«Sagar-errekako mendiak (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

Hauxe da oraingo bertsioa, 21:04, 19 apirila 2022 data duena

Sagar-errekako mendiak
Altuera	442-725 m
Buzoia	Bai
Mendilerroa	Elgetako mendiak
Bailara/ Herria	Irure / Bergara, Eibar
Soraluzetik	Ordu t'erdi (Azurtza)

Irudiak

(handitzeko, sakatu gainean)

Krabeliñatx
(Aitor Bertol 2018)
Garbe Basalgotik
(Santi Usabiaga 2010)
Tranku Uberatik
(Santi Usabiaga 2007)
Azkonabieta
(Miguel Loitxate 2017)
Azkonabietako plaka
(Iñigo Arruabarrena 2017)
Santiago ermita (Azurtza)
(Kezka Dantza Taldea 2006)
Galdaramiño
(Anartz Mujika 2016)
Azurtzamendi eta Galdaramiño
(Javier Urrutia 2006)
Azurtzamendi
(Fernando Yanguren 2012)
Topinburu
(Mikel Lizarralde 2016)
Aingeruguardatik
(Rafael Hernández 2017)
Illordogaña
(Mikel Lizarralde 2016)

Kokapena

Mapa kargatzen...

Azalpenak

Mendi hauek Elgetako mendien^[1] ekialdeko aldean kokatzen dira, Elgeta eta Deba ibaiaren artean hain zuzen.

Bi talde bereizten dira. Alde batetik, Soraluzeko lurretan daudenak: Kurutzekogaña (569), Krabeliñatx (607), Aingeruguarda (585), Illordogaña (541) eta Potzueta (442). Gainontzekoak Bergarako eta Eibarko lurretan daude, Soraluzekoak baino pixkat altuagoak orokorrean: Topinburu, Garbe, Azurtzamendi, Tranku, Azkonabieta eta Galdaramiño.

Igoera

Igoera ere mendi taldearen arabera egiten da. Soraluzen dauden mendiak Deba ibaiaren eta herritik gertuago daude, eta igotzeko bidea zuzenagoa da: Txurrukenetik Kurutzekogaña eta Krabeliñatx igo daiteke, eta Iruretik Illordogaña eta Aingeruguarda. Nahi izan ezkero, behin tontorrera heldu eta gero gainontzekoak igo daitezke errenkadaz, mendiz mendi.

Soraluzetik beste mendeak igotzeko Sagar-errekatik barrena (GI-3331 errepidea) Azurtzako Santiago ermitaraino igo behar da (503 m), eta handik mendiz mendi nahi den mendiraino. Edo, bestela, Sagar-errekako bidetik nahi den mendi parera heltzerakoan gorantza hartu tontorreraino.

Garbe

Azkonabieta (728 m) eta Krabeliñatx (607 m) arteko mendia. 513 metroko altuera du.

Garbe eta Krabelinatx artean Gallaztegi mendilepoa dago, eta honen inguruan Gallaztegitorrea baserria.

Tranku

Azkonabietatik (728 m) Garberaino (513 m) hanbat menditontor daude, nabarmenena Tranku dela.

Agarremendi ere esaten zaio, eta 642 metroko altuera du.

Azkonabieta

Elgetako lurretan dago kokatuta, Goimendi auzoan, Bergarako eta Eibarko lurrak biltzen diren ingurutik hurrean.

728 8metroko altuera du, eta Euskal Mendigoizale Federazioaren Ehun Mendien lehiaketaren zerrendan dago.

Behin Azurtzara helduta, ezkerrera hartuta pista bat ere badago tontorreraino. Telefoniako gunea dago bertan, antena eta guzti.

Galdaramiño

Arraotz (576 m) eta Azurtza (505 m) mendiekin batera, mendikate txikia sortzen du Elgetako mendilerroan. Galdaramuño ere esaten zaio.

664 metroko altuera du, eta Euskal Mendigoizale Federazioaren Ehun Mendien lehiaketaren zerrendan dago.

