egoitza zen, eta Andrés Ibánez de Irureren jaiotetxea. Andrés Ibáñez de Irure hau Carlos I erregearen medikua izan zen, eta Arregia jauregiko Marina Pérez de Arreguia andrearekin ezkondu zen XVI mendearen erdialdean.
Andresen arreba, Marina, Eibarra ezkondu zen. Etxea hirugarren anaiarentzat geratu zen, Martin eskribauarentzat. Honek seme bakarra izan zuen, Juan Ibañez de Irure abadea.
Serorategia
XVI mende hasieran Jeronimo de Irurek dirua utzi zuen Errukia serorategia sortzeko, Atxuriko bere etxetan. Jeronimoren biloba, Juan Ibañez de Irure abadea, testamentu-betearazlea izan zen.
Urte batzuk geroago, Juan Ibañez de Irure berak Ormaetxea bereganatu zuen eta, ondorengorik gabe, Ormaetxea eta ondoko ortua serorei laga zizkien, bertan klausura-monastegia sortzeko: priorea, priore-azpikoa eta beste hamaika moja.
Denbora asko pasa ziren beharrezko baimenak lortu arte. Bitartean, etxeak hainbat erabilera izan zuen. 1577. urtean armagileen gremioak bertan bildu ziren, "Soraluzeko hiribilduan dagoen Ormaetxean"[1], erregeak oso berandu ordaintzen zielako, eta arma esportazioak debekatuta zeudelako kezkatuta; eta erregeari baimena eskatu zioten Gaztela eta Andaluziako norbanakoei armak saltzeko.
1584.eko urtarrilak 30an Juan Ochoa de Salazar jaunak, Kalagorri-La Kaltzadako apezpikuak, lizentzia eman zuen. Mojek bizi behar zuten Logroño hiriko Lilien San Pedroren moja erlijiosen moduan.
Eta otsailak 17an mojak Ormaetxera pasa ziren: Maria Lopez de Yturbe (priorea), Brigida de Igeribar (azpipriorea), Berta Marina de Irure, Magdalena Perez de Mendiola, Ursula de Bagozkoitia, Clara de Churruca eta Francisca de Aritzaga, soraluzetarrak denak.
Komentu berria
XVII. mende erdialdera komentu berria eraikitzeko erabakia hartu zuten, Irusagarreta baserriaren lurretan. Aukeratutako tokia Ormaetxeatik hegoaldera zegoen, 100 bat metrotara.
Herriko etxea
1970. hamarkadaren bukaeran Euskadiko Alderdi Sozialistak herriko etxea zabaldu zuen beheko solairuan, bertan zegoen taberna aprobetxatuz. Taberna mantendu zuten, eta alderdiaren bukegoa atzekaldean zuten.
Hogei urte baino gehiago bertan egon era gero, Santa Ana kaleko 5 zenbakira aldatu zuten egoitza.
Erreferentziak
- Datos inéditos de Santa Ana (eu). Javier Elorza (Soraluzeko jaiak 1981)
- ↑ “...en la Casa de Ormaechea que es en la villa de plazençia...” La armerìa en Placencia. Fèlix Arizaga (Soraluze 2023).