Behin Azurtzara helduta, eskumarako pista hartu behar da; pista honek Azurtzamendi inguratzen du, eta bi tontorren arteko mendilepora (634 m) heltzen denean pistatik segi behar da tontorreraino.

1975ean AP-8 (Bilbao- Behobia) egiteko, bere tontorrean komunikazio-antena batzuk eraiki zituzten, eta harrezkero porlanezko errepidea dago bertaraino. Inguru guztiak pinuz landatuta daude.

Azurtzamendi

Aspaldi batean Bergaretxe edo Bergetxe izenez ere ezagutua, 659 metroko altuera du.

Galdaramiñora joateko moduan, behin Azurtzara helduta, eskumarako pista hartu behar da; pista honek Azurtzamendi inguratzen du, eta bi tontorren arteko mendilepora (634 m) heltzen denean pista utzi behar da eta atzera egin Azurtzamendira igotzeko. Soraluzetik ordubete eta 45 minutu behar dira.

Topinburu

Bergara iparraldeko mendia, Eibarko Txonta eta Kiñarra ibarren tontor naturala.

596 metroko altuera du, eta Euskal Mendigoizale Federazioaren Ehun Mendien lehiaketaren zerrendan dago.

Eibar, Soraluze eta Elgeta mugen inguruan kokatuta, Goimendi auzune txikiaren alboan. Pinu landaketek ia erabat estaltzen dituzte bere magalak, eta baita tontorra ere. Ondorioz tontorretik eztago batere ikuspegirik, eta mendizalearentzat erakargarritasun gutxi duen mendia da. Basoak sastrakaz beteak daude, baina Azurtza eta Salbatoretik igotzen diren bideak nahikoa garbi daude.

Gallaztegitorrea ingurua (Mikel Valero 2018)

Gallaztegitorrea

Kontuak

Gallaztegitorrea

Aspaldi batean oso ohikoa izaten zen udaberri eta udan Gallaztegitorrea inguruan domekak ematea.

Eguneko janariak poltsatan sartu (motxilak geroko kontuak dira) eta, herrian meza entzun ostean, familia asko Sagar-erreka barrena abiatzen ziren. Bertara heldu eta, umeak jolasean zevbiltzen bitartean, nagusiek bazkaria gertatzen zuten. Baskalostekoa egin, merienda gero eta, azkenean, herrira buelta, Sagar-erreka barrena berriro ere.

1970. hamarkadan, kotxeak erosteko aukera zabaldu zenean, jendea laga zion joateari: itsasertzera, barrualdera, urrutira... Gallaztegitorrea txiki geratu zitzaien soraluzetarrei.

Azkonabietako buzoia

Azkonabietako buzoi berria 2013 urtean ipini zuten. Baina, herri bakar baten mendi talde batek jarri beharrean, ohi denez, kasu honetan 2013ko martxoak 23an Soraluze, Elgeta eta Eibarko mendigoizale gazteak bertan bildu eta elkarrekin jarri zuten. Eta, gogoratzeko, buzoian bertan oroigarria ezarri zuten.

Galdaramiño antzeko Brown Boveri lokomotora Azpeitian

Galdaramiño lokomotora

1928 urtean, Ferrocarriles Vascongados enpresak Bilbao-Donostia (eta Zumarragarako adarra) elektrifikatzea erabaki zuen. 14 lokomotora eskatu zizkion Suitzako Brown Boveri etxeari, eta mendien izenak jarri zien, horietako batzuk Soraluze ingurukoak: Irukurutzeta, Arrate, Kalamua... eta Galdaramiño!. Azpeitiako Trenaren Euskal Museoak antzeko hiru lokomotora gordetzen ditu.

Erreferentziak

Eibarko mendiak. mendiak.eus (euskaraz).

↑ Inork Eibarko mendietan kokatzen ditu.

[1] Inork Eibarko mendietan kokatzen ditu.

[1]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
 {{Mendia (eu)
   | izena             = Sagar-errekako mendiak
-  | altuera           = 500-725 m
+  | altuera           = 442-725 m
   | buzoia            = Bai
   | mendilerroa       = Elgetako mendiak
@@ 22. lerroa: / 22. lerroa: @@
     Sagar-errekako_mendiak._Topinburu_(Mikel_Lizarralde_2016).jpg                   | Topinburu <br> (Mikel Lizarralde 2016)
     Aingeruguarda_mendia._Ikuspegia_tontorretik_(Rafael_Hernández_2017).jpg         | Aingeruguardatik <br> (Rafael Hernández 2017)
-    Illordoko_gaña._Buzoia_(Mikel_Lizarralde_2016).jpg                              | Illordoko Gaña <br> (Mikel Lizarralde 2016)
+    Illordoko_gaña._Buzoia_(Mikel_Lizarralde_2016).jpg                              | Illordogaña <br> (Mikel Lizarralde 2016)
 </gallery>
@@ 29. lerroa: / 29. lerroa: @@
 {{#display_map:
 .191584, -2.417563 ~[[Munetako Gurutzea (eu)       | Munetako Gurutzea]]~Arantzazuko Haitzak~Green_marker.png;
-.192525, -2.414567 ~[[Kortazarreko Haitza (eu)     | Kortazarreko Haitza]]~Munetako Haitza/ Karakate~Green_marker.png;
+.192525, -2.414567 ~[[Kortazarreko Haitza (eu)     | Kortazarreko Haitza]]~Arpoto/ Kortazar/ Munetako Haitza/ Karakate~Green_marker.png;
-.191511, -2.407089 ~[[Akelarre mendia (eu)         | Akelarre]]~Akelarko Haitza~Green_marker.png;
+.191511, -2.407089 ~[[Akelarregaña (eu)            | Akelarregaña]]~Akelarre/ Akelarko Haitza~Green_marker.png;
 .187290, -2.399322 ~[[Pagomuneta mendia (eu)       | Pagomuneta]]~~Green_marker.png;
-.182377, -2.385492 ~[[Atxolin mendia (eu)          | Atxolin]]~~Green_marker.png;
+.182377, -2.385492 ~[[Atxolingaña (eu)             | Atxolingaña]]~Atxolin~Green_marker.png;
 .181532, -2.384011 ~[[Atxolin Txiki mendia (eu)    | Atxolin Txiki]]~~Green_marker.png;
 .176079, -2.373373 ~[[Kurutzebakar mendia (eu)     | Kurutzebakar]]~~Green_marker.png;
-.176648, -2.370169 ~[[Kurutzezaarra mendia (eu)    | Kurutzezaarra]]~~Blue_marker.png;
+.176648, -2.370169 ~[[Kurutzazarra mendia (eu)     | Kurutzazarra]]~~Green_marker.png;
-.176521, -2.368326 ~[[Irukurutzeta mendia (eu)     | Irukurutzeta]]~~Blue_marker.png;
+.176521, -2.368326 ~[[Irukurutzeta mendia (eu)     | Irukurutzeta]]~~Green_marker.png;
-.170141, -2.376105 ~[[Aizpuruko Zabala mendia (eu) | Aizpuruko Zabala]]~Aizkonako Haitzak~Green_marker.png;
+.174444, -2.373333 ~[[Aizpuruko Zabala mendia (eu) | Aizpuruko Zabala]]~~Green_marker.png;
+.170141, -2.376105 ~[[Aizkonako Haitzak (eu)       | Aizkonako Haitzak]]~~Green_marker.png;
 .165665, -2.360988 ~[[Mazelaegi mendilerroa (eu)   | Leiopago]]~~Blue_marker.png;
 .158790, -2.364292 ~[[Mazelaegi mendilerroa (eu)   | Elosumendi]]~Kerexeta~Blue_marker.png;
-.162431, -2.414112 ~[[Kurutzeko Gaña (eu)          | Kurutzeko Gaña]];
+.162431, -2.414112 ~[[Kurutzekogaña (eu)           | Kurutzekogaña]];
-.160876, -2.420984 ~[[Krabeliñatx (eu)             | Krabeliñatx]]~Krabelin/ Krabelinaitz/ Untzetako mendia;
+.160876, -2.420984 ~[[Krabeliñatx (eu)             | Krabeliñatx]]~Krabelin/ Krabelinaitz/ Galarragamendi/ Untzetako tontorra;
 .149010, -2.440853 ~[[Sagar-errekako mendiak (eu)  | Garbe]];
 .151421, -2.456174 ~[[Sagar-errekako mendiak (eu)  | Tranku]]~Agarremendi;
@@ 48. lerroa: / 49. lerroa: @@
 .163630, -2.465616 ~[[Sagar-errekako mendiak (eu)  | Azurtzamendi]];
 .169010, -2.451218 ~[[Sagar-errekako mendiak (eu)  | Topinburu]];
-.169139, -2.444372 ~[[Aingeruguarda mendia (eu)    | Aingeruguarda]]~Aingeru Guarda/ Aingeru-guardakoa;
+.169139, -2.444372 ~[[Aingeruguarda mendia (eu)    | Aingeruguarda]]~Aingeruguardakoa;
-.176285, -2.439906 ~[[Illordoko Gaña (eu)          | Illordoko Gaña]]~Illordo/ Iruregain;
+.175719, -2.432281 ~[[Potzueta mendia (eu)         | Potzueta]];
+.176285, -2.439906 ~[[Illordogaña (eu)             | Illordogaña]]~Illordo;
 .205276, -2.446636 ~[[Arrateko mendiak (eu)        | Arrate]]~~Blue_marker.png;
 .214658, -2.462565 ~[[Arrateko mendiak (eu)        | Akondia]]~Arrikurutz~Blue_marker.png;
@@ 55. lerroa: / 57. lerroa: @@
 .201431, -2.486930 ~[[Arrateko mendiak (eu)        | Urko]]~~Blue_marker.png
     |polygons=
-.162174,-2.399235: 43.171063,-2.372113: 43.176321,-2.372113: 43.189464,-2.395631:
+.192802,-2.436542:
-.197974,-2.414513: 43.193093,-2.436658: 43.175276,-2.441508: 43.161422,-2.423783~ ~ ~lime~ ~ ~lime~0.0  |centre = 43.182730, -2.440456
+.193589,-2.436021: 43.197040,-2.424810: 43.194768,-2.419392: 43.193219,-2.416624: 43.192241,-2.413566: 43.191870,-2.410294:
+.191866,-2.407000: 43.187290,-2.399322: 43.188201,-2.400680: 43.187270,-2.397676: 43.186457,-2.395810: 43.185455,-2.391883:
+.184767,-2.389630: 43.182377,-2.385492: 43.181063,-2.382897: 43.180844,-2.381481:
+.176128,-2.373788:
+.174326,-2.374270: 43.171253,-2.375766: 43.169872,-2.377075: 43.168411,-2.382244: 43.167333,-2.383048: 43.164617,-2.390647:
+.161751,-2.399542: 43.163262,-2.399806: 43.162840,-2.400704: 43.161861,-2.404548: 43.161908,-2.406367: 43.162336,-2.408513:
+.162948,-2.410486: 43.164843,-2.413448: 43.163986,-2.415850: 43.162965,-2.417044: 43.163251,-2.418666: 43.163648,-2.420360:
+.164427,-2.420609: 43.166059,-2.421217: 43.166280,-2.422779: 43.167674,-2.423865: 43.166055,-2.425639: 43.167889,-2.429629:
+.165731,-2.432775: 43.166084,-2.436827: 43.166694,-2.436492: 43.167274,-2.435949: 43.167735,-2.435566: 43.167979,-2.434575:
+.168274,-2.434254: 43.168573,-2.434899: 43.168697,-2.435545: 43.168755,-2.437866: 43.169079,-2.439671: 43.169952,-2.440200:
+.170698,-2.443162:
+.172785,-2.442725: 43.174302,-2.441862: 43.175171,-2.440882: 43.176615,-2.439749: 43.177550,-2.439445: 43.179065,-2.439862:
+.180917,-2.439365: 43.181638,-2.439396: 43.182551,-2.440150: 43.183671,-2.440878: 43.185406,-2.440271: 43.186142,-2.439810:
+.188504,-2.436564: 43.189015,-2.436239: 43.190314,-2.436572: 43.192611,-2.436772:
+.192802,-2.436542~ ~ ~lime~ ~ ~lime~0.0
     |centre = 43.182119, -2.430843
-    |zoom = 12 | height = 600 | type = earth
+    |zoom = 13 | height = 600 | type = earth
 }}
@@ 65. lerroa: / 81. lerroa: @@
 Mendi hauek Elgetako mendien<ref>Inork Eibarko mendietan kokatzen ditu.</ref> ekialdeko aldean kokatzen dira, Elgeta eta Deba ibaiaren artean hain zuzen.
-Bi talde bereizten dira. Alde batetik, Soraluzeko lurretan daudenak: [[Kurutzeko Gaña (eu)|Kurutzeko Gaña]] (569), [[Krabeliñatx (eu)|Krabeliñatx]] (607), [[Aingeruguarda mendia (eu)|Aingeruguarda]] (585) eta [[Illordoko Gaña (eu)|Illordoko Gaña]] (541). Gainontzekoak Bergarako eta Eibarko lurretan daude, Soraluzekoak baino pixkat altuagoak orokorrean: Topinburu, Garbe, Azurtzamendi, Tranku, Azkonabieta eta Galdaramiño.
+Bi talde bereizten dira. Alde batetik, Soraluzeko lurretan daudenak: [[Kurutzekogaña (eu)|Kurutzekogaña]] (569), [[Krabeliñatx (eu)|Krabeliñatx]] (607), [[Aingeruguarda mendia (eu)|Aingeruguarda]] (585), [[Illordogaña (eu)|Illordogaña]] (541) eta [[Potzueta mendia (eu)|Potzueta]] (442). Gainontzekoak Bergarako eta Eibarko lurretan daude, Soraluzekoak baino pixkat altuagoak orokorrean: Topinburu, Garbe, Azurtzamendi, Tranku, Azkonabieta eta Galdaramiño.
 ===Igoera===
-Igoera ere mendi taldearen arabera egiten da. Soraluzen dauden mendiak Deba ibaiaren eta herritik gertuago daude, eta igotzeko bidea zuzenagoa da: [[Txurruken auzunea (eu)|Txurrukenetik]] [[Kurutzeko Gaña (eu)|Kurutzeko Gaña]] eta [[Krabeliñatx (eu)|Krabeliñatx]] igo daiteke, eta [[Irure Handikua baserria (eu)|Iruretik]] [[Illordoko Gaña (eu)|Illordoko Gaña]] eta [[Aingeruguarda mendia (eu)|Aingeruguarda]]. Nahi izan ezkero, behin tontorrera heldu eta gero gainontzekoak igo daitezke errenkadaz, mendiz mendi.
+Igoera ere mendi taldearen arabera egiten da. Soraluzen dauden mendiak Deba ibaiaren eta herritik gertuago daude, eta igotzeko bidea zuzenagoa da: [[Txurruken auzunea (eu)|Txurrukenetik]] [[Kurutzekogaña (eu)|Kurutzekogaña]] eta [[Krabeliñatx (eu)|Krabeliñatx]] igo daiteke, eta [[Irure Handikua baserria (eu)|Iruretik]] [[Illordogaña (eu)|Illordogaña]] eta [[Aingeruguarda mendia (eu)|Aingeruguarda]]. Nahi izan ezkero, behin tontorrera heldu eta gero gainontzekoak igo daitezke errenkadaz, mendiz mendi.
 Soraluzetik beste mendeak igotzeko Sagar-errekatik barrena (GI-3331 errepidea) Azurtzako Santiago ermitaraino igo behar da (503 m), eta handik mendiz mendi nahi den mendiraino. Edo, bestela, Sagar-errekako bidetik nahi den mendi parera heltzerakoan gorantza hartu tontorreraino.
@@ 85. lerroa: / 101. lerroa: @@
 Elgetako lurretan dago kokatuta, Goimendi auzoan, Bergarako eta Eibarko lurrak biltzen diren ingurutik hurrean.
-8metroko altuera du, eta Euskal Mendigoizale Federazioaren ''Ehun Mendi'' lehiaketaren zerrendan dago.
+8metroko altuera du, eta Euskal Mendigoizale Federazioaren [[Mendiak (eu)#Ehun Mendien lehiaketa|''Ehun Mendien'' lehiaketaren]] zerrendan dago.
 Behin Azurtzara helduta, ezkerrera hartuta pista bat ere badago tontorreraino. Telefoniako gunea dago bertan, antena eta guzti.
@@ 92. lerroa: / 108. lerroa: @@
 Arraotz (576 m) eta Azurtza (505 m) mendiekin batera, mendikate txikia sortzen du Elgetako mendilerroan. Galdaramuño ere esaten zaio.
-metroko altuera du, eta Euskal Mendigoizale Federazioaren ''Ehun Mendi'' lehiaketaren zerrendan dago.
+metroko altuera du, eta Euskal Mendigoizale Federazioaren [[Mendiak (eu)#Ehun Mendien lehiaketa|''Ehun Mendien'' lehiaketaren]] zerrendan dago.
 Behin Azurtzara helduta, eskumarako pista hartu behar da; pista honek Azurtzamendi inguratzen du, eta bi tontorren arteko mendilepora (634 m) heltzen denean pistatik segi behar da tontorreraino.
@@ 106. lerroa: / 122. lerroa: @@
 Bergara iparraldeko mendia, Eibarko Txonta eta Kiñarra ibarren tontor naturala.
-metroko altuera du, eta Euskal Mendigoizale Federazioaren ''Ehun Mendi'' lehiaketaren zerrendan dago.
+metroko altuera du, eta Euskal Mendigoizale Federazioaren [[Mendiak (eu)#Ehun Mendien lehiaketa|''Ehun Mendien'' lehiaketaren]] zerrendan dago.
 Eibar, Soraluze eta Elgeta mugen inguruan kokatuta, Goimendi auzune txikiaren alboan. Pinu landaketek ia erabat estaltzen dituzte bere magalak, eta baita tontorra ere. Ondorioz tontorretik eztago batere ikuspegirik, eta mendizalearentzat erakargarritasun gutxi duen mendia da. Basoak sastrakaz beteak daude, baina Azurtza eta Salbatoretik igotzen diren bideak nahikoa garbi daude.
-[[Fitxategi: Sagar-errekako_mendiak._Gallaztegitorrea.png | thumb | left | 300px | Azkonabietako plaka]]
+[[Fitxategi: Sagar-errekako_mendiak._Gallaztegitorrea_(Mikel_Valero_2018).jpg | thumb | center | 800px | Gallaztegitorrea ingurua (Mikel Valero 2018)]]
+[[Fitxategi: Sagar-errekako_mendiak._Gallaztegitorrea.png | thumb | left | 300px | Gallaztegitorrea]]
 ==Kontuak==
 ===Gallaztegitorrea===
-Aspaldi batean oso ohikoa izaten zen udaberri eta udan Gallastegi-Torren domekak ematea.
+Aspaldi batean oso ohikoa izaten zen udaberri eta udan Gallaztegitorrea inguruan domekak ematea.
 Eguneko janariak poltsatan sartu (motxilak geroko kontuak dira) eta, herrian meza entzun ostean, familia asko Sagar-erreka barrena abiatzen ziren. Bertara heldu eta, umeak jolasean zevbiltzen bitartean, nagusiek bazkaria gertatzen zuten. Baskalostekoa egin, merienda gero eta, azkenean, herrira buelta, Sagar-erreka barrena berriro ere.
-. hamarkadan, kotxeak erosteko aukera zabaldu zenean, jendea laga zion joateari: itsasertzera, barrualdera, urrutira... Gallaztegitorrea ''txiki'' geratu zen.
+. hamarkadan, kotxeak erosteko aukera zabaldu zenean, jendea laga zion joateari: itsasertzera, barrualdera, urrutira... Gallaztegitorrea ''txiki'' geratu zitzaien soraluzetarrei.
 ===Azkonabietako buzoia===